تاریخ انتشار
چهارشنبه ۸ فروردين ۱۴۰۳ ساعت ۱۱:۰۹
کد مطلب : ۴۷۴۲۲۳
سیل و خسارت سنگین در کهگیلویه و بویراحمد؛
چرا عبرت نمی‌گیریم؟ / حکایت تلخ دست‌درازی به حریم رودخانه‌ها و اراضی ملی کهگیلویه و بویراحمد / مثل قیچی به جان طبیعت افتاده‌ایم! + فیلم
۰
کبنا ؛استان کهگیلویه و بویراحمد که در زاگرس قرار گرفته، سرزمینی است که بیشترین مساحت آن را جنگل و کوه فراگرفته و این بزرگ‌ترین موهبت الهی به مردم این سرزمین است؛ اما هستند افرادی که به‌خاطر تصرف این مواهب که متعلق به عموم مردم است، اقدام به تخریب و قلع‌وقمع اشجار و جنگل می‌کنند یا حاشیه و بستر رودخانه‌ها را تصرف می‌کنند، اما غافل از اینکه، نامهربانی با طبیعت، و سوءاستفاده شخصی از انفال موجب تضییع حقوق عامه و آیندگان خواهد شد. بارش‌های سیل‌آسا و سیلاب‌های روزهای پنجم و ششم فروردین‌ماه امسال هر چند مانند سیل ویرانگر مانسون ۱۴۰۱ نبود، اما قصه پرتکرار آب‌گرفتگی معابر و خیابان‌های شهر و ریزش سنگ در جاده‌ها، ساخت‌وسازهای غیرمجاز در بستر رودخانه‌ها را به نمایش گذاشت، پرسش اساسی اما این است که آیا باید همه زیان‌ها را به‌حساب طبیعت و روان آب‌ها و سیلاب گذاشت؟ متأسفانه دستگاه‌های دولتی متولی منابع طبیعی و محیط‌زیست دست‌روی دست گذاشته‌اند و کاری برای رهایی طبیعت خدادادی از دست سودجویان نمی‌کنند؛ شاید هم قصه، قصه پُرتکرار نورچشمی، خاله‌خرزویی و... باشد. معاون عمرانی استانداری کهگیلویه و بویراحمد، منابع‌طبیعی، محیط‌زیست، شرکت آب منطقه‌ای، شهرداری یاسوج و... باید پاسخ بدهند که وجود این‌همه طرح و پرورش‌ماهی در حریم و بستر رودخانه‌ها و ساخت‌وسازها در دل کوه‌ها دلیلش چه بوده است؟
متأسفانه عملکرد اداره‌کل منابع طبیعی کهگیلویه و بویراحمد در برخورد با سودجویان و مهاجم‌مان به طبیعت شفاف نیست. در این سال‌ها در سایه بی‌توجهی و کم‌کاری‌ها حتی در دل کوه خانه ویلایی ساخته شده است!
به گزارش کبنا، سیلاب در کهگیلویه و بویراحمد خسارت‌های جبران‌ناپذیر زیادی را در بخش‌های مختلف وارد کرده است به‌گونه‌ای که زیرساخت‌های جاده‌ای چندین روستا تخریب، خانه‌های زیادی ویران، دام‌های دامداران را تلف و محصولات باغی و زراعی کشاورزان را به باد فنا داد و طبق اعلام مدیریت بحران استان خسارت در بخش‌های مختلف از جمله حوزه کشاورزی، شیلات، باغات و راه‌های ارتباطی بیش از دیگر حوزه‌ها گزارش شده است.
طبق آخرین آمارها، منطقه امیرآباد بابکان از توابع شهرستان بویراحمد با ۱۷۴ میلی‌متر شاهد بیشترین بارندگی سامانه اخیر تا ساعت ۱۸.۳۰دقیقه شب ششم فروردین‌ماه امسال بوده است.
سیلاب‌های فروردین‌ماه امسال، سوای از خسارت‌ها، تلخی‌ها و مصیبت‌هایی که به همراه داشت در حقیقت هشدار اساسی هم به مسئولان و متولیان امر به‌ویژه نهادهای نظارتی و مسئول در حوزه‌های زیست‌محیطی، عمران شهری و روستایی هم بود.
سیل اخیر و باران‌های سیل‌آسا همراه با طغیان رودخانه‌های فصلی در استان به‌ویژه در دو حوزه بویراحمد و دنا سیلی محکمی بر صورت زمین‌خوارانی زد که طی سالیان متمادی بی‌محابا به جان حریم رودخانه‌ها و محیط‌زیست افتاده بودند و کسی را هم یارای مقابله با آنان نبود.
طغیان دوباره رودخانه‌های استان کهگیلویه و بویراحمد، هرچه ناپاکی در حریم‌شان در این سال‌ها ایجاد شده بود در چند ساعت شست و با خود برد.
وقتی که تیغ‌های مخوف و بی‌رحم زیاده‌خواهان و دودهای آتشین کارخانه‌های غیرمجاز شن و ماسه بی‌رحمانه بر جان طبیعت بی‌دفاع رودخانه‌های استان افتاده بود و کسی هم جلودارشان نبود؛ اما در چشم به هم‌زدنی، سیل آمد و کاری کرد کارستان!
کارشناسان محیط‌زیست معتقدند، دست‌اندازی انسان به دامن طبیعت طی چهار دهه گذشته در ایران توازن زیست‌محیطی را به هم زده به‌طوری که اکنون شاهد ورود به دوران وارونگی، پس‌زدگی و خشم طبیعت هستیم که جاری‌شدن سیل‌های ویرانگر یکی از نشانه‌های آن است.
باران‌های سیل‌آسا در سرزمین برف و آفتاب «کهگیلویه و بویراحمد» در پنجم و ششم فروردین‌ماه نوروز امسال اگرچه خسارت‌های مالی فراوانی به زیرساخت‌ها و بخش‌های مختلف عمرانی و اقتصادی این استان وارد کرد؛ اما کفه برکت‌ها و رحمتش بر تخریب‌ها و تلخی‌هایش سنگینی می‌کند.
در یک‌کلام ما از خط‌قرمز عبور کرده‌ایم. آیا وقت آن نرسیده که در رفتارمان با محیط‌زیست تجدیدنظر کنیم و با آن مهربان باشیم؟
ما چنان به جان طبیعت بیچاره در هوا، دریا، زمین، افتاده‌ایم که نفس بازیابی و بازسازی قوای تحلیل رفته را از او گرفته‌ایم و طبیعت اکنون با خشک‌شدن دریاچه‌ها و رودخانه‌ها، سیل‌های ویرانگر، خشکسالی، فرسایش خاک و گسترش شوره‌زارها و بیابان‌ها که رقم خسارت‌های آن به شمارش نمی‌آید، جواب آزمندی و دست‌اندازی سودجویانه بی‌حدوحصر ما را می‌دهد.
بیشترین میزان خسارت سیل کهگیلویه و بویراحمد در بخش کشاورزی
مدیرکل مدیریت بحران استانداری کهگیلویه و بویراحمد گفت: بیشترین میزان خسارت ناشی از بارش‌های سیل‌آسا امروز در استان مربوط به بخش‌های مختلف کشاورزی به‌ویژه طرح‌های پرورش ماهی و همچنین راه‌ها بوده است.
علیرضا نیکروز بدون اشاره به میزان خسارات وارده شده اظهار داشت: خسارت در بخش‌های مختلف از جمله حوزه کشاورزی، شیلات، باغات و راه‌های ارتباطی بیش از دیگر حوزه‌ها گزارش شده است.
وی بیان کرد: با ارزیابی انجام شده از سوی کارشناسان به‌زودی میزان خسارت وارده شده سامانه بارشی در سطح استان اعلام شد.
نیکروز با اشاره به آماده‌باش کامل همه دستگاه‌های خدمات‌رسان تصریح کرد: نیروهای هلال‌احمر و راهداری هم اکنون در حال تخلیه آب‌گرفتگی منازل و ریزش برداری از راه‌های ارتباطی هستند.
وی اضافه کرد: در این بارندگی بخش زیادی از محورهای ارتباطی روستایی و عشایری نیز مسدود شده است.
نیکروز تصریح کرد: مدیریت بحران این استان با تأمین زیرساخت‌های لازم برای اسکان موقت مسافران نوروزی برنامه‌ریزی کرده است.
وی اضافه کرد: این سامانه بارشی تا پایان امروز دوشنبه بر جو استان حاکم خواهد بود و اگر گردشگران و مسافران می‌خواهیم که از توقف در مناطق سیلابی و حاشیه رودخانه‌ها به جد خودداری کنند.
سیل و بازخوانی فاجعه‌های زیست‌محیطی
یکی از اتفاقاتی که در حوزه‌ی انفال، اراضی ملی، جنگل‌ها، کوه‌ها، بستر و حاشیه رودخانه‌ها مورد سوءاستفاده سودجویان قرار می‌گیرد، تصرف و تخریب اراضی است.
استان کهگیلویه و بویراحمد که در زاگرس قرار گرفته است سرزمینی است که بیشترین مساحت آن را جنگل و کوه فراگرفته است و این بزرگ‌ترین موهبت الهی به مردم این سرزمین است، اما هستند افرادی که به‌خاطر تصرف این مواهب که متعلق به عموم مردم است، اقدام به تخریب و قلع‌وقمع اشجار و جنگل می‌کنند یا حاشیه و بستر رودخانه‌ها را تصرف می‌کنند، اما غافل از اینکه، نامهربانی با طبیعت، و سوءاستفاده شخصی از انفال موجب تضییع حقوق عامه و آیندگان خواهد شد.
طرح‌های فاقد توجیه فنی و اقتصادی، غیراصولی و غیرمجاز به‌ویژه در حوزه گردشگری در کهگیلویه و بویراحمد و شهر یاسوج به چالشی اساسی فراروی مسئولان، متولیان و کارگروه‌های مختلف این استان تبدیل شده و پیش‌زمینه و بستری برای افزایش روزافزون پدیده زمین‌خواری شده است.
برخی از کارشناسان و اعضای کارگروه امور زیربنایی استان نیز باتوجه‌به افزایش پدیده پیچیده زمین‌خواری و خطر نفوذ برخی دستگاه‌ها و همچنین طمع‌ورزی‌هایی که در برخی طرح‌های توسعه‌ای پروژه‌های سرمایه‌گذاری وجود داشته، معتقدند که باید در زمینه تصویب طرح‌ها در کارگروه‌ها و کمیته‌های مربوطه و شورای برنامه‌ریزی بازنگری مجدد و عمیق‌تری صورت گیرد.
به گفته این کارشناسان ضعف نظارت از سوی دستگاه‌های متولی از جمله منابع طبیعی، شهرداری، بنیاد مسکن، جهاد کشاورزی، راه و شهرسازی و حتی استانداری در بروز و افزایش پدیده زمین‌خواری در سالیان گذشته در استان دخیل بوده است.
البته در ۲ شهرستان بویراحمد و دنا به دلیل شرایط خاص اقلیمی آنها و نیز ارزش بالای زمین تعرض و دست‌درازی به زمینه‌ای ملی همچنان روبه‌افزایش است.
اجرای طرح ملی کاداستر اراضی ملی و کشاورزی، مهم‌ترین موضوعی است که می‌تواند از یک‌سو از تصرفات اراضی جلوگیری نماید و از سوی دیگر با تثبیت مالکیت این اراضی، موجب کاهش اختلافات و ورودی پرونده‌ها به دستگاه قضایی شود.
ساخت‌وسازهای بی‌رویه نفس آبشار یاسوج را گرفته است
حدود ۱۲ سال پیش‌طرح جامعی برای آبشار یاسوج تعریف شد؛ اما این طرح توسط متولیان امر از جمله مدیران سابق شهرداری یاسوج نیمه‌کاره رها شد.
در چند سال اخیر ساخت‌وسازهای قارچ‌گونه و ساختمان‌سازی‌های بدون ضابطه و نبود نظارت کافی بر این ساخت‌وسازها مجال نفس‌کشیدن را از این نگین گردشگری شهر یاسوج سلب کرده است.
آبشار یاسوج به عنوان نماد شهر یاسوج پایتخت طبیعت ایران در محاصره باغ‌های به اصطلاح تفریحی که بساطی برای شادی‌های کاذب ایجاد کرده اند زیبایی‌های خود را از دست داده است.
آبشار شهر یاسوج به عنوان یکی از شاخص‌ترین جاذبه‌های گردشگری شهرستان بویراحمد مطرح بوده و نماد شهر یاسوج محسوب می‌شود اما به علت نداشتن طرح جامع با مشکلات فراوانی رو به رو است.
مشکل دیگری که در این مکان گردشگری وجود دارد عدم مدیریت واحد آبشار است.
اگر جلوی ساخت و سازهای غیرمجاز در این مکان گرفته نشود در آینده به لکه ننگی بر چهره شهر یاسوج تبدیل خواهد شد.
این مکان گردشگری از قهوه‌خانه‌هایی که فقط قلیان دارند و باغ‌هایی که بدون هیچ مجوز و نظارتی مشغول ارائه خدمات هستند و روز به روز بر بدتر شدن وضعیت آبشار و ناامن جلوه دادن آن دامن می‌زنند، پر شده است.
ساخت و سازهای انجام شده در این مکان مجوز ندارند و در بیشتر موارد حوزه بهداشت به درستی بر سفره خانه‌ها و مراکز رفاهی نظارت نمی‌کند.
استاندار کهگیلویه و بویراحمد در خصوص وضعیت آبشار یاسوج، گفت: تجاوز به حریم مسیل‌ها در آبشار یاسوج مشکلاتی را ایجاد کرد به‌نحوی‌که کانال‌ها جوابگوی حجم سیلاب نبود؛ اما شهرداری اقدامات لازم را انجام داد و اجازه نداد تفرجگاه‌های اطراف آبشار دچار تخریب شود.
سید علی احمدزاده عنوان کرد: شهرداری هر چه سریع‌تر طرح جامع هدایت سیلاب‌ها در آبشار یاسوج را ارائه دهد.
خسارات سنگین به حوزه شیلات
هرساله در پی سیلاب‌های شدید، مزارع پرورش ماهی تخریب و یا صدمه می‌بینند و به پرورش‌دهندگان ماهی صدها میلیارد تومان خسارت وارد می‌شود.
طبق نظر کارشناسان عدم رعایت حریم رودخانه در زمان احداث مزرعه پرورش ماهی و عدم رعایت اصول فنی در سازه مزرعه پرورش ماهی از دلایل اصلی خسارات واحدهای پرورش ماهی است.
مدیر شیلات سازمان جهاد کشاورزی کهگیلویه و بویراحمد گفت: بارش‌های سیل‌آسا و سامانه بارشی ۲ روز گذشته بر اساس ارزیابی‌های اولیه سه هزار میلیارد ریال به مزارع پرورش ماهی در این استان خسارت وارد کرد.
اسحاق رستمی نیز اظهار کرد: این میزان خسارت به تاسیسات زیربنایی مزارع پرورش ماهی، پمپ‌ها و وسایل مکانیزه، کانال‌های آبرسانی وارد شده است.
وی افزود: تلفات هزار تن‌ماهی در مزارع کهگیلویه و بویراحمد تنها برآورد اولیه است که احتمال می‌رود حجم خسارات بالاتر رود.
مدیر شیلات سازمان جهاد کشاورزی کهگیلویه و بویراحمد تصریح کرد: بیشترین آسیب‌های سیلاب اخیر به حوزه شیلات استان وارد شده است و پیش‌بینی این است که حدود ۷۵ مزرعه پرورش ماهی در استان آسیب جدی دیده‌اند.
رستمی تأکید کرد: هنوز به دلیل نبود جاده دسترسی و اینترنت و تلفن همراه در مزارع پرورش ماهی اطلاعات به‌صورت کامل گردآوری نشده است.
مدیر شیلات سازمان جهاد کشاورزی کهگیلویه و بویراحمد عنوان کرد: در مناطق «کتا» و «میمند» هفت مزرعه زیر آب رفتند حتی ۲ طرح پرورش ماهی در استان کامل دچار آب‌گرفتگی شد و با قایق به چهار نفر در این مزرعه پرورش ماهی امدادرسانی شد.
وی ابراز کرد: خسارت‌های سیلاب سامانه بارشی اخیر، نسبت به سیل مانسون سال گذشته در خصوص تلفات ماهی‌ها کمتر بوده؛ زیرا در این فصل بخش زیادی از ماهی‌ها به فروش رسیده بود؛ اما برعکس به دلیل شدت بارش‌ها به تأسیسات و پمپ‌ها و وسایل مکانیزه آسیب جدی وارد شده است.
۲۳۶ واحد مسکونی در کهگیلویه و بویراحمد از آب باران تخلیه شد
مدیرعامل جمعیت هلال‌احمر کهگیلویه و بویراحمد گفت: در این بارش‌ها، ۲۳۶ واحد مسکونی در مناطق مختلف استان از آب باران تخلیه شد و به علت زیاد بودن میزان آب‌گرفتگی عملیات امداد نجات ادامه دارد.
کاظم فلاحی دوست افزود: در این مدت ۹۰ واحد مسکونی در محلات مختلف شهر یاسوج شامل «پیر چوپان‌ها»، مادوان، گوشه، اکبرآباد، نقاره‌خانه، زردک و شرف‌آباد از آب خالی شده است.
وی بیان کرد: همچنین شماری از واحدهای مسکونی واقع در مرکز شهر دهدشت، روستای سمغان ازتوابع شهرستان کهگیلویه و مرکز شهر دوگنبدان از آب باران تخلیه شده است.
مدیرعامل جمعیت هلال احمر کهگیلویه و بویراحمد تاکید کرد: از روز گذشته تاکنون ۳۳ تیم عملیاتی پنج نفره با استفاده از ۲۸ خودرو و ۲۳ دستگاه پمپ لجن کش در حال تلاش برای امدادرسانی به سیل زدگان در استان هستند.
برداشت‌های غیرمجاز شن و ماسه از رودخانه‌های کهگیلویه و بویراحمد
یکی از موضوعات مهمی که می‌بایست در نظر گرفته شود تولید شن و ماسه استاندارد در این استان است.
بر اساس بررسی‌ها، ۱۵ واحد شن و ماسه به‌صورت غیرمجاز در کهگیلویه و بویراحمد فعالیت می‌کند که می‌طلبد اداره کل صنعت و معدن به‌صورت متناوب و ماهانه از واحدهای تولید شن و ماسه بازدید کرده و از فعالیت واحدهای بدون مجوز جلوگیری کند.
استفاده و برداشت بی‌رویه شن و ماسه از کف رودخانه‌های کهگیلویه و بویراحمد از سوی واحدهای تولیدی غیرمجاز خسارت‌های متعددی به اکوسیستم و محیط‌زیست این استان وارد کرده است.
برداشت بی‌رویه شن و ماسه از رودخانه بشار یاسوج به یک بحران تبدیل شده است.
واحدهای تولید شن و ماسه غیرمجاز به طور شبانه و در روزهای تعطیل اقدام به برداشت بی‌رویه شن و ماسه می‌کنند و عوارض و حقوق دولت را نیز پرداخت نکرده‌اند.
تولید شن و ماسه از مصالح کوهی می‌بایست در اولویت قرار گیرد تا از آسیب و تخریب اکوسیستم رودخانه‌های کهگیلویه و بویراحمد جلوگیری شود.
پس از شناسایی این معادن تمام واحدهای تولیدی شن و ماسه کهگیلویه و بویراحمد می‌بایست در یک یا چند نقطه از استان مستقر تا خسارت‌های کمتری به محیط‌زیست وارد شود.
کفه برکات سنگین‌تر از خسارت‌ها
استاندار کهگیلویه و بویراحمد در خصوص وضعیت سدهای استان پس از بارش‌های اخیر، گفت: ظرفیت سد شاه قاسم ۱۰ میلیون مترمکعب است و ۹ میلیون مترمکعب قابل‌بهره‌برداری است که تاکنون ۶.۵ میلیون مترمکعب آب وارد این سد شده است.
وی افزود: پیش‌بینی می‌شود با بارندگی‌هایی که در آینده پیش‌بینی شده است سد شاه قاسم تا اوایل اردیبهشت امسال پر شود.
وی با اشاره به وضعیت سد کوثر، عنوان کرد: ظرفیت سد کوثر ۵۰۸ میلیون مترمکعب است که این سد کاملاً پر شد و سد سرریز کرد که تونل‌های تخلیه آب باز و حجمی از آب در حال تخلیه است.
استاندار کهگیلویه و بویراحمد ادامه داد: ظرفیت سد چم شیر دو میلیارد و ۳۰۰ میلیون مترمکعب است که در مقطعی رهاسازی آب برای کشاورزان انجام شد و ذخیره آب به ۳۵۰ میلیون مترمکعب کاهش یافت.
وی بیان کرد: در حال حاضر ذخیره آب این سد به ۵۶۵ میلیون مترمکعب رسید و امیدواریم با بارش‌های خوبی که پیش‌بینی شده ذخیره سد به بیش از ۸۵۰ میلیون مترمکعب افزایش یابد.
احمدزاده با اشاره به بارش‌های خوب یک هفته اخیر در استان گفت: پروژه‌های آبخیزداری به‌خصوص در دشت امامزاده جعفر سرریز کردند.
بارش سیل‌آسای چند روز گذشته موجب افزایش روان آب‌های جاری و سرریزشدن آب از سازه‌های آبخیزداری این استان شد.
به گفته معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی کهگیلویه و بویراحمد تاکنون ۲ میلیون و ۶۰۰ هزار مترمکعب طرح آبخیزداری در استان اجرا شده و این سازه‌ها در بارش‌های اخیر حدود پنج میلیون مترمکعب آب را کنترل و ذخیره‌سازی کردند.
عبدال میرفردی ادامه داد: بندهای آبخیزداری در کاهش خسارات سیل در مناطق مستعد در زمان بارش‌های سنگین جوی نقش بسزایی دارد.
آبخیزداری به معنای مهار آب‌های روان در زمان سیلاب و تزریق آن به سفره‌های زیرزمینی و همچنین ذخیره در پشت سدهای خاکی برای استفاده در زمان خشکسالی یا فصول گرم سال است.
کارشناسان منابع طبیعی می‌گویند: اجرای این طرح‌ها علاوه بر رونق بخش کشاورزی و باغداری، موجب افزایش ذخیره آب، تقویت سفره‌های زیرزمینی و کاهش سرعت تخریب‌های سیلاب و کنترل دبی آب رودخانه، قنات و چشمه‌ها می‌شود.
امان که درس نمی‌گیریم
پدیده مانسون عصر روز پنجشنبه ششم مرداد ۱۴۰۱ میهمان ناخوانده کهگیلویه و بویراحمد شد و خسارت‌هایی به زیرساخت‌های عمرانی و زندگی مردم به‌ویژه در مناطق عشایری و بهره‌برداران حوزه کشاورزی وارد کرد و در این میان حوزه کشاورزی استان بیشترین خسارت را متحمل شد.
سیل تابستان سال ۱۴۰۱، در مجموع ۶۰ هزار میلیارد ریال به بخش‌های مختلف در نقاط گوناگون استان خسارت وارد کرد که سهم بخش کشاورزی متاسفانه ۴۲ هزار میلیارد ریال بوده است.
استان‌ها طبق اعلام ستاد بحران کشور به لحاظ بلاخیز بودن تقسیم‌بندی شده‌اند که کهگیلویه و بویراحمد در میان تمام استان‌های کشور از لحاظ زمینه ایجاد بحران و بحران خیز بودن رتبه یک کشور را کسب کرده است.
میانگین بلند مدت بارندگی در این استان از ۴۳ سال قبل تاکنون افزون بر ۶۷۵ میلی متر معادل حدود ۱۰ هزار و ۴۷۴ میلیون مترمکعب اعلام شده‌است.
بااین‌همه آمار نگران کننده به‌نظر می‌رسد، وقت تغییر رفتار و کردارمان در رابطه با محیط‌زیست فرار رسیده‌است، باید دیدگاه و نگرش‌مان را به طبیعت حیات‌‌وحش و محیط‌زیست تغییر دهیم، به‌قول معروف باید چشم‌ها را شست جور دیگر به طبیعت نگاه کنیم.
متأسفانه عملکرد اداره‌کل منابع طبیعی کهگیلویه و بویراحمد در برخورد با سودجویان و مهاجم‌مان به طبیعت شفاف نیست. در این سال‌ها در سایه بی‌توجهی و کم‌کاری‌ها حتی در دل کوه خانه ویلایی ساخته شده است!
به گزارش کبنا، سیلاب در کهگیلویه و بویراحمد خسارت‌های جبران‌ناپذیر زیادی را در بخش‌های مختلف وارد کرده است به‌گونه‌ای که زیرساخت‌های جاده‌ای چندین روستا تخریب، خانه‌های زیادی ویران، دام‌های دامداران را تلف و محصولات باغی و زراعی کشاورزان را به باد فنا داد و طبق اعلام مدیریت بحران استان خسارت در بخش‌های مختلف از جمله حوزه کشاورزی، شیلات، باغات و راه‌های ارتباطی بیش از دیگر حوزه‌ها گزارش شده است.
طبق آخرین آمارها، منطقه امیرآباد بابکان از توابع شهرستان بویراحمد با ۱۷۴ میلی‌متر شاهد بیشترین بارندگی سامانه اخیر تا ساعت ۱۸.۳۰دقیقه شب ششم فروردین‌ماه امسال بوده است.
سیلاب‌های فروردین‌ماه امسال، سوای از خسارت‌ها، تلخی‌ها و مصیبت‌هایی که به همراه داشت در حقیقت هشدار اساسی هم به مسئولان و متولیان امر به‌ویژه نهادهای نظارتی و مسئول در حوزه‌های زیست‌محیطی، عمران شهری و روستایی هم بود.
سیل اخیر و باران‌های سیل‌آسا همراه با طغیان رودخانه‌های فصلی در استان به‌ویژه در دو حوزه بویراحمد و دنا سیلی محکمی بر صورت زمین‌خوارانی زد که طی سالیان متمادی بی‌محابا به جان حریم رودخانه‌ها و محیط‌زیست افتاده بودند و کسی را هم یارای مقابله با آنان نبود.
طغیان دوباره رودخانه‌های استان کهگیلویه و بویراحمد، هرچه ناپاکی در حریم‌شان در این سال‌ها ایجاد شده بود در چند ساعت شست و با خود برد.
وقتی که تیغ‌های مخوف و بی‌رحم زیاده‌خواهان و دودهای آتشین کارخانه‌های غیرمجاز شن و ماسه بی‌رحمانه بر جان طبیعت بی‌دفاع رودخانه‌های استان افتاده بود و کسی هم جلودارشان نبود؛ اما در چشم به هم‌زدنی، سیل آمد و کاری کرد کارستان!
کارشناسان محیط‌زیست معتقدند، دست‌اندازی انسان به دامن طبیعت طی چهار دهه گذشته در ایران توازن زیست‌محیطی را به هم زده به‌طوری که اکنون شاهد ورود به دوران وارونگی، پس‌زدگی و خشم طبیعت هستیم که جاری‌شدن سیل‌های ویرانگر یکی از نشانه‌های آن است.
باران‌های سیل‌آسا در سرزمین برف و آفتاب «کهگیلویه و بویراحمد» در پنجم و ششم فروردین‌ماه نوروز امسال اگرچه خسارت‌های مالی فراوانی به زیرساخت‌ها و بخش‌های مختلف عمرانی و اقتصادی این استان وارد کرد؛ اما کفه برکت‌ها و رحمتش بر تخریب‌ها و تلخی‌هایش سنگینی می‌کند.
در یک‌کلام ما از خط‌قرمز عبور کرده‌ایم. آیا وقت آن نرسیده که در رفتارمان با محیط‌زیست تجدیدنظر کنیم و با آن مهربان باشیم؟
ما چنان به جان طبیعت بیچاره در هوا، دریا، زمین، افتاده‌ایم که نفس بازیابی و بازسازی قوای تحلیل رفته را از او گرفته‌ایم و طبیعت اکنون با خشک‌شدن دریاچه‌ها و رودخانه‌ها، سیل‌های ویرانگر، خشکسالی، فرسایش خاک و گسترش شوره‌زارها و بیابان‌ها که رقم خسارت‌های آن به شمارش نمی‌آید، جواب آزمندی و دست‌اندازی سودجویانه بی‌حدوحصر ما را می‌دهد.
بیشترین میزان خسارت سیل کهگیلویه و بویراحمد در بخش کشاورزی
مدیرکل مدیریت بحران استانداری کهگیلویه و بویراحمد گفت: بیشترین میزان خسارت ناشی از بارش‌های سیل‌آسا امروز در استان مربوط به بخش‌های مختلف کشاورزی به‌ویژه طرح‌های پرورش ماهی و همچنین راه‌ها بوده است.
علیرضا نیکروز بدون اشاره به میزان خسارات وارده شده اظهار داشت: خسارت در بخش‌های مختلف از جمله حوزه کشاورزی، شیلات، باغات و راه‌های ارتباطی بیش از دیگر حوزه‌ها گزارش شده است.
وی بیان کرد: با ارزیابی انجام شده از سوی کارشناسان به‌زودی میزان خسارت وارده شده سامانه بارشی در سطح استان اعلام شد.
نیکروز با اشاره به آماده‌باش کامل همه دستگاه‌های خدمات‌رسان تصریح کرد: نیروهای هلال‌احمر و راهداری هم اکنون در حال تخلیه آب‌گرفتگی منازل و ریزش برداری از راه‌های ارتباطی هستند.
وی اضافه کرد: در این بارندگی بخش زیادی از محورهای ارتباطی روستایی و عشایری نیز مسدود شده است.
نیکروز تصریح کرد: مدیریت بحران این استان با تأمین زیرساخت‌های لازم برای اسکان موقت مسافران نوروزی برنامه‌ریزی کرده است.
وی اضافه کرد: این سامانه بارشی تا پایان امروز دوشنبه بر جو استان حاکم خواهد بود و اگر گردشگران و مسافران می‌خواهیم که از توقف در مناطق سیلابی و حاشیه رودخانه‌ها به جد خودداری کنند.
سیل و بازخوانی فاجعه‌های زیست‌محیطی
یکی از اتفاقاتی که در حوزه‌ی انفال، اراضی ملی، جنگل‌ها، کوه‌ها، بستر و حاشیه رودخانه‌ها مورد سوءاستفاده سودجویان قرار می‌گیرد، تصرف و تخریب اراضی است.
استان کهگیلویه و بویراحمد که در زاگرس قرار گرفته است سرزمینی است که بیشترین مساحت آن را جنگل و کوه فراگرفته است و این بزرگ‌ترین موهبت الهی به مردم این سرزمین است، اما هستند افرادی که به‌خاطر تصرف این مواهب که متعلق به عموم مردم است، اقدام به تخریب و قلع‌وقمع اشجار و جنگل می‌کنند یا حاشیه و بستر رودخانه‌ها را تصرف می‌کنند، اما غافل از اینکه، نامهربانی با طبیعت، و سوءاستفاده شخصی از انفال موجب تضییع حقوق عامه و آیندگان خواهد شد.
طرح‌های فاقد توجیه فنی و اقتصادی، غیراصولی و غیرمجاز به‌ویژه در حوزه گردشگری در کهگیلویه و بویراحمد و شهر یاسوج به چالشی اساسی فراروی مسئولان، متولیان و کارگروه‌های مختلف این استان تبدیل شده و پیش‌زمینه و بستری برای افزایش روزافزون پدیده زمین‌خواری شده است.
برخی از کارشناسان و اعضای کارگروه امور زیربنایی استان نیز باتوجه‌به افزایش پدیده پیچیده زمین‌خواری و خطر نفوذ برخی دستگاه‌ها و همچنین طمع‌ورزی‌هایی که در برخی طرح‌های توسعه‌ای پروژه‌های سرمایه‌گذاری وجود داشته، معتقدند که باید در زمینه تصویب طرح‌ها در کارگروه‌ها و کمیته‌های مربوطه و شورای برنامه‌ریزی بازنگری مجدد و عمیق‌تری صورت گیرد.
به گفته این کارشناسان ضعف نظارت از سوی دستگاه‌های متولی از جمله منابع طبیعی، شهرداری، بنیاد مسکن، جهاد کشاورزی، راه و شهرسازی و حتی استانداری در بروز و افزایش پدیده زمین‌خواری در سالیان گذشته در استان دخیل بوده است.
البته در ۲ شهرستان بویراحمد و دنا به دلیل شرایط خاص اقلیمی آنها و نیز ارزش بالای زمین تعرض و دست‌درازی به زمینه‌ای ملی همچنان روبه‌افزایش است.
اجرای طرح ملی کاداستر اراضی ملی و کشاورزی، مهم‌ترین موضوعی است که می‌تواند از یک‌سو از تصرفات اراضی جلوگیری نماید و از سوی دیگر با تثبیت مالکیت این اراضی، موجب کاهش اختلافات و ورودی پرونده‌ها به دستگاه قضایی شود.
ساخت‌وسازهای بی‌رویه نفس آبشار یاسوج را گرفته است
حدود ۱۲ سال پیش‌طرح جامعی برای آبشار یاسوج تعریف شد؛ اما این طرح توسط متولیان امر از جمله مدیران سابق شهرداری یاسوج نیمه‌کاره رها شد.
در چند سال اخیر ساخت‌وسازهای قارچ‌گونه و ساختمان‌سازی‌های بدون ضابطه و نبود نظارت کافی بر این ساخت‌وسازها مجال نفس‌کشیدن را از این نگین گردشگری شهر یاسوج سلب کرده است.
آبشار یاسوج به عنوان نماد شهر یاسوج پایتخت طبیعت ایران در محاصره باغ‌های به اصطلاح تفریحی که بساطی برای شادی‌های کاذب ایجاد کرده اند زیبایی‌های خود را از دست داده است.
آبشار شهر یاسوج به عنوان یکی از شاخص‌ترین جاذبه‌های گردشگری شهرستان بویراحمد مطرح بوده و نماد شهر یاسوج محسوب می‌شود اما به علت نداشتن طرح جامع با مشکلات فراوانی رو به رو است.
مشکل دیگری که در این مکان گردشگری وجود دارد عدم مدیریت واحد آبشار است.
اگر جلوی ساخت و سازهای غیرمجاز در این مکان گرفته نشود در آینده به لکه ننگی بر چهره شهر یاسوج تبدیل خواهد شد.
این مکان گردشگری از قهوه‌خانه‌هایی که فقط قلیان دارند و باغ‌هایی که بدون هیچ مجوز و نظارتی مشغول ارائه خدمات هستند و روز به روز بر بدتر شدن وضعیت آبشار و ناامن جلوه دادن آن دامن می‌زنند، پر شده است.
ساخت و سازهای انجام شده در این مکان مجوز ندارند و در بیشتر موارد حوزه بهداشت به درستی بر سفره خانه‌ها و مراکز رفاهی نظارت نمی‌کند.
استاندار کهگیلویه و بویراحمد در خصوص وضعیت آبشار یاسوج، گفت: تجاوز به حریم مسیل‌ها در آبشار یاسوج مشکلاتی را ایجاد کرد به‌نحوی‌که کانال‌ها جوابگوی حجم سیلاب نبود؛ اما شهرداری اقدامات لازم را انجام داد و اجازه نداد تفرجگاه‌های اطراف آبشار دچار تخریب شود.
سید علی احمدزاده عنوان کرد: شهرداری هر چه سریع‌تر طرح جامع هدایت سیلاب‌ها در آبشار یاسوج را ارائه دهد.
خسارات سنگین به حوزه شیلات
هرساله در پی سیلاب‌های شدید، مزارع پرورش ماهی تخریب و یا صدمه می‌بینند و به پرورش‌دهندگان ماهی صدها میلیارد تومان خسارت وارد می‌شود.
طبق نظر کارشناسان عدم رعایت حریم رودخانه در زمان احداث مزرعه پرورش ماهی و عدم رعایت اصول فنی در سازه مزرعه پرورش ماهی از دلایل اصلی خسارات واحدهای پرورش ماهی است.
مدیر شیلات سازمان جهاد کشاورزی کهگیلویه و بویراحمد گفت: بارش‌های سیل‌آسا و سامانه بارشی ۲ روز گذشته بر اساس ارزیابی‌های اولیه سه هزار میلیارد ریال به مزارع پرورش ماهی در این استان خسارت وارد کرد.
اسحاق رستمی نیز اظهار کرد: این میزان خسارت به تاسیسات زیربنایی مزارع پرورش ماهی، پمپ‌ها و وسایل مکانیزه، کانال‌های آبرسانی وارد شده است.
وی افزود: تلفات هزار تن‌ماهی در مزارع کهگیلویه و بویراحمد تنها برآورد اولیه است که احتمال می‌رود حجم خسارات بالاتر رود.
مدیر شیلات سازمان جهاد کشاورزی کهگیلویه و بویراحمد تصریح کرد: بیشترین آسیب‌های سیلاب اخیر به حوزه شیلات استان وارد شده است و پیش‌بینی این است که حدود ۷۵ مزرعه پرورش ماهی در استان آسیب جدی دیده‌اند.
رستمی تأکید کرد: هنوز به دلیل نبود جاده دسترسی و اینترنت و تلفن همراه در مزارع پرورش ماهی اطلاعات به‌صورت کامل گردآوری نشده است.
مدیر شیلات سازمان جهاد کشاورزی کهگیلویه و بویراحمد عنوان کرد: در مناطق «کتا» و «میمند» هفت مزرعه زیر آب رفتند حتی ۲ طرح پرورش ماهی در استان کامل دچار آب‌گرفتگی شد و با قایق به چهار نفر در این مزرعه پرورش ماهی امدادرسانی شد.
وی ابراز کرد: خسارت‌های سیلاب سامانه بارشی اخیر، نسبت به سیل مانسون سال گذشته در خصوص تلفات ماهی‌ها کمتر بوده؛ زیرا در این فصل بخش زیادی از ماهی‌ها به فروش رسیده بود؛ اما برعکس به دلیل شدت بارش‌ها به تأسیسات و پمپ‌ها و وسایل مکانیزه آسیب جدی وارد شده است.
۲۳۶ واحد مسکونی در کهگیلویه و بویراحمد از آب باران تخلیه شد
مدیرعامل جمعیت هلال‌احمر کهگیلویه و بویراحمد گفت: در این بارش‌ها، ۲۳۶ واحد مسکونی در مناطق مختلف استان از آب باران تخلیه شد و به علت زیاد بودن میزان آب‌گرفتگی عملیات امداد نجات ادامه دارد.
کاظم فلاحی دوست افزود: در این مدت ۹۰ واحد مسکونی در محلات مختلف شهر یاسوج شامل «پیر چوپان‌ها»، مادوان، گوشه، اکبرآباد، نقاره‌خانه، زردک و شرف‌آباد از آب خالی شده است.
وی بیان کرد: همچنین شماری از واحدهای مسکونی واقع در مرکز شهر دهدشت، روستای سمغان ازتوابع شهرستان کهگیلویه و مرکز شهر دوگنبدان از آب باران تخلیه شده است.
مدیرعامل جمعیت هلال احمر کهگیلویه و بویراحمد تاکید کرد: از روز گذشته تاکنون ۳۳ تیم عملیاتی پنج نفره با استفاده از ۲۸ خودرو و ۲۳ دستگاه پمپ لجن کش در حال تلاش برای امدادرسانی به سیل زدگان در استان هستند.
برداشت‌های غیرمجاز شن و ماسه از رودخانه‌های کهگیلویه و بویراحمد
یکی از موضوعات مهمی که می‌بایست در نظر گرفته شود تولید شن و ماسه استاندارد در این استان است.
بر اساس بررسی‌ها، ۱۵ واحد شن و ماسه به‌صورت غیرمجاز در کهگیلویه و بویراحمد فعالیت می‌کند که می‌طلبد اداره کل صنعت و معدن به‌صورت متناوب و ماهانه از واحدهای تولید شن و ماسه بازدید کرده و از فعالیت واحدهای بدون مجوز جلوگیری کند.
استفاده و برداشت بی‌رویه شن و ماسه از کف رودخانه‌های کهگیلویه و بویراحمد از سوی واحدهای تولیدی غیرمجاز خسارت‌های متعددی به اکوسیستم و محیط‌زیست این استان وارد کرده است.
برداشت بی‌رویه شن و ماسه از رودخانه بشار یاسوج به یک بحران تبدیل شده است.
واحدهای تولید شن و ماسه غیرمجاز به طور شبانه و در روزهای تعطیل اقدام به برداشت بی‌رویه شن و ماسه می‌کنند و عوارض و حقوق دولت را نیز پرداخت نکرده‌اند.
تولید شن و ماسه از مصالح کوهی می‌بایست در اولویت قرار گیرد تا از آسیب و تخریب اکوسیستم رودخانه‌های کهگیلویه و بویراحمد جلوگیری شود.
پس از شناسایی این معادن تمام واحدهای تولیدی شن و ماسه کهگیلویه و بویراحمد می‌بایست در یک یا چند نقطه از استان مستقر تا خسارت‌های کمتری به محیط‌زیست وارد شود.
کفه برکات سنگین‌تر از خسارت‌ها
استاندار کهگیلویه و بویراحمد در خصوص وضعیت سدهای استان پس از بارش‌های اخیر، گفت: ظرفیت سد شاه قاسم ۱۰ میلیون مترمکعب است و ۹ میلیون مترمکعب قابل‌بهره‌برداری است که تاکنون ۶.۵ میلیون مترمکعب آب وارد این سد شده است.
وی افزود: پیش‌بینی می‌شود با بارندگی‌هایی که در آینده پیش‌بینی شده است سد شاه قاسم تا اوایل اردیبهشت امسال پر شود.
وی با اشاره به وضعیت سد کوثر، عنوان کرد: ظرفیت سد کوثر ۵۰۸ میلیون مترمکعب است که این سد کاملاً پر شد و سد سرریز کرد که تونل‌های تخلیه آب باز و حجمی از آب در حال تخلیه است.
استاندار کهگیلویه و بویراحمد ادامه داد: ظرفیت سد چم شیر دو میلیارد و ۳۰۰ میلیون مترمکعب است که در مقطعی رهاسازی آب برای کشاورزان انجام شد و ذخیره آب به ۳۵۰ میلیون مترمکعب کاهش یافت.
وی بیان کرد: در حال حاضر ذخیره آب این سد به ۵۶۵ میلیون مترمکعب رسید و امیدواریم با بارش‌های خوبی که پیش‌بینی شده ذخیره سد به بیش از ۸۵۰ میلیون مترمکعب افزایش یابد.
احمدزاده با اشاره به بارش‌های خوب یک هفته اخیر در استان گفت: پروژه‌های آبخیزداری به‌خصوص در دشت امامزاده جعفر سرریز کردند.
بارش سیل‌آسای چند روز گذشته موجب افزایش روان آب‌های جاری و سرریزشدن آب از سازه‌های آبخیزداری این استان شد.
به گفته معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی کهگیلویه و بویراحمد تاکنون ۲ میلیون و ۶۰۰ هزار مترمکعب طرح آبخیزداری در استان اجرا شده و این سازه‌ها در بارش‌های اخیر حدود پنج میلیون مترمکعب آب را کنترل و ذخیره‌سازی کردند.
عبدال میرفردی ادامه داد: بندهای آبخیزداری در کاهش خسارات سیل در مناطق مستعد در زمان بارش‌های سنگین جوی نقش بسزایی دارد.
آبخیزداری به معنای مهار آب‌های روان در زمان سیلاب و تزریق آن به سفره‌های زیرزمینی و همچنین ذخیره در پشت سدهای خاکی برای استفاده در زمان خشکسالی یا فصول گرم سال است.
کارشناسان منابع طبیعی می‌گویند: اجرای این طرح‌ها علاوه بر رونق بخش کشاورزی و باغداری، موجب افزایش ذخیره آب، تقویت سفره‌های زیرزمینی و کاهش سرعت تخریب‌های سیلاب و کنترل دبی آب رودخانه، قنات و چشمه‌ها می‌شود.
امان که درس نمی‌گیریم
پدیده مانسون عصر روز پنجشنبه ششم مرداد ۱۴۰۱ میهمان ناخوانده کهگیلویه و بویراحمد شد و خسارت‌هایی به زیرساخت‌های عمرانی و زندگی مردم به‌ویژه در مناطق عشایری و بهره‌برداران حوزه کشاورزی وارد کرد و در این میان حوزه کشاورزی استان بیشترین خسارت را متحمل شد.
سیل تابستان سال ۱۴۰۱، در مجموع ۶۰ هزار میلیارد ریال به بخش‌های مختلف در نقاط گوناگون استان خسارت وارد کرد که سهم بخش کشاورزی متاسفانه ۴۲ هزار میلیارد ریال بوده است.
استان‌ها طبق اعلام ستاد بحران کشور به لحاظ بلاخیز بودن تقسیم‌بندی شده‌اند که کهگیلویه و بویراحمد در میان تمام استان‌های کشور از لحاظ زمینه ایجاد بحران و بحران خیز بودن رتبه یک کشور را کسب کرده است.
میانگین بلند مدت بارندگی در این استان از ۴۳ سال قبل تاکنون افزون بر ۶۷۵ میلی متر معادل حدود ۱۰ هزار و ۴۷۴ میلیون مترمکعب اعلام شده‌است.
بااین‌همه آمار نگران کننده به‌نظر می‌رسد، وقت تغییر رفتار و کردارمان در رابطه با محیط‌زیست فرار رسیده‌است، باید دیدگاه و نگرش‌مان را به طبیعت حیات‌‌وحش و محیط‌زیست تغییر دهیم، به‌قول معروف باید چشم‌ها را شست جور دیگر به طبیعت نگاه کنیم.
فایل مرتبط (5.48 MB)
