سراب جده

کبنا ؛سفر جوبايدن رئيس‌جمهوري ايالات متحده آمريکا به اسراييل و عربستان در حالي به 2 بيانيه‌اي خنثي منجر شد که پيش از اين سفر، اسراييلي‌ها همهِ‌ هم‌و‌غم‌شان را به‌‌‌‌‌کار برده بودند تا «ايران‌ستيزي» را تمام و کمال پيگيري کنند.
اما بايدن در اقدامي که همه را به‌ياد سياستِ خاورميانه‌اي باراک اوباما انداخت، در خلال ديدارهايي رسمي که با سران دو کشور اسراييل و عربستان داشت،‌ اشاره‌اي مستقيم به پرونده هسته‌اي نداشت و حتي راه‌اندازي  شکل‌گيري دفاع مشترک هوايي و تشکيل ناتوي عربي هم در نشست‌ها مغفول ماند تا هم اسراييل نتواند هدف‌هاي ضد ايراني‌اش را به‌سرانجام برساند و هم دولت سعودي در تهديد و تحديد همسايه‌ مهم‌اش ناکام بماند.
در همين راستا ناصر نوبري، ديپلمات به همشهري‌آنلاين گفت: بايدن در بدو ورودش به تل‌آويو در سخنراني خود در فرودگاه نامي از ايران و مقابله با آن نبرد و برعکس، همزمان ساليوان مشاور امنيتيش تاکيد کرد که بايدن با اسرائيلي‌ها در مورد بازگشت به برجام صريح صحبت خواهد کرد.
آمريکايي‌ها با پيشروي مدام جبهه مقاومت و شکست‌هاي پي در پي جبهه آمريکايي، در عين توسعه همکاري‌هاي نظامي مي‌خواهند بگويند که بايدن بدنبال ايجاد ائتلاف نظامي با اسرائيل و  اعراب به فرماندهي آمريکا عليه ايران نيست.
او در ادامه اظهار کرد: هدف اصلي آمريکا جذب و بکارگيري همه کشورهاي منطقه مانند اسرائيل و اعراب و ايران است. همچنين آمريکا در عين توسعه همکاري‌هاي نظامي مي‌خواهد بگويد که بايدن بدنبال ايجاد ائتلاف نظامي با اسرائيل و اعراب به فرماندهي آمريکا عليه ايران نيست.
سفر جوبايدن به خاورميانه و ديدارهايي مستقيم با سرانِ کشورهاي اسراييل و عربستان به‌قاعده سفري مهم بود. پرونده‌هسته‌اي و همچنين تلاش برخي از کشورهاي منطقه براي ايران‌ستيزي کافي بود تا حضور رئيس‌جمهوري ايالات‌متحده در خاورميانه اهميت زيادي داشته باشد.
عبدالرضا فرجي راد، استاد ژئوپلتيک دانشگاه و تحليلگر مناسبات بين‌الملل در گفت‌وگويي با «آرمان‌امروز» نتيجهِ‌ اين سفر را اين مي‌داند که بايدن همان سياستي را در قبال اسراييل و عربستان پيش گرفته است که پيش از اين توسط باراک‌اوباما انجام‌شده‌بود.
  سفر بايدن به خاورميانه سفري مهم بود. اين اتفاق براي ايران چه پيامي داشت؟

جو بايدن به خاورميانه‌ آمد تا برنامه‌هاي کشورش را پيگيري کند. اين سفر در حالي برگزار شد که تبليغاتي 2 ماهِ گذشته به‌ويژه از سمت اسراييلي‌ها مطرح مي‌شد تا اين رويداد را به مساًله هسته‌اي و شکل‌گيري دفاع مشترک هوايي و ناتوي عربي ربط بدهند. اما بايدن بعد از رسيدن به خاورميانه، علي‌رغم تبليغات ضد ايراني در منطقه طوري رفتار کرد که در نهايت اين سفر به‌لحاظ رواني به‌نفع ايران شد.
  يعني اسراييل در ضربه زدن به ايران ناکام ماند؟
بله. همانطور که مشخص شد، رئيس‌جمهوري آمريکا در اسرائيل تلاش کرد حرف و اقدامي نداشته باشد که به پرونده هسته‌اي ايران ربط داشته باشد. او حتي درباره دفاع هوايي عليه ايران هيچ اشاره‌اي نداشت. آنهم در حاليکه اسرائيلي‌ها از همان لحظه که در فرودگاه از بايدن استقبال کردند، تلاش‌شان اين بود که ايران را به‌عنوان خطري براي منطقه و جهان مطرح کنند. اما در 2 روزي که ميزبان بايدن بودند،‌ هيچ دست‌آوردي نداشتد جز يک بيانيه‌ سوري تحت عنوان «بيانيه بيت‌المقدس» که از جلوگيري از رسيدن ايران به بمب هسته‌اي سخن به ميان‌ آمده بود. با اين توضيح که ايراني‌ها هيچ‌وقت چنين قصدي نداشتند و ندارند.
  سفر به رياض چطور؟
سفر بايدن به عربستان در شرايطي انجام شد که در اسراييل هيچ‌خبري نشد و حتي سازمان‌هاي امنيتي اين کشور هم اعلام کردند،‌ سفر رئيس‌جمهوري ايالات متحده براي اسرائيل شکست بود. پس معلوم بود، بايدن در رويارويي با سعودي‌ها هم همين مشي را خواهد داشت و از اول هم بنا نداشت سفر به خاورميانه را بهانه‌اي براي تخريب ايران در موضوع هسته‌اي بداند. لذا در عربستان هم هيچ حرفي عليه ايران نزد و مثل اسراييل، نشست‌ها فقط به بيانيه‌اي نه‌چندان مهم منجر شد. به‌هرحال طبيعتاً آمريکا به خاورميانه‌اي‌ها سلاح مي‌فروشد. يعني اگر هر زمان تهديدهايي متوجه عربستان شود به اين کشور کمک فکري و تسهيلاتي خواهد کرد. با اين حال بايد گفت، بيانيهِ رياض دفاعي ضعيف و کمرنگ از عربستان بود. بنابراين در سفر بايدن به اسراييل و عربستان مورد مهمي پيش نيامد تا همه را به‌ياد زمان اوباما انداخت که اين  2 کشور نمي‌توانستند روي حمايت ايالات‌متحده حساب کنند. به‌ويژه اينکه بايدن قبل از رفتن به رياض، محمد بن‌سلمان را قاتل خاشقچي عنوان کرده بود و در خلال مذاکرات هم با وجود تکذيب بن‌سلمان‌ به پادشاه عربستان گفته بود «من شما را قاتل خاشقچي مي‌دانم». خب!‌ اين براي کسي که کشور مهمي چون عربستان را رهبري مي‌کند، جمله‌اي بسيار نامناسب است و معني‌اش اين است که او بعد از مرگ پدرش نمي‌تواند آمريکا را حامي خود بداند. برداشت‌هاي بين‌المللي چيزي جز اين نيست که سفر بايدن به خاورميانه به‌ضرر اسراييل و عربستان و به‌نفع ايران شد.
آیا ولیعهد از انزوا خارج می‌شود؟
به گزارش کبنا، در حقیقت، استقبال سعودی ها نسبت به سال 2016 و زمان دیدار اوباما و دیدار 2017 ترامپ از این پادشاهی، بسیار سردتر و کم جمعیت تر بود. بایدن زمانی که پا بر پله های هواپیما نهاد تا پیاده شود، لباس خلبانی بر تن داشت و با نگاهی جدی به اطراف دست تکان داد. هیئت استقبال کننده سعودی عبارت بودند از شاهزاده «ریما بنت بندر آل سعود»، سفیر عربستان در واشنگتن و شاهزاده «خالد الفیصل»، از اعضای ارشد خاندان سلطنتی که فرماندار مکه و از نزدیکان ملک سلمان است. اما این سفر نکات بدیعی هم داشت.
تصاویری که از دیدار بن سلمان با بایدن و دستیاران ارشد او منتشر شد نشان از «چهره سازی» برای ولیعهد دارد تا نشان داده شود که ولیعهد سعودی از انزوای دیپلماتیک تحمیلی به دنبال قتل جمال خاشقجی خارج شده است.
سعودی ها به دنبال اثبات این مسئله بودند که بایدن از اظهارات انتخاباتی خود مبنی بر اینکه عربستان سعودی یک کشور «مطرود» است، عقب‌نشینی کرده است. بنابراین تعجبی نداشت که در عرض چند دقیقه پس از استقبال محمد بن سلمان از رئیس جمهور امریکا، تصاویری در وب سایت وزارت خارجه عربستان ظاهر شد که نشان می داد بن سلمان با بایدن (رئیس جمهور)، آنتونی بلینکن (وزیر امور خارجه) و جیک سالیوان (مشاور امنیت ملی) در حال قدم زدن است.

رسانه‌های سعودی با بزرگنمایی این سفر می خواستند نشان دهند که ولیعهد فردی «زمان شناس» است. پیام این سفر برای بن سلمان این بود که به دنیا نشان داده شد که با وجود بحران های زیاد، ولیعهد توانسته جایگاه داخلی خود را تحکیم بخشد. 
نکته دیگر عقد قراردادهای گسترده با عربستان، میانجیگری در رابطه عربستان با اسراییل، محدود کردن نقش چین در این حیات خلوت امریکا بود. دو کشور ۱۸ توافقنامه و تفاهم‌نامه همکاری مشترک در زمینه انرژی، سرمایه‌گذاری، ارتباطات، فضا و سلامت امضا کردند.
یکی از اهداف این توافقنامه ها محدود کردن نقش چین در اقتصاد عربستان و جلوگیری از ریشه دواندن چشم بادامی ها در این حیات خلوت قدیمی امریکا بود. با توجه به تلاش چینی ها برای فعال کردن شبکه 5G در عربستان، امریکایی ها سخت در تلاش اند تا «O-RAN» را به عنوان جایگزینی برای این شبکه چینی راه بیندازند. بازگشایی حریم هوایی عربستان به روی هواپیماهای اسراییلی و همکاری های دو طرف (هرچند در خفا) نیز از دیگر گزاره هایی است که جای تامل دارد.