جایگاه دانشگاه یاسوج در نظام دانشگاهیِ کشور؛ نقاط قوت و ضعفِ دانشگاهِ یاسوج کدامند؟

هر نهادی برای اِعمال سیاستگذاری‌های دوره‌ایِ خود، نیازمندِ اطلاعاتی است که نشان دهد در دورۀ گذشته، وضعیتِ سازمان از لحاظ فاکتورهای مختلف به چه صورت بوده است. درواقع، بر اساس مشاهده‌ی عملکردِ گذشته، می‌توان نقشه‌ی راهی برای آینده ترسیم کرد که با کمترین ضعف، بیشترین پیشرفت را داشت. اما تمامیِ این موارد، مستلزم سنجشِ بی‌طرفانۀ میزان پیشرفت یا عدم آن در گذشته است.
به‌طور کلی، برای سنجشِ میزان پیشرفتِ یک سازمان یا نهاد، معمولاً از پاره‌ای از فاکتورهای مشخص استفاده می‌شود. با مقایسۀ این فاکتورها در طول زمان، می‌توان به شمایی کلی از وضعیتِ پیشرفت یا پسرفتِ آن سازمان دست یافت.
جهتِ مقایسۀ وضعیتِ علمیِ نهادهایِ دانشگاهیِ کشور، از نوعی نظامِ رتبه‌بندیِ علمی استفاده می‌شود که اصلی‌ترین شاخص‌های آن، تعداد مقالات داخلی، مقالات بین‌المللی، تعداد همایش‌ها، تعداد ژورنال‌های منتشره و... است.
ازاین‌رو ما نیز برای سنجشِ میزانِ پیشرفتِ علمیِ دانشگاه یاسوج، از زمان تأسیس تا به‌امروز، بر اساس همین شاخص‌ها عمل می‌کنیم. دانشگاه یاسوج از سال ۱۳۷۹ از دانشگاه شیراز مستقل شده و اکنون دو دهه است که به‌عنوان دانشگاهِ مادر در استان مشغول فعالیت است. اما از آنجا که «سایت مرجع دانشگاه‌های کشور (Uniref) » از سال ۱۳۸۵ به‌بعد داده‌های دانشگاه‌ها را به‌صورت سالانه منتشر کرده است، ما نیز مبنای مقایسه‌مان را همان سال در نظر می‌گیریم. سالِ پایانی را نیز ۱۳۹۸ محاسبه می‌کنیم، چرا که هنوز داده‌های مربوط به سال ۱۳۹۹ تکمیل نشده است.
بنابراین بر اساس همین داده‌ها می‌توان به گزارشی از وضعیتِ رتبه‌بندی علمیِ دانشگاه یاسوج در طول این ۱۴ سال فعالیت، دست یافت و همچنین می‌توان مقایسه کرد که بهترین عملکرد مربوط به کدام سال و در مقابل، بدترین عملکرد مربوط به چه سالی است.
نخست از تعداد مقالات منتشر شده‌ی دانشگاه یاسوج در طول این سال‌ها شروع می‌کنیم. در نمودار زیر، تعداد مقالات داخلی و بین‌المللی دانشگاه از سال ۱۳۸۵ تا سال ۱۳۹۸ ارائه شده است. در سال 1385 دانشگاه 14 مقالۀ داخلی و 41 مقالۀ بین‌المللی منتشر کرده است. در چند سال‌ِ بعد نیز تعداد مقالات بین‌المللیِ منتشرشده از سوی دانشگاه، بیشتر از مقالاتِ داخلیِ آن بوده است. این یک امتیاز برای وجهۀ بین‌المللیِ دانشگاه یاسوج است. در این سال‌ها بیشترین فراوانیِ مقالات منتشر شده از سوی دانشگاه مربوط به سال‌ 1394 است. دو سالِ قبلِ از آن، یعنی سال‌های 1392 و 1393، نقطۀ اوجِ افزایش تعداد مقالات منتشرشدۀ دانشگاه است. از این زمان به بعد تعداد مقالات رشد بسیاری می‌کنند که تا امروز نیز ادامه دارد. دانشگاه یاسوج در شاخصِ تعداد دانشجو و اساتید نسبت به بسیاری از دانشگاه‌های کشور، دانشگاهی نسبتاً کوچک در نظر گرفته می‌شود. ولی بااین‌وجود تعداد مقالات منتشرشدۀ آن چندان از دانشگاه‌های متوسطِ کشوری کمتر نیست. بنابراین در شاخص تعداد مقالات و به‌ویژه مقالات بین‌المللی از وضعیت خوبی برخوردار است. به‌طور کلی، دانشگاه یاسوج تاکنون 2468 مقاله در همایش‌ها و نشریات داخلی منتشر نموده است. همچنین، بر اساس داده‌های استخراج‌شده از پایگاه اسکوپوس و پابمد، تاکنون 2584 مقاله توسط پژوهشگران دانشگاه یاسوج در این نمایه‌سازهای بین‌المللی ثبت شده است. در نمودار زیر، می‌توانید شاخص رشد تعداد مقالات داخلی و بین‌المللیِ دانشگاه را ببینید.

اما از اساسی‌ترین ضعف‌های دانشگاه یاسوج، تعداد اندکِ همایش‌های علمی است. در طول ۱۴ سال تنها 8 همایش علمی در این دانشگاه برگزار شده است. همایش‌های علمی رویدادهایی علمی هستند که با حضور پژوهشگران، اساتید و دانشجویان در یک حوزۀ علمیِ خاص برگزار می‌شود. حجم مقالات ارسال شده در یک زمینۀ علمی و تجمع حضوری صاحب‌نظران در یک زمان خاص در دانشگاه، علاوه بر دستاوردهای علمیِ آشکار، کارکردهای علمیِ پنهانی نیز دارد که در درازمدت بر سطح پیشرفتِ علمیِ دانشگاه تأثیرگذار است. ازاین‌رو، مسئولین دغدغه‌مند دانشگاه می‌توانند با کمکِ گروه‌های مختلف علمی، اقدام به برگزاری همایش‌های علمی در اکثر رشته‌های دانشگاه کنند. به‌عنوان یک پیشنهاد، در وضعیتِ پیش‌آمده به دلیل شیوع ویروس کرونا، دانشگاه می‌تواند با کمک گروه‌های مختلف علوم رفتاری (روانشناسی، علوم تربیتی، علوم اجتماعی و حتی اقتصاد و علوم سیاسی)، اقدام به برگزاری همایشی با محوریت «رفتارشناسی مردم در ارتباط با ویروس کرونا» کند. موضوعی که حتماً مورد استقبال پژوهشگران رشته‌های مختلف قرار خواهد گرفت.
از موارد دیگری که شایسته است مسئولین دانشگاه یاسوج جهت پیشرفت علمیِ دانشگاه به آن توجه کنند، افزایش تعداد ژورنال‌های علمیِ دانشگاه است. دانشگاه دارای سه ژورنال علمی است. در طول این ۱۴ سال نیز هر سه  ژورنال فعالیت داشته‌اند. روشن است که دریافت امتیاز یک فصلنامه ممکن است سال‌ها طول بکشد. اما بااین‌وجود، پیشرفتِ بیشترِ دانشگاه، مستلزمِ آن است که تعداد ژورنال‌های علمیِ خود را افزایش دهد. از این سه ژورنال، دو ژورنال در حوزۀ علوم کشاورزی (فصلنامه پژوهش‌های بذر ایران و دانش بیماری‌شناسی گیاهی) و یک ژورنال در حوزۀ فنی و مهندسی (دوفصلنامه‌ی مباحث برگزیده در انرژی) است. اگر کشاورزی را نیز مهندسی در نظر بگیریم، تمرکز ژورنال‌های دانشگاه در حوزۀ مهندسی است و در مقابل، در سایر حوزه‌های علمی، حتی یک ژورنال هم منتشر نمی‌شود. بنابراین، جای خالیِ مجله‌ای در حوزه‌های علوم پایه، علوم انسانی و علوم اجتماعی به‌شدت احساس می‌شود. حداقل اگر هر دانشکده یک مجله‌ی علمی داشته باشد، برخی از نیازهای علمیِ اساتید و دانشجویان رفع می‌شود.
در نمودار زیر، رتبه‌بندی دانشگاه یاسوج از سال 1385 تا سال 1398 ارائه شده است. در سال 1385 رتبۀ 50 در بین دانشگاه‌های دولتیِ کشور داشته است. هم‌اکنون نیز در رتبۀ 49 قرار دارد. اما در این میان افت و خیزهای بسیاری داشته است. در دو سال رتبۀ 56 و سه سال هم رتبه‌های 44 و 45 داشته است. اما در سال 1398 بر اساس ارزیابی مؤسسۀ تایمز، دانشگاه یاسوج با کسب رتبۀ 89 در بین 100 دانشگاه برتر آسیا قرار گرفت. دستاورد این پیشرفت را می‌توان در سال‌های بعد در صعود رتبۀ دانشگاه یاسوج در بین دانشگاه‌های دولتیِ کشور مشاهده کرد.


برای مطالعۀ بیشتر، تعداد مقالات داخلی و بین‌المللیِ منتشر شده از سوی دانشگاه، تعداد ژورنال‌ها، تعداد همایش‌ها و همچنین رتبۀ دانشگاه یاسوج در بین دانشگاه‌های دولتیِ کشور به تفکیک سال، از سال 1385 تا 1398 در جدول زیر ارائه شده است.