تاریخ انتشار
سه شنبه ۷ مرداد ۱۴۰۴ ساعت ۲۰:۰۲
کد مطلب : ۵۰۲۴۱۹
وضعیت صنعت و معدن ایران قبل و پس از جنگ با اسرائیل؛
ترکش‌های جنگ 12 روزه بر پیکر صنعت ایران
۰
کبنا ؛به‌نظر می‌رسد تولید و فروش شرکت‌های صنعتی و معدنی بورسی قبل از جنگ 12 روزه با اندکی بهبود همراه بوده است. با این‌حال شامخ کل اقتصاد و صنعت پس از آتش‌بس ، نشان از وضعیتی بحرانی در کسب و کارها دارند. تعدیل نیروی کار در روزهای بعد از پایان جنگ بین ایران و اسرائیل بیانگر این امر است.
اغلب گفته می‌شود افزایش فرصت‌های شغلی، قدرت خرید خانوار، کیفیت خدمات عمومی و خصوصی و به طور خلاصه رفاه افراد جامعه وابسته به توسعه کسب و کارها و بخش صنعتی یک کشور است. امری که نیازمند سرمایه‌گذاری و فراهم کردن شرایطی مناسب توسط دولت جهت حداکثرسازی سود بنگاه‌های اقتصادی است.
با این‌حال سال‌های طولانی تحریم و ناکارآمدی‌های ساختاری اقتصاد ایران موجب شده تا دستیابی به رشد صنعتی و اقتصادی پایدار بیشتر شبیه رویا باشد. از همین‌رو صنعت و تولید ایران از کشورهای مشابه عقب‌تر مانده است.
با لحاظ مقدمه گفته شده، در این گزارش با استفاده از شاخص تولید و فروش شرکت‌های صنعتی و معدنی بورسی و شامخ کل اقتصاد و صنعت به تحولات تولیدی کشور قبل و پس از جنگ پرداخته شده است.
رونق نسبی صنعت و معدن قبل از جنگ
یافته‌های مرکز پژوهش‌های مجلس نشان می‌دهد که وضعیت شرکت‌های صنعتی و معدنی بورسی در اردیبهشت سال جاری نسبت به فروردین بهبود یافته اما در مقایسه با مدت مشابه در سال گذشته بدتر شده است.
براساس گزارش این نهاد، تولید شرکت‌های صنعتی بورسی در اردیبهشت امسال 12.1 درصد نسبت به فروردین ماه افزایش داشته است. در همین بازه زمانی فروش این شرکت‌ها نیز 31.4 درصد رشد را تجربه کرده است.
می‌توان گفت افزایش ماهانه تولید و فروش شرکت‌های صنعتی بورسی بیشتر ناشی از رشد بخش خودرو و قطعات آن بوده است. به طوری که تولید گروه خودرو و قطعات 78.5 درصد در اردیبهشت نسبت به فروردین افزایش یافته و فروش این بخش نیز 85 درصد رشد داشته است. همچنین در اردیبهشت امسال تولید محصولات شیمیایی به جز دارو و فلزات پایه نسبت به فروردین کمتر شده درحالی که فروش این دو گروه در این مدت زیادتر شده است.
از طرف دیگر تولید و فروش شرکت‌های صنعتی در اردیبهشت امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته به ترتیب 9 درصد و 8 درصد پایین‌تر آمده است. به بیان دقیق‌تر در این بازه زمانی تولید محصولات شیمیایی به جز دارو و فلزات پایه کمتر شده و تنها تولید خودرو افزایش داشته است.
در اردیبهشت امسال نسبت به اردیبهشت سال 1403، فروش گروه خودرو و فلزات پایه کاهش و محصولات شیمیایی به جز دارو افزایش پیدا کرده است.
در مورد بخش معدن نیز تولید و فروش این گروه در اردیبهشت سال جاری هم به صورت ماهانه هم نقطه به نقطه رشد کرده است. به زبان اعداد تولید و فروش بخش معدن در اردیبهشت سال جاری به صورت ماهانه به ترتیب 3.1 درصد و 5.5 درصد افزایش یافته است. در مقایسه با اردیبهشت سال گذشته نیز تولید این بخش 16.1 درصد و فروش آن 21.2 درصد زیادتر شده است.
روایت متفاوت شامخ در پساجنگ ایران و اسرائیل
شامخ کل اقتصاد و صنعت در دوران پس از جنگ ایران و اسرائیل حاکی از شرایط به شدت نامناسب کسب‌وکار در کشور است.
شاخص مدیران خرید کل اقتصاد در خرداد سال جاری کاهش یافته و معادل 42.9 برآورد شده است. شامخ خرداد به همراه شاخص میزان سفارشات جدید کسب و کارها و استخدام نیروی انسانی به پایین‌ترین مقدار خود در بیش از 5 سال گذشته رسیده‌اند.
همچنین در خرداد امسال شاخص موجودی مواد اولیه پایین‌تر از 50 قرار گرفته و قیمت این اقلام نیز نسبت به ماه گذشته افزایش یافته و به بیشترین مقدار در چهار ماه گذشته رسیده است.
از طرف دیگر شامخ صنعت در خردادماه نمایانگر وضعیتی نامطلوب در بخش تولید کشور است. این شاخص برابر با 42.1 محاسبه شده ، کمترین مقدار در بیش از 6 سال و نیم گذشته را به خود اختصاص داده که از زمان شروع طرح شاخص مدیران خرید صنعت بی سابقه است. شاخص مقدار تولید محصولات در خرداد برابر با 34.8 برآورد شده که پایین‌ترین مقدار از زمان شروع طرح است.
میزان سفارشات جدید مشتریان در خرداد برای دوازدهمین ماه متوالی کمتر از 50 قرار گرفته است. شاخص موجودی مواد اولیه صنعتی که خریداری شده‌اند به کمترین مقدار از اسفند سال 97 رسیده است. میزان استخدام و به کارگیری نیروی انسانی در بخش صنعتی برای هشتمین ماه متوالی در پایین‌تر از محدوده 50 قرار گرفته است. در انتها نیز قیمت خرید مواد اولیه بخش صنعت در خرداد ماه افزایش پیدا کرده و به بالاترین مقدار در 3 ماه اخیر رسیده است.
شامخ چیست؟
شامخ یا همان شاخص مدیران خرید هر ماه توسط اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران محاسبه می‌شود. این شاخص به وسیله یک پرسشنامه که توسط اتاق ایران میان مدیران صنایع مختلف توزیع شده ، تهیه می‌شود. در این پرسشنامه از مدیران خواسته می‌شود تا وضعیت 12 مولفه شامل پنج مولفه اصلی و هفت مولفه کمکی را در مقایسه با ماه قبل با انتخاب سه گزینه بهتر شده، تغییر نکرده و بدتر شده است ارزیابی کنند.
مولفه‌های اصلی این پرسشنامه شامل میزان تولید محصول، میزان سفارش‌های جدید، سرعت انجام و تحویل سفارش، موجودی مواد اولیه و میزان استخدام است.
مولفه‌های کمکی نیز عبارتند از قیمت مواد اولیه، موجودی محصول نهایی، میزان صادرات، قیمت محصولات تولیدی، مصرف حامل‌های انرژی، میزان فروش کالاها و انتظارات در مورد فعالیت‌های اقتصادی در ماه آینده است.
اگر شامخ بالاتر از 50 باشد به معنای رونق، پایین‌تر از 50 یعنی رکود و اگر برابر با 50 قرار بگیرد به معنای نه رکود و نه رونق است.
اغلب گفته می‌شود افزایش فرصت‌های شغلی، قدرت خرید خانوار، کیفیت خدمات عمومی و خصوصی و به طور خلاصه رفاه افراد جامعه وابسته به توسعه کسب و کارها و بخش صنعتی یک کشور است. امری که نیازمند سرمایه‌گذاری و فراهم کردن شرایطی مناسب توسط دولت جهت حداکثرسازی سود بنگاه‌های اقتصادی است.
با این‌حال سال‌های طولانی تحریم و ناکارآمدی‌های ساختاری اقتصاد ایران موجب شده تا دستیابی به رشد صنعتی و اقتصادی پایدار بیشتر شبیه رویا باشد. از همین‌رو صنعت و تولید ایران از کشورهای مشابه عقب‌تر مانده است.
با لحاظ مقدمه گفته شده، در این گزارش با استفاده از شاخص تولید و فروش شرکت‌های صنعتی و معدنی بورسی و شامخ کل اقتصاد و صنعت به تحولات تولیدی کشور قبل و پس از جنگ پرداخته شده است.
رونق نسبی صنعت و معدن قبل از جنگ
یافته‌های مرکز پژوهش‌های مجلس نشان می‌دهد که وضعیت شرکت‌های صنعتی و معدنی بورسی در اردیبهشت سال جاری نسبت به فروردین بهبود یافته اما در مقایسه با مدت مشابه در سال گذشته بدتر شده است.
براساس گزارش این نهاد، تولید شرکت‌های صنعتی بورسی در اردیبهشت امسال 12.1 درصد نسبت به فروردین ماه افزایش داشته است. در همین بازه زمانی فروش این شرکت‌ها نیز 31.4 درصد رشد را تجربه کرده است.
می‌توان گفت افزایش ماهانه تولید و فروش شرکت‌های صنعتی بورسی بیشتر ناشی از رشد بخش خودرو و قطعات آن بوده است. به طوری که تولید گروه خودرو و قطعات 78.5 درصد در اردیبهشت نسبت به فروردین افزایش یافته و فروش این بخش نیز 85 درصد رشد داشته است. همچنین در اردیبهشت امسال تولید محصولات شیمیایی به جز دارو و فلزات پایه نسبت به فروردین کمتر شده درحالی که فروش این دو گروه در این مدت زیادتر شده است.
از طرف دیگر تولید و فروش شرکت‌های صنعتی در اردیبهشت امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته به ترتیب 9 درصد و 8 درصد پایین‌تر آمده است. به بیان دقیق‌تر در این بازه زمانی تولید محصولات شیمیایی به جز دارو و فلزات پایه کمتر شده و تنها تولید خودرو افزایش داشته است.
در اردیبهشت امسال نسبت به اردیبهشت سال 1403، فروش گروه خودرو و فلزات پایه کاهش و محصولات شیمیایی به جز دارو افزایش پیدا کرده است.
در مورد بخش معدن نیز تولید و فروش این گروه در اردیبهشت سال جاری هم به صورت ماهانه هم نقطه به نقطه رشد کرده است. به زبان اعداد تولید و فروش بخش معدن در اردیبهشت سال جاری به صورت ماهانه به ترتیب 3.1 درصد و 5.5 درصد افزایش یافته است. در مقایسه با اردیبهشت سال گذشته نیز تولید این بخش 16.1 درصد و فروش آن 21.2 درصد زیادتر شده است.
روایت متفاوت شامخ در پساجنگ ایران و اسرائیل
شامخ کل اقتصاد و صنعت در دوران پس از جنگ ایران و اسرائیل حاکی از شرایط به شدت نامناسب کسب‌وکار در کشور است.
شاخص مدیران خرید کل اقتصاد در خرداد سال جاری کاهش یافته و معادل 42.9 برآورد شده است. شامخ خرداد به همراه شاخص میزان سفارشات جدید کسب و کارها و استخدام نیروی انسانی به پایین‌ترین مقدار خود در بیش از 5 سال گذشته رسیده‌اند.
همچنین در خرداد امسال شاخص موجودی مواد اولیه پایین‌تر از 50 قرار گرفته و قیمت این اقلام نیز نسبت به ماه گذشته افزایش یافته و به بیشترین مقدار در چهار ماه گذشته رسیده است.
از طرف دیگر شامخ صنعت در خردادماه نمایانگر وضعیتی نامطلوب در بخش تولید کشور است. این شاخص برابر با 42.1 محاسبه شده ، کمترین مقدار در بیش از 6 سال و نیم گذشته را به خود اختصاص داده که از زمان شروع طرح شاخص مدیران خرید صنعت بی سابقه است. شاخص مقدار تولید محصولات در خرداد برابر با 34.8 برآورد شده که پایین‌ترین مقدار از زمان شروع طرح است.
میزان سفارشات جدید مشتریان در خرداد برای دوازدهمین ماه متوالی کمتر از 50 قرار گرفته است. شاخص موجودی مواد اولیه صنعتی که خریداری شده‌اند به کمترین مقدار از اسفند سال 97 رسیده است. میزان استخدام و به کارگیری نیروی انسانی در بخش صنعتی برای هشتمین ماه متوالی در پایین‌تر از محدوده 50 قرار گرفته است. در انتها نیز قیمت خرید مواد اولیه بخش صنعت در خرداد ماه افزایش پیدا کرده و به بالاترین مقدار در 3 ماه اخیر رسیده است.
شامخ چیست؟
شامخ یا همان شاخص مدیران خرید هر ماه توسط اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران محاسبه می‌شود. این شاخص به وسیله یک پرسشنامه که توسط اتاق ایران میان مدیران صنایع مختلف توزیع شده ، تهیه می‌شود. در این پرسشنامه از مدیران خواسته می‌شود تا وضعیت 12 مولفه شامل پنج مولفه اصلی و هفت مولفه کمکی را در مقایسه با ماه قبل با انتخاب سه گزینه بهتر شده، تغییر نکرده و بدتر شده است ارزیابی کنند.
مولفه‌های اصلی این پرسشنامه شامل میزان تولید محصول، میزان سفارش‌های جدید، سرعت انجام و تحویل سفارش، موجودی مواد اولیه و میزان استخدام است.
مولفه‌های کمکی نیز عبارتند از قیمت مواد اولیه، موجودی محصول نهایی، میزان صادرات، قیمت محصولات تولیدی، مصرف حامل‌های انرژی، میزان فروش کالاها و انتظارات در مورد فعالیت‌های اقتصادی در ماه آینده است.
اگر شامخ بالاتر از 50 باشد به معنای رونق، پایین‌تر از 50 یعنی رکود و اگر برابر با 50 قرار بگیرد به معنای نه رکود و نه رونق است.
