نان بی‌کیفیت در کهگیلویه و بویراحمد / گلایه مردم از نان‌های خمیر و سوخته / نیمی از نانوایی‌ها با دستگاه غیراستاندارد کار می‌کنند / مسئولین اقتصادی استان به‌جای ژست انتقادی، چاره‌ای بیندیشند!

کبنا ؛کیفیت نان در استان کهگیلویه و بویراحمد، به یکی از پرحاشیه‌ترین مسائل اجتماعی و اقتصادی تبدیل شده است. وقتی بخش زیادی از نانوایی‌ها با دستگاه‌های غیراستاندارد کار می‌کنند، آرد توزیعی کیفیت لازم را ندارد و نانوایان هم درگیر مشکلات اقتصادی و نبود آموزش هستند، دیگر نمی‌توان انتظار داشت نانی سالم و باکیفیت روی سفره مردم بنشیند. به همین خاطر بود که در خطبه‌های اخیر نماز جمعه نیز به موضوع کیفیت نان اشاره شد.
به گزارش کبنا، نان همواره در بین مردم ایران جایگاهی ویژه داشته است. در بسیاری از خانواده‌ها، نان بخش اصلی سفره است و کیفیت پایین آن نه‌تنها رضایت غذایی، بلکه احساس عدالت و کرامت اجتماعی را زیر سؤال می‌برد. وقتی شهروندی در یاسوج می‌گوید: «نانی که صبح می‌خریم، ظهر به قدری سفت می‌شود که شبیه لاستیک است»، این نشانه‌ای از مسأله اجتماعی و اقتصادی است.
شهروندان یاسوج و دیگر شهرهای استان، بارها از نان‌های سوخته، خمیر، خشک یا نازک شکایت کرده‌اند. یک شهروند یاسوجی به خبرنگار کبنا‌نیوز گفت: «برخی نان‌ها خمیری‌اند و به هم می‌چسبند. گاهی نان‌ها آن‌قدر خشک و سفت می‌شوند که اصلاً قابل مصرف نیستند. ما انتظار داریم نانی که می‌خریم، دست‌کم یک روز دوام داشته باشد، نه اینکه چند ساعت بعد دورریز شود.»
چنین اظهاراتی تنها به یاسوج محدود نیست. در لنده هم شهروندان بارها نسبت به کیفیت پایین نان ابراز گلایه کرده‌اند. آنجا، حتی معاون فرماندار شخصاً موضوع را پیگیری کرده و از کلاس‌های آموزشی برای خبازان تا نمونه‌گیری از آرد نانوایی‌ها سخن گفته است.
در نشست امروز ستاد تنظیم بازار استان کهگیلویه و بویراحمد، حمره لقمانی مدیرکل تعزیرات حکومتی کهگیلویه و بویراحمد، یکی از مهم‌ترین چالش‌ها را نبود تفکیک روشن بین نانوایی‌های آزادپز و یارانه‌ای دانست. او گفت:
«مردم ناآگاهانه پنج قرص نان خریداری می‌کنند و وقتی قیمت ۱۲۰ هزار تومان را می‌شنوند، حق دارند شاکی باشند. همه نانوایی‌ها باید ملزم به نصب تابلوی قیمت باشند و در صورت تخلف، واحدها باید پلمب شوند.»
از سوی دیگر، چندی پیش یکی از کارشناسان اداره‌کل استاندارد استان کهگیلویه و بویراحمد، آمار تکان‌دهنده‌ای ارائه داد. او گفت: بیش از ۵۴ درصد نانوایی‌های استان از دستگاه‌های پخت غیراستاندارد استفاده می‌کنند. مدیرکل استاندارد هم تأکید کرده بود که «تقریباً تمام دستگاه‌های پخت نانوایی‌های مورد بازرسی، غیراستاندارد بوده‌اند».
تحقیقات میدانی و اظهارات کارشناسان نشان می‌دهد دلایل متعددی برای این مسأله وجود دارد؛ یکی از علل آن، کیفیت پایین آرد است؛ برخی خبازان در لنده و یاسوج علت اصلی مشکلات را آرد نامرغوب می‌دانند. کیفیت آرد به خواب کافی گندم و یکنواختی در توزیع وابسته است؛ وقتی گندم بدون فرآوری مناسب آسیاب می‌شود، نتیجه نانی بی‌کیفیت خواهد بود.
عامل دیگر، دستگاه‌های غیراستاندارد پخت است؛ بیش از نیمی از نانوایی‌ها از دستگاه‌های حرارت مستقیم و غیراستاندارد استفاده می‌کنند. این دستگاه‌ها نه‌تنها کیفیت نان را پایین می‌آورد، بلکه می‌تواند به سلامت مردم آسیب بزند.
موضوع دیگر به کاهش وزن چانه نان برمی‌گردد؛ وزن چانه نان که پیش‌تر حدود ۲۰۰ گرم بود، در برخی نانوایی‌ها به ۱۴۰ گرم کاهش یافته است. این موضوع علاوه بر کاهش کیفیت، باعث نارضایتی شهروندان شده است.
نباید از موضوع مهم نبود آموزش و مهارت کافی غفلت کرد؛ بعضی از نانوایان آموزش علمی کافی در زمینه خمیرگیری، زمان استراحت خمیر و استفاده از خمیرمایه مناسب ندارند. این کاستی به طور مستقیم بر کیفیت نان تأثیر می‌گذارد.
یک مسأله دیگر، مشکلات اقتصادی نانوایان است؛ برخی نانوایان می‌گویند سودشان تنها ۴۰ درصد است و واریزی‌هایشان در ماه‌های اخیر با مشکلات جدی مواجه شده. در چنین شرایطی، انگیزه‌ای برای بهبود کیفیت باقی نمی‌ماند.
اما برگردیم به نظر شهروندان در مورد وضعیت نان در کهگیلویه و بویراحمد؛ یکی از شهروندان یاسوجی می‌گوید: «دیگر از کیفیت نان عاصی شده‌ایم؛ یا سوخته است یا خمیر. گاهی آن‌قدر نازک است که اصلاً نمی‌توان با آن غذایی خورد.» شهروند دیگری اضافه می‌کند: «وقتی نان این‌طور بی‌کیفیت است، مجبوریم بیشتر بخریم. این یعنی فشار اقتصادی روی خانواده‌ها بیشتر می‌شود.» این نارضایتی‌ها تنها به سفره خانواده‌ها ختم نمی‌شود، بلکه باعث افزایش دورریز نان هم شده است. نانی که باید نماد برکت باشد، حالا به دلیل کیفیت پایین، راهی سطل‌های زباله می‌شود.
در شهرستان لنده، پس از گلایه‌های مردمی، فرمانداری جلسات متعددی برگزار و حتی کلاس آموزشی برای خبازان تشکیل داد. نمونه‌گیری از آرد هم توسط اداره استاندارد انجام شد. اما با وجود همه این اقدامات، معاون فرماندار صریحاً گفته است: «کیفیت نان هنوز به‌طور کامل بهبود نیافته است.»
در یاسوج نیز، بازرسی‌ها و گشت‌های مشترک انجام می‌شود، اما همچنان گلایه‌ها پابرجاست. مشکل اصلی، به گفته کارشناسان، در نبود هماهنگی بین دستگاه‌های مسئول است. جهاد کشاورزی، صمت، استاندارد و تعزیرات هرکدام بخشی از کار را در دست دارند، اما نبود یک سیاست واحد و جامع، عملاً مانع حل مشکل شده است.
در خطبه‌های نماز جمعه همین هفته در شهر یاسوج نیز، امام جمعه و نماینده ولی فقیه در کهگیلویه و بویراحمد به موضوع نان ورود کرده و بر ضرورت نظارت بیشتر بر کیفیت آن تأکید کرده است.
روشن است که نان بی‌کیفیت را نمی‌توان صرفاً به یک عامل تقلیل داد. اقتصاد نانوایان، کیفیت آرد، نبود آموزش، دستگاه‌های فرسوده، نظارت‌های ناکافی و حتی تغییرات فصلی در کیفیت گندم، همگی زنجیره‌ای از مشکلات هستند که به محصول نهایی ختم می‌شوند. از سوی دیگر، فرهنگ مصرف نان نیز در این بحران نقش دارد. در بسیاری از خانواده‌ها، به دلیل بی‌اعتمادی به کیفیت نان، خرید بیش از نیاز انجام می‌شود که خود منجر به افزایش دورریز می‌شود.
اگرچه در جلسات رسمی و در بازرسی‌های دولتی، بارها بر اهمیت این موضوع تأکید شده، اما واقعیت این است که هنوز شهروندان یاسوج و لنده و دیگر شهرهای استان از کیفیت نان رضایت ندارند.
مسئولین اقتصادی استان به‌جای آن‌که در جایگاه منتقد قرار گیرند بهتر است مسئولیت بپذیرند و صرفاً به بیان انتقادات اکتفا نکنند. یکی از مهمترین راهکارها برای افزایش کیفیت نان، ارتقای کیفیت آرد و استفاده از گندم مناسب و یکنواخت‌سازی کیفیت آرد در طول سال است. از سوی دیگر، تجهیزات نانوایی‌ها باید نوسازی شوند، دوره‌های مهارتی برای نانوایان در زمینه روش‌های علمی پخت نان برگزار شود و قیمت‌ها شفاف شوند؛ لازم است همه نانوایی‌ها به صورت قانونی ملزم شوند که تابلوی قیمت و تفکیک روشن میان نانوایی‌های آزادپز و یارانه‌ای را نصب کنند. همچنین لازم است یک کارگروه واحد برای نظارت بر نانوایی‌ها، به جای پراکندگی وظایف بین چند نهاد تشکیل شود و در نهایت از نانوایی‌ها هم حمایت اقتصادی به عمل آید که این امر را می‌توان از طریق پرداخت به‌موقع واریزی‌ها و تعیین سود عادلانه برای حفظ انگیزه تولید باکیفیت انجام داد.