خودکشی؛ بازتابی از معضلات اجتماعی در کهگیلویه و بویراحمد / چرا همچنان مسئولان در خوابند! / نامزدهای انتخابات که دائم می‌‌فتند «خودکشی! خودکشی» الان کجا هستند؟ / جای خالی سازمان‌های مردمی قوی و مطالبه‌گر در استان کهگیلویه‌وبویراحمد

بر اساس آنچه که در فضای مجازی منتشر شده، چند خودکشی موفق در روز‌های اخیر در کهگیلویه و بویراحمد اتفاق افتاده، که با پرس و جو‌های خبرنگار کبنا نیوز همۀ این اخبار مورد تأیید قرار نگرفته است، با این حال تعدادی نیز تأیید شده است، مردم از افزایش خودکشی‌ها نگران و ناراحتند، و خواستار حل این معضل اجتماعی هستند. بخشدار لوداب از خودکشی جوانی در یکی از روستاهای این بخش خبر داد.
به گزارش کبنا نیوز، «این گزارش به هیچ‌وجه در تأیید خودکشی نبوده و نیست، افرادی که به خودکشی فکر می‌کنند، با شماره 123 اورژانس اجتماعی تماس گرفته و مشاوره بگیرند.» خودکشی پدیده‌ای چندعاملی است که دلایل مختلف اجتماعی و روانی دارد، خودکشی فی نفسه امری مذموم و ناپسند محسوب می‌شود، به‌ طور متوسط از هر ۱۰۰ هزار ایرانی، ۱۲۵ نفر اقدام به خودکشی می‌کنند. آمارهای رسمی در ایران نشان می‌دهد میزان خودکشی در ایران طی یک دهه گذشته، بیش از ۴۰درصد رشد کرده و از حدود ۳,۵۰۰ مورد در سال، به بیش از ۵ هزار مورد افزایش یافته است. خودکشی در برخی استان‌ها مثل کهگیلویه و بویراحمد و ایلام همواره رقم بالایی را به خود اختصاص داده است. در واقع آمار بالای خودکشی در این استان نشانگر بالا بودن معضلات اجتماعی است.
شیرعلی خرامین عضو هیئت علمی دانشگاه در گفت و گو با خبرنگار کبنا در خصوص این معضل اجتماعی گفت: خودکشی مرگی خودخواسته است، برای اینکه خودکشی را درمان کنیم باید هر سال، بصورت منطقه‌ای و فصلی و بر اساس سن و دیگر شاخص‌ها موارد خودکشی بررسی شود، بیشترین علت خودکشی بیماری افسردگی است که درمان نشده و منجر به خودکشی می‌شود.
یکی از مشکلات حوزه درمان
درخصوص بیماری‌های روانی یک بحث مربوط به «درمان» می شود، و یک بحث مربوط به «پیشگیری»، پیشگیری با شناسایی افراد مستعد بیماری، افزایش آگاه سازی عمومی و بهبود مهارت های زندگی مربوط است.
اما حوزه درمان هم مشکلات خاص خود را دارد، از جمله ناتوانی مراجعین در پرداخت هزینه‌های درمان و مشاوره.
وقتی به هر دلیلی فردی بیمار می شود، می بایست برای درمان به مراکز درمانی دولتی، مشاور و روانشناس مراجعه کند. بنابراین در حوزه درمان، حمایت دولت و اجرای مصوباتی برای دولتی شدن تعرفه جلسات روانشناسی اهمیت پیدا می‌کند
خرامین درخصوص معضل پرداخت هزینه‌های مشاوره گفت: تعرفه روانشناسی تحت پوشش بیمه نیست، ۳۰۰ تا ۴۰۰ هزارتومان نرخ دولتی یک جلسه روانشناس است، و این یک مشکل در حوزه درمان محسوب می‌شود.
تعرفه‌های گزاف مشاوره و روانشناسی برای مردم
خیلی از مردم که برای ویزیت معمولی یک بیماری ساده مثل سرماخوردگی نیاز به بیمه دارند و در فشار اقتصادی قرار دارند، مراجعه به روانشناس برای حل مشکلات روانی برایشان شبیه به یک موضوع پیش پا افتاده و تجملاتی می‌ماند. فشار اقتصادی و ناتوانی در پرداخت هزینه‌ها، باعث شده مردم مراجعه به روانشناس برای درمان مشکلات روانشناختی را پشت گوش بیاندازند، تحت پوشش بیمه نبودن خدمات روانشناسی و مشاوره هم تمایل مردم را برای مراجعه به روانشناس کمتر می‌کند.
اسفند سال گذشته دستورالعمل خرید راهبردی خدمات روان‌درمانی برای روانشناسان بالینی در مراکز دولتی ـ دانشگاهی به تصویب وزیر بهداشت که رئیس شورای عالی بیمه سلامت نیز است، رسید که این دستورالعمل از ابتدای امسال قابل اجراست.
این دستورالعمل، جلسات روان درمانی را ۳۰ دقیقه‌ای در نظر گرفته است، تعداد جلسات لازم برای روان‌درمانی را بر اساس نوع اختلال مشخص کرده است و میزان پوشش بیمه این خدمات در بخش سرپایی ۷۰ درصد به عهده سازمان‌های بیمه‌گر و ۳۰ درصد پرداختی خود بیماران است.
با این حال این دستورالعمل شامل تمامی خدمات روانشناسی و تمامی مراکز نمی‌شود، بلکه طبق این مصوبه تنها دو گرایش روانشناسی بالینی و روانشناسی سلامت، آن هم فقط در مراکز دولتی ـ دانشگاهی تحت پوشش بیمه‌های پایه و تکمیلی قرار می‌گیرند.
در همین راستا اسفند ۱۴۰۱ محمد حاتمی رئیس سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور طی نامه‌ای خطاب به رئیس جمهوری با اشاره به مجاز شدن خدمات دو رشته روان‌شناسی بالینی و روان‌شناسی سلامت برای استفاده از بیمه‌های پایه، خواستار برقراری بیمه برای تمام گرایش‌های ۱۶‌گانه روان‌شناسی و مشاوره شد اما این درخواست تا کنون بی‌نتیجه مانده است.
بیماری‌های روانی؛ یکی از علت‌های خودکشی
باید جامعه را آموزش دهیم، علامت‌ها را بشناسیم
خرامین درخصوص قصد خودکشی در افراد بیمار گفت: افرادی که می‌خواهند دست به خودکشی بزنند، مدام اخطار می‌دهند، و مدام جملاتی از این نوع را تکرار می‌کنند و می‌گویند که «امیدی به زندگی نیست، چه کسی زنده است؟ »، این‌ها حداقل از ۶ ماه قبل علائم خودکشی را از خود نشان می‌دهند، ولی متأسفانه افراد دقت نمی‌کنند. باید جامعه را آموزش دهیم، علامت‌ها را بشناسیم، شناسایی شود و بعد سریع برای درمان اقدام کنیم.
طرحی به نام سلامت یار که ادامه دار نشد!
طرحی به نام سلامت یار داشتیم، مردم را آموزش دادیم که اگر کسی را در اطراف خود دیدند که چنین علائمی دارد کمک کنند تا این افراد به روانپزشک و پزشک مراجعه کنند، ولی متأسفانه بهزیستی و علوم پزشکی هم اقدامی نمی‌کنند.

همه دستگاه‌ها باید در بحث خودکشی دخیل باشند
رئیس شبکه بهداشت شهرستان بویراحمد گفت: خودکشی آسیب اجتماعی است که علل مختلفی دارد، صرفاً توسط حوزه بهداشت و درمان قابل پیشگیری و کنترل نیست، همه ادارات و سازمان‌ها باید در این موضوع دخیل باشند، از آموزش و پرورش و شهرداری گرفته تا بهزستی و دانشگاه علوم پزشکی.
نیازی افزود: معمولاً افرادی که خودکشی می کنند سابقه بیماری افسردگی، اختلال دوقطبی، و سایر بیماری هی روانی را دارند. گاهی حتی بیماری‌های جسمی مثل تشنج، دیابت، بیماری قلبی علتی برای خودکشی است، گاهی فقر، اعتیاد، مشکلات خانوادگی و اجتماعی دلیلش است، پس همه سازمان‌ها و ارگان‌ها در آن نقش دارند. می‌طلبد نهاد‌هایی مثل کمیته امداد، بهزیستی، سازمان‌های مردم نهاد، وارد عمل شوند.
خودداری از نصب بنر‌های ترحیم در سطح شهر
وی گفت: از شهرداری خواستیم از نصب بنر‌های ترحیم در سطح شهر خودداری کنند، چون سیمای شهر را افسرده می‌کند، چون ممکن است قهرمان پروری شود و افراد الگوبرداری منفی از این موضوع می‌کنند.
برگزاری مراسم یادبود برای فردی که خودکشی کرده، اشتباه است
نیازی اظهار کرد: چندی پیش کودکی ۱۱ ساله اقدام به خودکشی کرده بود، فرزند طلاق بود، پدرش از کار افتاده بود و دچار فقر خانوادگی بودند. آموزش و پرورش و مدرسه برای این دختر مراسم یادبود برگزار کردند، این باعث می‌شود الگوبرداری منفی برای دانش‌آموزان اتفاق می‌افتد.
آموزش و پرورش باید فرهنگ‌سازی کند
وی گفت: آموزش و پرورش باید پای کار بیاید و فرهنگ‌سازی کند و از این موضوع به عنوان پدیده ناپسندی یاد کند. قبلاً کسی که خودکشی می‌کرد، حتی افراد در مراسم تشییع فرد حضور پیدا نمی‌کردند، حتی در نقطه‌ای دور از قبرستان فرد را مدفون می‌کردند تا نشان دهند که این عمل زشت و تابو است. ولی الان فضای فرهنگی تغییر کرده و می‌بینیم که آمار خودکشی بالا رفته است. قبلاً بیشترین آمار خودکشی در میان افراد به دلیل بیکاری، فقر یا بیماری‌های روانی بوده است،
رئیس شبکه بهداشت شهرستان بویراحمد افزود: دانشگاه علوم پزشکی در سال ۱۴۰۲ مرکزی به اسم سراج برای کنترل، پیشگیری و درمان بیماری‌های آسیب اجتماعی افتتاح کرد. این مرکز دارای کارشناس روان، روان درمانگر، پزشک عمومی، پزشک متخصص حوزه روان است. بیمار‌هایی که سابقه خودکشی داشته‌اند، کسانی که سابقه بیماری روانی دارند، افرادی که اقدام به خودکشی و خودکشی ناموفق داشته‌اند، شناسایی و پیگیری و مدیریت می‌شوند، وجود همین مرکز موجب شده که طی ماه‌های اخیر کاهش محسوسی در بحث خودکشی داشته باشیم.
پلمپ عطاری با ۴۵۰۰ قرص مخدر و سقط جنین
نیازی خاطرنشان کرد: خواهش کردیم که معاونت غذا و دارو و حوزه‌های نظارتی، نظارت بر عطاری‌ها و محل فروش قرص‌ها و مخدر‌ها را افزایش دهند و برخورد کنند، که با همکاری فرمانداری و آقای مهدوی فرماندار شهرستان بویراحمد اقدامات خوبی انجام گرفته است. در زمستان ۱۴۰۲ یک عطاری با ۴ هزار و ۵۰۰ قرص مخدر و قرص سقط جنین که توزیع‌کننده در جنوب کشور بوده پلمپ کردیم.
در سال ۱۴۰۲ آمار بالایی در اقدام به خودکشی داشتیم، ممکن است نوجوانی هیچ بیماری روانی و زمینه‌ای نداشته باشد ولی برای اولین بار اقدام به خودکشی کرده است، بنابراین می‌طلبد آموزش و پرورش حضور فعالی داشته باشد، وقتی می‌بینند کودکی از نظر درسی افت تحصیلی پیدا کرده، ضعیف شده، یا از نظر خانودادگی به مشکل برخورده، او را به حوزه بهداشت و درمان ارجاع دهند.
حرف زدن خانواده‌ها با بیمار مشکلی را حل نمی‌کند
باید به متخصص مراجعه کرد
وی گفت: خانواده‌ها سعی نکنند با حرف زدن با بیمار و مشاوره و صرفاً منصرف کردن او از خودکشی، حجت را بر خود تمام کنند، بلکه باید فرد را حتماً به حوزه درمان بیاورند و زیر نظر پزشک متخصص اعصاب و روان دارو استفاده کند، چون وقتی افکار خودکشی سراغ فرد می‌آید صرفاً گفت و گو با یک فرد معتمد یا بزرگ خانواده مشکل را حل نمی‌کند، بلکه باید فرد زیر نظر دکتر روانپزشک دارو مصرف کند.
موج مطالبه گری از مسئولان ایجاد نشد
زنجیره حل معضل خودکشی زنجیره ای ناقص است

به گزارش کبنا نیوز، همانطوری که نظام اداری استان کهگیلویه و بویراحمد توانایی حل معضلات جامعه را ندارد، و فقط به چند صورتجلسه‌ای که به آن عمل نمی‌شود اکتفا می‌کند، زنجیره حل معضل خودکشی نیز زنجیره‌ای ناقص است. شاید یکی از دلایلی که مسئولان استان کهگیلویه و بویراحمد برای حل معضل خودکشی هم‌افزایی نمی‌کنند، این هست که مردم مطالبه‌گر نیستند، پایگاه خبری کبنا نیوز در سال 1402 در گزارش‌های زیادی به مسئله خودکشی پرداخته و با متخصصان و مسئولان گفت‌وگو کرده‌است، اما بحث اینجا است که برای به نتیجه رسیدن یک مبحث، افکار عمومی باید از کانال هایی بصورت سازمان یافته، از طریق رسانه ها، دانشگاه ها، اصناف، سازمان های مردم نهاد و ... مطالبات خود را به گوش مسئولان برسانند. 
یکی از معضلات استان کهگیلویه و بویراحمد این است که سازمان های مردم نهاد قوی وجود ندارد و نهادی مردمی وجود ندارد که مطالبه گری کند و وظایف مسئولان را به آنان گوشزد کند. تاکنون هر مطالبه گری درخصوص آسیب خودکشی بصورتی پراکنده و غیرمستمر اتفاق افتاده، یا اینکه مطالبات در حد بیان احساسات بوده که منجر به موج مطالبه گری نشده است.

بیشتر بخوانید:

گفت و گو با سید علی ملک حسینی دادستان مرکز استان کهگیلویه و بویراحمد

گفت و گو با الهام رحیمی دکترای تخصصی روانشناسی و رئیس اداره مشاوره و سلامت روان دانشگاه علوم پزشکی یاسوج  

گفت‌وگوی اختصاصی کبنا نیوز با معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی استان کهگیلویه و بویراحمد
 
تصاویر زیر مربوط به صفحه شخصی یکی از فعالان اجتماعی استان کهگیلویه و بویراحمد در اینستاگرام است که دلیل تنظیم این گزارش شده‌است.