بررسی جامع علل سانحه بالگرد حامل رئیس‌جمهور

کبنا ؛سید علی موسوی‌نژاد - روزنامه‌نگار - در شامگاه پنجشنبه، ۳ خرداد ۱۴۰۳، ستاد کل نیرو‌های مسلح گزارشی اولیه از هیئت عالی بررسی ابعاد و علل سانحه بالگرد حامل رئیس‌جمهور، آیت‌الله سید ابراهیم رئیسی، منتشر کرد. این گزارش به بررسی اولیه دلایل و شرایط وقوع سانحه پرداخته و اطلاعاتی را که تاکنون جمع‌آوری شده، ارائه می‌دهد.
ستاد کل نیرو‌های مسلح سریعاً هیئت عالی بررسی ابعاد و علل سانحه را تشکیل داد تا شرایط و دلایل این حادثه تلخ را بررسی کند. گزارش اولیه این هیئت، اگرچه اطلاعات اولیه مهمی را ارائه می‌کند، اما تنها نقطه شروع یک تحقیق عمیق و چندجانبه برای شناسایی دقیق علل سانحه است.
یکی از نکات کلیدی در گزارش اولیه، این است که بالگرد از مسیر پروازی تعیین شده پیش از سانحه خارج نشده بود. این نشان می‌دهد که هیچ انحرافی از برنامه پروازی وجود نداشته و عوامل انسانی در انتخاب مسیر نقشی نداشته‌اند. بااین‌حال، ارتباطات خلبان با دو بالگرد دیگر گروه پروازی حدود یک و نیم دقیقه قبل از سانحه، احتمال وجود مشکل فنی یا شرایط اضطراری احتمالی را مطرح می‌کند که نیاز به بررسی بیشتر دارد.
گزارش همچنین تأکید می‌کند که هیچ آثار اصابت گلوله یا موارد مشابه در اجزای باقی‌مانده بالگرد مشاهده نشده است. این نکته حائز اهمیت است؛ زیرا هرگونه احتمال حمله یا اقدام خرابکارانه را منتفی می‌کند و توجهات را به‌سوی دیگر عوامل محتمل مانند مشکلات فنی یا شرایط جوی معطوف می‌سازد.
بر اساس گزارش، بالگرد پس از برخورد با ارتفاع دچار آتش‌سوزی شده است. این نشان می‌دهد که برخورد اولیه با زمین یا موانع طبیعی بوده و آتش‌سوزی ناشی از ضربه‌های شدید یا مشکلات فنی ناشی از برخورد رخ‌داده است. علاوه بر این، شرایط محیطی نامساعد مانند مه‌گرفتگی و درجه حرارت پایین، عملیات تجسس را با تأخیر مواجه کرده و در نهایت با کمک پرنده‌های بدون سرنشین، محل دقیق سانحه شناسایی شده است.
در مکالمات برج مراقبت با گروه پروازی نیز هیچ مورد مشکوکی گزارش نشده است که نشان می‌دهد تا لحظه وقوع حادثه، شرایط پرواز عادی بوده است.
باتوجه‌به این اطلاعات اولیه، مشخص است که برای شناسایی دقیق علل سانحه، اقدامات بیشتری لازم است. نخستین گام، جمع‌آوری و تحلیل داده‌های پرواز از جعبه سیاه (FDR) و ضبط صدای کابین خلبان (CVR) است. این داده‌ها می‌تواند اطلاعات ارزشمندی در مورد پارامتر‌های پروازی، وضعیت سیستم‌های بالگرد و مکالمات خدمه در لحظات قبل از سانحه ارائه دهد.
علاوه بر این، بررسی و تحلیل فنی اجزای باقی‌مانده بالگرد از جمله موتور، سیستم‌های مکانیکی و هیدرولیکی، بدنه و ساختار، از طریق آزمایش‌های مخرب و غیرمخرب و شبیه‌سازی حوادث ضروری است تا نقص یا خرابی احتمالی در این اجزا شناسایی شود.
در کنار این موارد، بررسی شرایط محیطی و جوی از جمله تحلیل داده‌های هواشناسی و نقشه‌برداری از منطقه وقوع سانحه برای شناسایی تأثیرات احتمالی شرایط جوی و موانع طبیعی بر مسیر پرواز، حائز اهمیت است.
اما تحقیق جامع در این سانحه تنها با بررسی عوامل فنی و محیطی محدود نمی‌شود. بررسی عملکرد انسانی و سازمانی نیز ضروری است. تحلیل سوابق آموزشی، تجربه پروازی و وضعیت سلامت خلبان و خدمه، بازبینی مکالمات و تصمیمات آن‌ها در لحظات قبل از سانحه، و بررسی پروتکل‌ها و رویه‌های سازمانی از جمله برنامه‌های نگهداری و بازرسی‌های دوره‌ای، می‌تواند نقش عوامل انسانی و سازمانی را در این حادثه روشن کند.