بلاگر یا مسئول؟ در باب انتشار کلیپ‌های اینستاگرامیِ روابط عمومی‌های محیط زیست و شبکه بهداشت کهگیلویه و بویراحمد / طبق نتایج آزمایشگاهی فاضلاب کارخانه قند یاسوج سازگار با محیط زیست است و خبری از مواد آلاینده در آن نیست / چرا برخی از مسئولین محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد بدون ارجاع به نتایج آزمایشگاه، اظهار نظر می‌کنند؟ / تخریب بی‌اساس چهره کارخانه قند بدون تحلیل کارشناسی و علمی، نه‌ اخلاقی است و نه مسئولیت‌پذیرانه

کبنا ؛در حالی که روابط عمومی‌های محیط زیست و شبکه بهداشت کهگیلویه و بویراحمد در نقش بلاگر ظاهر شده و کلیپ‌هایی در مورد فاضلاب کارخانه قند یاسوج منتشر کرده‌اند، نتایج آزمایشگاهی نشان می‌دهد فاضلاب این کارخانه فاقد مواد آلاینده مورد ادعای آن‌ها بوده و با محیط زیست سازگار است. اما بااین‌وجود این سؤال پیش می‌آید که مسئولین محیط زیست چرا به مسأله سایر فاضلاب‌ها که گاهی منشأ آن‌ها هم مشخص نیست ورود نمی‌کنند؟
به گزارش کبنا، امروز و روز گذشته کلیپ‌هایی به سبک بلاگرهای اینستاگرامی از سوی روابط عمومی محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد و روابط عمومی شبکه بهداشت استان منتشر شده که در آن‌ها ادعا می‌شود فاضلاب کارخانه قند یاسوج مستقیماً وارد رودخانه بشار می‌شود. گویی بشار تنها محل فاضلاب همین یک کارخانه است و انگار سایر مجموعه‌ها همچون بیمارستان امام سجاد فاضلابشان جای دیگری می‌رود. جالب‌تر از این، گویی فاضلاب کارخانه قند درست از همین امروز مسأله شده است؛ این در حالی است که این کارخانه در سال‌های گذشته نیز فعالیت داشته و اگر فاضلابش مسأله‌ای داشته مربوط به امروز و دیروز نیست. حال این سؤال پیش می‌آید که چرا دقیقاً از همین امروز این فاضلاب مسأله‌مند شده است. اگر پیش از این مسئولین محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد به کارخانه قند یاسوج در مورد فاضلاب آن تذکری داده‌اند، لازم است نامه‌ها و شماره آن‌ها به صورت مستند منتشر شود تا شبهاتی در مورد این اداره‌کل و نیات آن به وجود نیاید. گفتنی است امروز عبدال دیانتی‌نسب، مدیرکل محیط زیست استان، انگشت اتهام به سوی کارخانه قند دراز می‌کند و به صراحت می‌گوید: «با بررسی کارشناسان محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد مشخص شد که بوی نامطبوع و آزاردهنده در مناطق اکبرآباد و نجف‌آباد یاسوج ناشی از ورود پساب کارخانه قند یاسوج است که به رودخانه بشار می‌ریزد.» اظهارنظری قاطع که می‌خواهد تمام آلودگی را به حساب یک کارخانه باسابقه بگذارد. اما ماجرا به این سادگی نیست. در ادامه، یکی از مسئولین همین اداره‌کل ورود فاضلاب بیمارستان امام سجاد را تأیید می‌کند؛ معاون پایش اداره کل حفاظت محیط زیست استان در گفت‌وگو با خبرگزاری مهر اظهار داشته: «بعد از رسانه‌ای شدن این موضوع، بیمارستان اقدام به فعال کردن تصفیه‌خانه کرده، اما کافی نیست؛ ضرورت دارد که فاضلاب این مرکز درمانی به فاضلاب شهری وصل شود تا مشکل زیست‌محیطی ایجاد نکند.» معاون این اداره‌کل با وجود این‌که به فاضلاب کارخانه قند اشاره می‌کند اما تأیید زیادش بر روی بیمارستان امام سجاد است. به نظر می‌رسد حتی یک هماهنگی نیز بین معاون و مدیرکل نیز وجود ندارد. بنابراین وقتی دو مقام رسمی یک سازمان در دو مسیر متفاوت صحبت می‌کنند، چه انتظاری از دیگران می‌توان داشت؟ روشن است که خود همین‌ها باید پاسخگو باشند، نه اینکه روابط عمومی این اداره‌کل در قالب تولید کلیپ و انتشار محتوای شبه‌رسانه‌ای، نقش اپوزیسیون به خود بگیرد. آیا روابط عمومی‌ها مسئول‌اند یا بلاگر؟
اما واقعیت میدانی چه می‌گوید؟ در زیر پل بشار، سال‌هاست فاضلابی به‌شدت بدبو و بد‌رنگ وجود دارد که تاکنون تمهیدی برای آن اندیشیده نشده است و گویا اصلاً معلوم نیست که منشأ این فاضلاب کجاست. در حالی که فاصله فاضلاب خروجی کارخانه قند از آن، حدود ۳۰۰ متر است کاملاً مسیرش مشخص است. عجیب‌تر اینکه هیچ اشاره‌ای به آن فاضلاب، در کلیپ‌ها و اظهارات روابط عمومی محیط زیست و شبکه بهداشت نشده؛ گویی تصمیم گرفته‌اند فقط کارخانه قند را مقصر نشان دهند.
اما کارخانه قند یاسوج، بیش از یک نام صنعتی است. این کارخانه تنها یک واحد تولیدی نیست؛ این مجموعه بخشی از شریان اشتغال استان است. صدها نفر، مستقیم و غیرمستقیم، معیشت‌شان به ادامه فعالیت این کارخانه گره خورده است. تخریب بی‌اساس چهره این کارخانه، بدون تحلیل کارشناسی و علمی، نه‌تنها به اشتغال آسیب می‌زند بلکه در فضای رسانه‌ای، جای مطالبه‌گری واقعی را با غوغاسالاری عوض می‌کند.
حال باید دید دانش علمی در زمینه فاضلاب کارخانه قند چه می‌گوید؟ فاضلاب کارخانه‌های قند به‌طور طبیعی حاوی ترکیباتی مانند فسفر، نیتروژن و مواد آلی است که در صورت عدم تصفیه مناسب می‌تواند به آلودگی محیط زیست منجر شود. اما فناوری‌های تصفیه پیشرفته می‌توانند این ترکیبات را به‌طور مؤثری کاهش داده و فاضلاب را به شکلی سازگار با محیط زیست تبدیل کنند. مهمتر از این، فاضلاب این کارخانه تصفیه می‌شود و حاوی مواردی که در بالا به آن‌ها اشاره شد، نیست. مطالعات نشان می‌دهد که با استفاده از روش‌های تصفیه بیولوژیکی، می‌توان میزان فسفر موجود در فاضلاب کارخانه‌های قند را به‌طور قابل توجهی کاهش داد. به‌عنوان مثال، در یک مطالعه، استفاده از راکتور UASB / Upflow Anaerobic Sludge Blanket)) منجر به کاهش ۳۹٫۵۸٪ فسفر موجود در فاضلاب شد.
از طرف دیگر، فاضلاب کارخانه‌های قند معمولاً دارای جامدات معلق بالا است که به شکل لجن یا گل در فرآیند تصفیه ظاهر می‌شود. این لجن می‌تواند با استفاده از روش‌های مناسب مدیریت و به‌عنوان کود آلی در کشاورزی مورد استفاده قرار گیرد. همان‌طور که گفته شد این فاضلاب تصفیه شده است. نتایج مطالعات آزمایشگاهی نیز نشان می‌دهد مقدار مواد آلاینده در این فاضلاب بسیار ناچیز است (مستندات در دفتر کبنا نیوز موجود است). گفتنی است بر اساس مطالعات صورت‌گرفته، با اجرای فرآیندهای تصفیه مؤثر، فاضلاب کارخانه‌های قند می‌تواند به‌طور قابل توجهی از نظر زیست‌محیطی بهبود یابد. تصفیه مناسب فاضلاب نه‌تنها از آلودگی محیط زیست جلوگیری می‌کند، بلکه امکان بازیافت آب و استفاده مجدد از آن را فراهم می‌آورد.
حال این سؤال پیش می‌آید که چه باید کرد؟ فاضلاب بیمارستانی، برخلاف فاضلاب صنعتی تصفیه‌شده، حاوی پاتوژن‌ها، ترکیبات دارویی، و آلاینده‌های زیستی خطرناک است. تأکید معاون محیط زیست بر ضرورت اتصال فاضلاب بیمارستان امام سجاد به شبکه فاضلاب شهری کاملاً درست است. اما چرا این موضوع در سطح رسانه‌ای نادیده گرفته می‌شود؟
نهادهایی که وظیفه نظارت، کنترل و پاسخگویی دارند، نمی‌توانند در نقش بلاگر، کلیپ تولید کرده و از پاسخ‌گویی فرار کنند. فاضلاب کارخانه قند ممکن است حاوی مواد آلاینده باشد، اما نتایج آزمایشگاهی نشان می‌دهد که فاضلاب این کارخانه به دلیل تصفیه فاقد مواد خطرناک بوده، و در نتیجه سازگار با محیط زیست است. بنابراین، تخریب وجهه‌ کارخانه قند بدون بررسی علمی، نه اخلاقی است، نه قانونی و حتی به ضرر اشتغال و تولید در استان تمام می‌شود. در مقابل، فاضلاب بیمارستانی و آن فاضلاب‌هایی که منشأشان مشخص نیست باید در اولویت توجه قرار گیرند و مسئولین محیط زیست نه در نقش اپوزیسون و گاهی بلاگر، بلکه به‌عنوان مسئول، ایفای وظیفه کنند.
درصورتی‌که پساب کارخانه قند یاسوج بدون رعایت قوانین در رودخانه بشار یاسوج واریز می‌شود، این کارخانه هم باید پاسخگو باشد و در راستای رفع آن تلاش کند.