در «لبنانِ» ایران چه می‌گذرد: گزارشی کوتاه از حاشیه‌نشین‌های گچساران

کبنا ؛او احساس می‌کند این دو حوزه است که می‌تواند با آن‌ها زندگی کند و در آن‌ها حرفی برای گفتن داشته باشد. هر چند که به حیطه هنر هم با دیده احترام می‌نگرد اما معتقد است که دغدغه هنری برای ورود به مستند سازی نداشته است.
 
ننه قربون، نان جنگ،‌ جایی که نمی‌شناختیم، یک پیشنهاد ساده، حتی برای یک نفر، نویز در نزول، کدام مسجد، از آثار مستند عرب است، کارنامه ای که مستند دو قسمتی «ماهی‌ها در سکوت می‌میرند» و «ماهی‌ها در سکوت نمی می‌میرند» درباره مردم سیستان و بلوچستان، «چهار فصل از درد شمال خوزستان» که از دردهای خوزستانی‌ها می‌گوید و «محروم روی گنج» که شرح درد مردم کهکیلویه و بویر احمد است را در خود جای داده است.
در مستند «محروم روی گنج» از درد مردم کهگیلویه و بویراحمد سخن می‌گوید؛ از عشایری که درون کوه‌ها به کشاورزی و دامپروری می‌پردازند. عشایری که به سمت روستاها می‌روند و یکجا نشین می‌شوند اما روستاهایی که جاده کشی ندارند، برق گاز و آب ندارند و مردمش برای کار از آن خارج شده‌اند. پس عشایری که به روستا می‌روند هم نوعی حاشیه نشین هستند اما روستانشینی هم که به شهر سفر می‌کند و در اطراف یک شهر سکنی می‌گزیند حاشیه نشین می‌شود اما حاشیه نشین شهر نامیده می‌شوند.
 
روستایی که مردمش هیچ چیز ندارند اما دیش دارند!
 
«برای ساخت مستند «محروم روی گنج» به روستایی در استان کهکیلویه و بویراحمد رفتم که از برق، گاز، جاده و خانه بهداشت خبری نبود اما مردمش دیش داشتند؛ دیش ماهواره.» عرب می‌گوید: «وقتی از آن‌ها پرسیدم از دیدن تلویزیون چه حسی دارید، گفتند شب‌ها بچه‌ها مانند گوسفندان که دور آن‌ها نمک می‌ریزند، دور یک تلویزیون جمع می‌شوند. وقتی از تلویزیون جاهای آباد را می‌بینیم با خودمان می گوییم خدایا اگر ما مخلوقات تو هستیم پس این‌ها چه مخلوقاتی هستند و چرا خانه‌های ما این طوری است کاش ما را خلق نمی‌کردی. جایی که برق گاز و آب ندارد فقط یک موتور برق نفتی دارد که از آن برق می‌گیرند.»
 
لبنان منطقه ای با شیب ۷۰ درجه و تمام ویژگی‌های حاشیه نشینی
 
عرب می‌گوید: «شهرستان گچساران در جنوب غربی استان کهگیلویه و بویر احمد محله‌های حاشیه نشین متفاوت دارد. یکی از آن‌ها منطقه ای به نام لبنان است. ساکنین این منطقه اغلب، کسانی هستند که به دنبال مهاجرت بی ثمر به شهر یاسوج یا گچساران و رها کردن پیشه دامداری و کشاورزی به امید یافتن کاری در شرکت نفت مثل نگهبان خطوط لوله شدن در این منطقه تجمیع شدند.»

نگاهی به ویژگی‌های زندگی مردم لبنان در شهرستان گچساران
 
لبنان منطقه ای است که زنانشان برای عبور از کوچه و خیابانش باید کفششان را در بیاورند تا زمین نخوردند، زیرا بافت کوچه‌ها در این منطقه شیبی بسیار دارد، مکانی که فاضلاب‌هایش در وسط کوچه‌ها رها شده است؛ شکل سکونت گاه‌هایشان آجر خشتی مدل دهه ۵۰ است. خانه‌هایی که بعضاً آب لوله کشی ندارند و تانکرهای آب بالای خانه‌هایشان قرار دارد، متمول‌ها در این جا یخچال هم دارند، منطقه ای که معتادان مردش فراوانی بیشتری دارد.
 
وی درباره اهالی منطقه لبنان می‌گوید: «هر کار خدماتی که باشد آن‌ها انجام می‌دهند. عده ای از آن‌ها با ماشین مسافرکشی می‌کنند و بقیه هم سیگار فروشی و یا متاسفانه به قاچاق مواد مخدر می‌پردازند. زنانشان بیشتر خانه دار هستند. وضعیت بهداشت و آموزش هم تعریفی ندارد. اکثر این افراد کم سواد هستند و در واقع آن‌ها بیشتر روستاوند هستند تا شهروند؛ زیرا با وجود زندگی در شهر سبک و سیاق و روحیه و منش و فهم روستانشینی خود از زندگی را حفظ کرده‌اند.»