دریافت لینک صفحه با کد QR
واکنش چهرههای سیاسی و فرهنگی به حذف تصویر دختران از روی جلد کتاب ریاضی سوم
دختران ریاضی حذف شدنی نیستند
22 شهريور 1399 ساعت 10:03
هنوز حاشیههای بازگشایى مدارس تمام نشده که حذف تصویر دختران از روی جلد کتاب ریاضی سوم دبستان چاپ سال ٩٩ برای مسئولان آموزش و پرورش جنجالساز شد.
هنوز حاشیههای بازگشایى مدارس تمام نشده که حذف تصویر دختران از روی جلد کتاب ریاضی سوم دبستان چاپ سال ٩٩ برای مسئولان آموزش و پرورش جنجالساز شد.
صبح پنجشنبه تصویری در فضای مجازی دست به دست میشد که نشان میداد دختران از روی جلد کتاب ریاضی سوم دبستان حذف شدهاند. تعداد قابل توجهی از کاربران فضای مجازی با کنار هم قراردادن تصویری از کتاب ریاضی چاپ سال ٩٨ و ٩٩، از این تصمیم مسئولان آموزش و پرورش انتقاد کردند. جلد کتاب سال گذشته بدین شکل بود که در سمت راست سه پسر بچه و در سمت چپ دو دختر بچه زیر درختی با اشکال هندسی بازی میکردند که در جلد جدید (امسال) دو دختر حذف شدهاند.
این مطلب برای بسیاری از کاربران شبکههای اجتماعی غیر قابل باور و سؤال برانگیز بود، برای همین آنها به سایت «پایگاه کتابهای درسی» هم مراجعه کردند و متوجه شدند تصویر جلد کتابها در آن سایت هم نشان میدهد که این موضوع صحت دارد. این مسأله موجب واکنش بیشتر کاربران شبکههای اجتماعی شد بسیاری از آنها نوشتند که حذف دختران از روی جلد یک کتاب درسی ابتدایی باور کردنی نیست. برخی هم به موضوع تفکیک جنسیتی اشاره کردند: «جداسازی در کتاب درسی چه معنایی دارد.» عدهای هم این برداشت را کردند که مسئولان آموزشی درسهای علوم و ریاضی را مردانه میبینند؛ آنها نوشتند: «تصمیمگیران برای کتاب ریاضی نمیدانند که معتبرترین جایزه جهانی ریاضی را یک زن ایرانی یعنی مریم میرزاخانی کسب کرده است.» همین مطلب کافی بود که عکس مریم میرزاخانی کل فضای مجازی را پر کند و کاربران از خانوادهها خواستند تا عکس مریم میرزاخانی را روی جلد کتاب ریاضی دانشآموزانشان قرار دهند. در پی این واکنشها، محسن حاجی میرزایی وزیر آموزش و پرورش نیز پنجشنبه شب در حساب کاربری توئیترش نوشت: «تغییرات در کتابهای درسی همه ساله براساس ارزیابی و از سوی مؤلفین انجام میشود. به رئیس سازمان پژوهش و برنامهریزی آموزشی مأموریت دادم تغییرات در شکل و محتوای کتابهای درسی را با حساسیت کامل رصد، اصلاح و گزارش نماید. به دغدغههای مردم اهمیت میدهم. دختران میهن شایسته احترامند.» معصومه ابتکار، معاون امور زنان و خانواده رئیس جمهوری هم نسبت به این موضوع واکنش نشان داد. او در حساب کاربریاش نوشت: «اگرچه جلد کتاب ریاضی و علوم سال تحصیلی جدید را باید در کنار هم دید و وزیر آموزش و پرورش هم بررسی و اصلاح کتابهای درسی از زوایای مختلف از جمله عدالت جنسیتی را در دستور کار دارد. در هر صورت حساسیت مردم بجاست. دختران را نمیتوان نادیده گرفت.»
حذف شدند چون جلد کتاب شلوغ بود
چند ساعتی از واکنش کاربران در شبکههای اجتماعی نگذشته بود که طراح جلد کتاب درسی ریاضی سوم دبستان هم به موضوع حذف دختران از روی جلد کتاب واکنش نشان داد. نسیم بهاری در متنی اینستاگرامی، نوشت: «این طرح را سال ۹۲ برای کتاب ریاضی سوم دبستان کشیده بودم. برایم باور نکردنی است که آنقدر راحت دست در طرح ببرند و دختران را حذف کنند. همان زمان هم، اتود کلی ممیزی خورد و اجازه ندادند یکی از دخترها بالای درخت باشد. حتی جایی گفتند انگار دختر به سمت پسر میرود. پس طرح را اصلاح کنید. این اصلاحات قبل از چاپ جلد کتاب بود، ولی برای دست بردن در طرحی که تأیید شده است، هیچ توجیهی وجود ندارد.» نوشته نسیم بهاری هم در بین کاربران دست به دست شد. البته موضوع فقط حذف دختران از روی جلد کتاب ریاضی سوم دبستان نبود؛ برخی از کاربران از برداشتن تصویر قرآن کریم از تصاویر کتاب فارسی اول ابتدایی هم انتقاد کردند. آنها نوشتند که حذف کردن این موارد به چه دلیلی بوده است؟ چه کسانی در این باره تصمیمگیری میکنند؟ چرا هر سال در کتابهای درسی تغییراتی به وجود میآورند و اینکه نگاه جنسیتی در کتاب درسی دانشآموزان ابتدایی چه معنایی دارد؟ به دنبال این واکنشها از سوی کاربران در شبکههای اجتماعی، سرانجام روابط عمومی و امور بینالملل سازمان پژوهش و برنامهریزی آموزشی نیز با صدور اطلاعیهای درخصوص اتفاقات اخیر کتابهای درسی توضیح داد: در کتاب فارسی اول ابتدایی، تصویر قرآن در طبقه زیر تصویر تلویزیون قرار گرفته بود. با توجه به نظرات تعدادی از معلمان، اولیا و کارشناسان دینی مبنی بر اینکه قرار گرفتن قرآن در زیر تلویزیون توهین به این کتاب مقدس محسوب میشود، در چاپ ۱۳۹۹ سال تحصیلی تصویر قرآن برداشته شد و مقرر شد در چاپ بعدی با تصویرگری بهتر محل قرار گرفتن آن در کتابخانه مندرج در نگاره مزبور طراحی شود. به علاوه این نکته مهم که وجود تصاویر، مطالب و نمادهای گوناگون از تصاویر قرآن، جلسات قرائت قرآن و تصویر قرآن در سفره عید نوروز در صفحات مختلف همین کتاب نشان میدهد طراحان و نویسندگان آن کاملاً معتقد به ارزشهای دینی و قرآنی هستند و خود را در این مسیر ارزشی متعهد میدانند. در بخش دیگری از این اطلاعیه در پاسخ به حذف دختران در جلد کتاب سوم ریاضی آمده است: «در ارتباط با تصویر روی جلد کتاب ریاضی سال سوم ابتدایی و ویرایشی که در این تصویر انجام شده است، از آنجا که تصویر قبلی بسیار شلوغ بود و تعداد مفاهیم ریاضی مطرح شده در آن تصویر بسیار زیاد بود، پیشنهاد دوستانی که از منظرهای هنری، زیباشناسی و روانشناسی بخشهای مختلف کتاب را بررسی میکنند، بر این بوده است که تصویر خلوتتر گردد. آنجا که تصویر دو دانشآموز دختر که برخی شکلهای هندسی در دستان آنهاست، حذف شده است؛ برداشتهایی از قبیل حذف دستوری تصاویر دختران نتیجهگیری شده است. با بررسی صفحات دیگر کتاب و نیز جلد سایر کتابهای ریاضی مشاهده میشود که تصاویر متعددی از دختران دانشآموز در کتابهای ریاضی استفاده شده است و لذا موضوع حذف دستوری تصاویر دختران نمیتواند مد نظر باشد.» اطلاعیه سازمان پژوهش البته برای کاربران شبکههای اجتماعی قانع کننده نبود و خیلیها نوشتند: «اگر جلد کتاب شلوغ بوده، چرا فقط دختران را حذف کردید میتوانستید تصویر یک دختر و یک پسر را حذف کنید.»
محتوای کتابها مناسب کودکان نیست
این اولین باری نیست که کاربران شبکههای اجتماعی نسبت به تغییر کتابهای درسی واکنش نشان میدهند. سال گذشته هم حذف اشعار برخی شاعران و نویسندگان در کتاب ادبیات جنجال ساز شد. آن طور که کاربران نوشتند و البته معلمان ادبیات هم تأیید کردند، غزل «در این سرای بیکسی» هوشنگ ابتهاج (سایه)، غزل «جوانی» رهی معیری، شعر «باغ بیبرگی» اخوان ثالث، داستان «حلاج» از تذکره الاولیا، شعر «داروگ» نیما یوشیج، بخشی از داستان «سیاحتنامه ابراهیم بیگ»، شعر «مادر» ایرج میرزا و چندین داستان و شعر دیگر از کتاب ادبیات دانشآموزان حذف شد و حالا امسال تغییرات در کتاب ریاضی و ادبیات دانشآموزان ابتدایی جنجال ساز شده است. برخی از کاربران تصاویر کتاب دانشآموزان ابتدایی را در شبکههای مجازی منتشر کردند و نوشتند: «این تصاویر برای کودکان جذاب نیست.» موضوعی که دکتر فرحناز نورمحمدی، روانشناس کودک هم به آن اشاره میکند و میگوید: «در تدوین کتابهای درسی اصلاً به موضوع روانشناختی کودک توجه نمیشود و تصویرگریهای کتابهای دبستانی هم با سن دانشآموزان سازگاری ندارد لذا از تصمیمگیران کتاب های درسی ابتدایی باید پرسید آیا از متخصصان کودک، جامعهشناس یا تصویرگر کودک استفاده میکنید؟ و اگر از مشورتهای این افراد بهره بردهاید، نتیجهاش چرا این گونه شده است؟ وی در ادامه با مثالی توضیح میدهد: «کتاب علوم تجربی دبستانیها درباره این است که جسم و حجم را آموزش دهد و متأسفانه کارشناس آموزشی این حوزه متوجه نیست که کودک برای این مفاهیم هنوز آماده نشده است چرا که در دبستان کلماتی به کودک آموزش میدهیم که اصلاً مفهومش را نمیداند بنابراین باید بگویم تولید محتوای کتابهای درسی ابتدایی اصلا ً سازگاری چندانی با سن کودک ندارد.»
او با اشاره به تفکیک جنسیتی در کتابهای درسی میگوید: «کتابها را که نگاه میکردم، روی جلد علوم تجربی سوم دبستان چند دختر بودند و امسال هم روی جلد کتاب ریاضی پسران هستند. این تفکیک جنسیتی است. البته این موضوع فقط روی جلد کتاب درسی نیست. حتی اگر محتوا و مفاهیم کتابهای درسی دانشآموزان را بررسی میکنیم، میبینیم روی موضوع تفکیک جنسیتی بسیار تأکید شده است.
تصویرسازان کودک و ممیزیهای بسیار رؤیا بیژنی، طراح و تصویرگر کتابهای درسی کودکان و نوجوانان دراین باره میگوید: دو سالی است این کار را رها کردم چرا که سختگیری و ممیزی در این حوزه بسیار زیاد بود. برای یک طرح خیلیها نظر میدادند اگر طرحی از دختر و مادر میکشیدم، همه درباره نوع پوشش، فرم نشستن و یا ایستادن مادر و دختر و نحوه قرار گرفتن این طرح در کتاب ساعتها حرف میزدند. آنها انگار میخواستند نوع دیگری از زندگی ایرانیها را در کتابهای درسی خود داشته باشند.
او میافزاید: تصمیمگیران کتابهای درسی خیلی وقتها که طرح مربوط به دختر ممیزی میشد، میگفتند که طرح پسر بکشم تا کارم راحتتر باشد. آنقدر سختگیریهای غیر کارشناسانه در زمینه طرح دختر وجود داشت که ناخودآگاه خودم هم به سمت کشیدن طرح پسرها میرفتم.
او با اشاره به اینکه کار کردن برای کتابهای درسی دانشآموزان بسیار سخت است، میگوید: هر سال ممیزیها بیشتر میشود. خودم اصلاً تصور نمیکردم که این دختران از روی کتاب درسی حذف شوند البته گفته شد جلد کتاب شلوغ بود که به عنوان طراح این موضوع را برای کتاب ریاضی قبول ندارم چون آقایان تصمیمگیر میتوانستند یک دختر و یک پسر را حذف کنند و حتی میتوانستند در این زمینه با طراح مشورت کنند.
واکنش بازیگران و هنرمندان به حذف تصاویر دختران در کتابهای درسی
برخی از بازیگران و هنرمندان زن کشور نسبت به این مسأله واکنش نشان دادند. تهمینه میلانی، کارگردان سینما درصفحه اینستاگرامش نوشت: «یک فصل از دروس ریاضی مدارس امریکا درباره مریم میرزاخانی است. وای بر ما اگر این تصویر حقیقت داشته باشد.»
شیلا خداداد، بازیگر سینما هم در صفحه اینستاگرامش نوشت: «حذف دختران از روی جلد کتاب ریاضی سوم دبستان درحالی انجام شده است که نامدارترین ریاضیدان ایرانی در چند دهه اخیر در جهان، مریم میرزاخانی است که اولین ایرانی برنده مدال فیلدز شد.»
گلاب آدینه، بازیگر باسابقه سینما و تئاتر ایران در حساب کاربریاش نوشت: مسئولان محترم اگر زحمتی نیست، دلیل حذف دانشآموزان دختر را از این تصویر بفرمایید.
الهام پاوهنژاد، بازیگر تلویزیون هم در صفحه اینستاگرام خود به حذف تصویر «دختران» از کتاب ریاضی سوم واکنش نشان داد و از مخاطبان خود دعوت کرد عکس مشترکی از خود با دخترتان، یا هرکس که مثل دخترشان عزیز است با هشتگ «دخترم حذف نمیشوی» بگذارند.
نگاه خاصی در موضوع حذف دختران از تصویر روی جلد نبوده است
حسن ملکی، رئیس سازمان پژوهش و برنامهریزی آموزشی هم در این باره میگوید: برداشته شدن عکس دختران از جلد کتاب ریاضی سوم دبستان با نظر کارشناسان به منظور جلوگیری از شلوغی تصویر انجام شده است و سازمان پژوهش و برنامهریزی درسی در تولید محتوای کتابها نگاهی متعادل به جنسیت زن و مرد دارد. به گزارش ایرنا ، وی میافزاید: از نظر کارشناسان مربوطه شلوغی روی جلد کتاب ریاضی سوم دبستان از زیبایی تصویر کاسته و سبب شده است که این تصویر از منظر زیبایی نامطلوب جلوه کند، به همین منظور بخش تصاویر دختران و برخی از مفاهیم ریاضی به منظور سادهتر شدن تصویر از جلد کتاب حذف شد. البته در حال حاضر کارشناسان در این فکر هستند که چگونه این تصویر طراحی شود که اختلال ایجاد شده در مفاهیم از بین برود. ملکی در ادامه درباره موضع فکری سازمان پژوهش و برنامهریزی آموزشی درباره جنسیت زن و مرد میگوید: این سازمان با نگاه متعادل به دختر و پسر و پرهیز از افراط و تفریط نسبت به تولید محتوای کتابهای درسی اقدام میکند. البته در سازمان پژوهش و برنامهریزی درسی اعتقاد بر آن است که زن و مرد از نظر انسانی هیچ تفاوتی با یکدیگر ندارند و هیچ نگاه خاصی در این رابطه در موضوع حذف دختران از تصویر روی جلد نبوده است.
کد مطلب: 425456
کبنانیوز
https://www.kebnanews.ir