تاریخ انتشار
شنبه ۱۷ فروردين ۱۳۹۸ ساعت ۰۲:۵۱
کد مطلب : ۴۰۸۴۱۲
وقوع سیلاب در چند استان کشور، نوروز ایرانیها را تلخ کرد
سین مثل سیل
۰
کبنا ؛ در روزهایی که مردم سفرههای هفتسین خود را در جشن نوروز به استقبال بهار پهن کرده بودند، سروکله «سین»ی پیدا شد که سفرههای هفتسین بسیاری را با خود برد. باران بهاری، آنقدر بارید و بارید که سیل آمد؛ سیل بیسابقهای که استانهای مازندران و گلستان در شمال، ایلام، لرستان، کرمانشاه، کهگیلویهوبویراحمد، چهارمحالوبختیاری، همدان و خوزستان در غرب و فارس در مرکز و جنوب ایران را زیر پا گذاشت و البته استانها و شهرهای دیگری را هم چنان ترساند و تهدید کرد که بسیاری ایرانیها در استانهای دیگر هم انتظارش را میکشیدند.
استانهای دیگری مثل خراسان هم درگیر سیل و آبگرفتگی شدند، اما شدت بحران به اندازه دیگر استانهای درگیر نبود. استان تهران و بهویژه پایتخت نیز یکی دو روزی شرایط اضطراری و آمادهباش در برابر سیل را تجربه کرد، اما اتفاق خاصی به جز آبگرفتگی و البته شدتگرفتن جریان آب رودخانهها و مسیلهای قدیمی تهران روی نداد. در سوی دیگر البته بخشهایی از استانهای شرقی و بهطور خاص، شهر نائین در استان اصفهان هم دچار توفان شن شدند. همزمان، زلزله هم بخشهایی از ایران را لرزاند، اما خوشبختانه خسارت چندانی به دنبال نداشت. بههرترتیب سیل اصلیترین رویداد نوروز 98 لقب گرفت؛ رویدادی که هنوز هم عوارضش ادامه دارد و بدتر این که با پیشبینی موج جدید بارشها در هفته جاری، نگرانیهای فراوانی درباره تداوم و تکرارش احساس میشود.
از آققلا و گمیشان تا شیراز، از پلدختر و معمولان تا اهواز
ابتکار نوشت: در میان مناطق سیلزده ایران در روزهای ابتدایی فروردین 98، چهار منطقه بیش از همه دچار سختی و تلخی شدند. اولین سیل امسال، در واقع از بارشهای 29 اسفندماه 97 آغاز شد و استان گلستان و شرق مازندران را درگیر کرد. در این میان، نام مناطقی مثل گمیشان و آققلا بیش از همه شنیده شد. گنبد، آزادشهر، سوادکوه و بندرترکمن از دیگر مناطقی بودند که سیل و رانش زمین خسارات فراوانی به آنها وارد کرد. شبکههای اجتماعی انتشار اخبار و تصاویر را آغاز کردند و رسانهها که به دلیل همزمانی با تحویل سال، غافلگیر شده بودند، کمی دیرتر به ماجرا پرداختند. بیشتر مسئولان هم به نظر غافلگیر شده بودند! بسیاری از مسئولان در تعطیلات نوروزی در سفر به سر میبردند و البته همین باعث شد که انتقادها و گلایههای زیادی هم در این باره مطرح شود؛ از نبود برخی استانداران در استانها گرفته تا شایعه سفر رئیسجمهوری به قشم برای گذراندن تعطیلات باعث شد نیشهای فراوانی به دولت و مسئولان زده شود. با این حال در روز دوم فروردین، دستورهای پیاپی رئیسجمهوری برای رسیدگی به وضعیت سیلزدگان شمالشرق کشور آغاز شد. عبدالرضا رحمانیفضلی وزیر کشور به عنوان نماینده دولت به این استان رفت و مدیریت بحران را در دست گرفت و در عین حال پس از فرمان رهبر انقلاب اسلامی به رئیس ستادکل نیروهای مسلح، نیروهای نظامی و انتظامی هم به میدان وارد شدند.
در حالی که اخبار و افکار عمومی به سیل گلستان معطوف بود، ادامه بارشها در سایر مناطق ایران و بهویژه غرب و جنوب کشور با یک حادثه عجیب و تلخ در پنجم فروردینماه همراه شد. تصاویر و ویدئوهای سیل در شیراز، آن هم محدوده دروازه قرآن که ورودی این شهر توریستی و از مکانهای دیدنی آن محسوب میشود، همه را به بهت فرو برد! کسی باور نمیکرد که سیل بتواند این چنین راحت خودروها را به هم بکوبد، روی هم بریزد و با خود ببرد، آن هم در حالی که مردم حتی فرصت پیادهشدن از خودروهایشان را پیدا نکرده بودند. آب تا میان شهر هم رفت و اطراف مکانهایی مثل بازار وکیل و نیز محله سعدیه را دربرگرفت. خسارت دیدن ۲۰۰ دستگاه خودروی سواری و مرگ ۱۹ نفر از تلخیهای این سیل ناگهانی بود. با این حال گزارشها و اظهارنظرهای کارشناسان نشان میدهد که وقوع این سیل، چندان هم غیرقابلپیشبینی نبود. تبدیل مسیل کنار دروازه قرآن به خیابان در سالهای گذشته در کنار شیب آن محدوده باعث جاریشدن آب و وقوع سیل شده بود و در عین حال، علیرغم قابلپیشبینیبودن شرایط با توجه به میزان بارندگیها، هشدار لازم به مردم هم داده نشده بود.
سومین بحران اما در غرب ایران روی داد؛ در حالی که اغلب استانهای غربی به درجات کم تا زیادی از آبگرفتگی و سیلاب دچار شده بودند، از یازدهم فروردینماه وقوع سیلاب در معمولان و پلدختر با شدت فراتر از حد تصور رخ داد. سیل تقریبا تمام خانههای این دو شهر و روستاهای اطراف آنها را درگیر کرد، راه زمینی رسیدن به آنها را از بین برد و خانههای بسیاری را هم تخریب کرد. آبوهوای بارانی باعث شد که حتی دسترسی هوایی به این مناطق آسیبدیده هم به سختی انجام شود. اوضاع در این مناطق چندروز بعد از وقوع سیل هنوز هم عادی نشده است. گلولای بهجامانده از سیلاب به راحتی قابل تخلیه نیست. در عین حال، هنوز آمار دقیقی از خسارات و تعداد کشتهشدگان و مفقودان اعلام نشده و همین باعث شده است شایعات فراوانی در این باره شکل گیرد. به هر ترتیب شاید بتوان گفت که معمولان و پلدختر، شدیدترین خسارتها را در میان 31 استان دچار سیل و آبگرفتگی در نوروز 98 دیدند.
اوضاع خوزستان کمی متفاوت بود. در نیمه دوم تعطیلات نوروزی، فارغ از بارشها در خوزستان، آبهای جاری بالادست نیز به رودها و سدهای این استان رسید. اغلب سدهای خوزستان در این شرایط به حداکثر ظرفیت خود رسیدند و ناچار به گشودن دریچههای اضطراری شدند. همین موضوع باعث شد که رودخانههای خوزستان و بهویژه دز، کرخه و کارون خروشان شوند و حتی در مناطقی طغیان کنند. علیرغم این که وقوع سیل از روزهای ابتدایی امسال، مسئولان را در این باره هشیار کرده بود، اما با وجود پیشبینیها و اعلام بهموقع شرایط اضطراری و ویژه در خوزستان، باز هم روستاهای زیادی در خوزستان درگیر سیلاب شدند که شرایط نابسامان آنها هنوز هم ادامه دارد. بالاآمدن سطح آب در رودخانه کارون حتی شهر اهواز، مرکز خوزستان را هم درگیر کرد و جاده ساحلی این شهر را به زیر آب برد. خوزستان با توجه به احتمال ادامه بارشها از یک سو و آبشدن برف کوههای بالادست از سوی دیگر از مناطقی است که احتمالا خطر و خسارت سیلاب را بهطور مزمنتری تجربه میکند.
62 کشته در سیل نوروزی
مهرداد علی بخشی، جانشین مدیریت بحران سازمان پزشکی قانونی در گفتوگو با ایسنا آخرین آمار رسمی مجموع جانباختگان سیل در کشور را ۶۲ نفر اعلام کرد و گفت: به دنبال وقوع سیل تا کنون ۶۲ جسد به مراکز پزشکی قانونی کشور منتقل که مرگشان به دلیل سیل تایید شده است. او با بیان اینکه احتمال دارد که شمار قربانیان سیل افزایش هم داشته باشد، گفت: تا کنون ۲۱ نفر در استان فارس، ۱۴ نفر در استان لرستان، هشت نفر در استان گلستان، پنج نفر در استان مازندران، پنج نفر در استان همدان، سه نفر در استان خراسان شمالی، دو نفر در کهگیلویهوبویراحمد و یک نفر در هر یک از استانهای خوزستان، کرمانشاه، سمنان و خراسان رضوی جان خود را از دست دادهاند.
استانداران غایب
از حواشی مهم و قابل توجه سیلابهای ابتدای سال 98، اخبار مربوط به عدم حضور برخی استانداران در محل خدمت خود بود. این ماجرا با انتشار خبر غیبت سیدمناف هاشمی، استاندار گلستان به دلیل سفر خارجی آغاز شد که البته در نهایت به حکم عزل وی توسط اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیسجمهوری انجامید. استاندار ایلام نیز از دیگر مسئولانی بود که غیبتش مورد توجه قرار گرفت. همین موضوع باعث شد که در دستورهای مرتبط با مدیریت بحران سیل در کشور، بر لغو مرخصی تمام مسئولان و حضور آنها بر سر خدمت تا پایان بحران تاکید شود.
آب رسیده به زانوم!
با وقوع سیل در هر منطقه، مسئولان از نهادهای گوناگون کشوری و لشکری برای بازدید به مناطق سیلزده رفتند. چیزی که بیش از همه مورد توجه قرار گرفت، حضور برخی از این مسئولان در میانه سیلاب بود! حتی برخی از مصاحبهها و تصاویر خبری در حالی منتشر میشد که مسئولان را در حالی که تا زانو و یا کمر در آب بودند نشان میداد. این موضوع البته مورد انتقادهای فراوانی هم قرار گرفت. بسیاری از کاربران شبکههای اجتماعی این کار را شوآف و نمایش دانستند. برخی هم بهطور تخصصیتر به الزامهای پوشش اخبار بحران اشاره کردند و این تصاویر و نیز حضور خبرنگاران در این شرایط را خلاف توصیههای ایمنی مرتبط با سیلاب مبنی بر عدم حضور در میان سیل و تماس با آب سیلاب و بدآموزی میدانستند. رقابت در زمینه داشتن عکس و تصویر با حضور در میانه سیلاب البته در نهایت به انتشار تصویر عجیب یک مسئول استانی در میانه یک شکاف ایجادشده روی زمین در حین مصاحبه با خبرنگار صداوسیما رسید و باید دید مسئولان برای نمایش حضور خود در صحنه و خدمترسانی، چه نوآوریهای دیگری در چنته دارند!
روی خوش سیل
برخی از مسئولان معتقد بودند که بارندگی فراوان و سیل روی خوشی هم داشته است. پرشدن ذخیره آبهای کشور، احیای برخی رودخانهها و تالابها، بالارفتن سطح دریاچهها و تالابهای در معرض خطر و... از جمله این نکات مثبت بارشهای اخیر بوده است. از نگاه مردم اما، نمود دوباره فرهنگ نوعدوستی و کمک ایرانیها به هموطنانشان از جمله زیباترین جلوههای سیل بود. بهطور ویژه، شیرازیها در مورد کمک به مسافران نوروزی در سیل این شهر بسیار مورد تقدیر قرار گرفتند. در مواردی نیز برخی کشتهشدگان سیل، کسانی بودند که برای کمک به گرفتاران در سیلاب جان خود را به خطر انداخته بودند. با این حال در میانه موج کمکهای مردمی به سیلزدگان، تاکید فراوان به پرهیز از جمعآوری کمکهای پراکنده و اقدام از طریق نهادهای رسمی مثل هلالاحمر و کمیته امداد باعث شد که حتی حساب چهرهای مثل نرگس کلباسی که کمکهای فراوانی در زمان زلزله کرمانشاه کرده بود و برای کمک به سیلزدگان هم وارد عمل شده بود، بسته شود و دیگران و بهویژه سلبریتیها هم از جمعآوری کمک خارج از نهادهای قانونی منع شوند. در عین حال، اخبار و تصاویر نشان میداد که نیروهای مختلف اعم از هلالاحمر و اورژانس تا ارتش و سپاه به شکل منسجمتری نسبت به گذشته در بحران حاضر شده و عمل کردهاند.
سین مثل سیلاب، مثل سلفی، شین مثل شایعه
در حالی که همزمان با وقوع سیلاب در مناطق گوناگون ایران، توصیههای ایمنی فراوانی اعلام شد که یکی از آنها پرهیز از تماشای سیل، تصویربرداری و عکاسی از آن یا سلفی گرفتن با سیل بود، باز هم عکسها و ویدئوهای فراوانی از این اقدام خطرناک مردم منتشر شد. سوی دیگر ماجرا، انتشار شایعههای گوناگون از اخبار مرتبط با بارندگی و سیل بود. انتشار تصاویر مربوط به زمانها و مکانهای دیگر به نام سیل در مناطق گوناگون ایران و انتشار اخبار و اخطارهای کاذب و نادرست، از جمله اقداماتی بود که برخی بهویژه در شبکههای اجتماعی با هدف کسب فالوئر، لایک و یا ایجاد دلهره در مردم انجام میدادند که گاه رسانهها را نیز در دام میانداخت.
ضدونقیضهای علت وقوع سیل
درباره دلیل وقوع سیل در مناطق گوناگون کشور، اظهارنظرهای مختلف و گاه ضدونقیضی به اشکال گوناگون از شایعه تا نظر کارشناسی منتشر شد. برخی عبور از خشکسالی و ورود به ترسالی را دلیل این رویداد اعلام کردند و برخی با رد ترسالی، به انقلابهای آبوهوایی غیرقابلپیشبینی حاصل تغییرات آبوهوایی زمین اشاره داشتند. عدهای نیز علت را در سوءمدیریت مسئولان در حوزههایی مثل آبخیزداری، عدم لایروبی رودخانهها و مسیلها، مجوز ساختوساز در مسیر مسیلها یا از بین بردن آنها، نابودی جنگلها، در نظر نگرفتن تمهیدات لازم برای بحران علیرغم قابلپیشبینیبودن آبوهوا، بیتوجهی به پژوهشها درباره سیل و... میجستند. حتی موضوعاتی مثل سدسازی هم به محل جدل موافقان و مخالفان آن با تکیه بر ماجرای سیل تبدیل شد. بههرترتیب مهم است که فارغ از اظهارنظرهای احساسی یا بخشینگری، دلایل وقوع سیلاب در هر منطقه بررسی شود و در عین حال برای جلوگیری از تکرار فاجعه و بحران، تصمیمهای لازم و قاطع اتخاذ شده و حتی در صورت نیاز، قوانین و قواعد جدید وضع شود یا قانونهای پیشین تغییر کنند.
ادامه بارشها
خطر سیل هنوز هم از سرِ ایرانیها نگذشته است. در شرایطی که مناطق آسیبدیده از سیل، هنوز در بحران به سر میبرند، اخبار حاکی از ورود سامانههای جدید بارشی به کشور است. مدیریت پیشبینی و هشدار سازمان هواشناسی کشور در اطلاعیهای اعلام کرد: «سامانه بارشی از بعدازظهر جمعه 16 فرودین 98 وارد کشور شده و طی روزهای شنبه و یکشنبه در سطح کشور فعال خواهد بود. پیشبینی میشود که در غرب و جنوب غرب کشور شامل استانهای کرمانشاه، ایلام، شمال و شرق خوزستان، کهگیلویهوبویراحمد، بوشهر، شمال فارس بارش باران بین 10 تا 35 میلیمتر رخ دهد. همچنین با حرکت این سامانه به سمت شمالشرق کشور از بعدازظهر شنبه تا بعدازظهر روز یکشنبه بارش باران در استانهای خراسان شمالی، شمال خراسان رضوی، ارتفاعات شرقی سمنان پیشبینی میشود که انتظار میرود بیشینه بارش در این مدت در شمالغرب خراسان رضوی به 30 تا 50 میلیمتر برسد و موجب سیلابیشدن موقت مسیلها در این منطقه شود. گرچه این سامانه بسیار ضعیفتر از سامانههای اخیر است، ولی با توجه به حجم روانآب رودخانهها و مخازن سدها، توصیه میشود سازمانهای مرتبط با مدیریت منابع آب تمهیدات لازم را برای حفظ ایمنی و کاهش ریسک مخاطرات ناشی از سیلاب احتمالی به عمل آورند».
این در حالی است که روانآبهای ناشی از ذوب برف و بارشهای پراکنده میتواند به تداوم سیل و تشدید بحران بینجامد و مثلا همین موضوع در منطقه آققلا باعث افزایش 20 تا 30 سانتیمتری سطح آب بعد از فروکشکردن سیلاب اولیه شده است.
باید دید حکایت سیل و ایرانیها تا کجای امسال ادامه خواهد داشت.
آرمان: در حالی که مردم اقصی نقاط کشورمان در نوروز امسال درانتظار اتفاقات خوب و شاد بودند، روان شدن سیل در برخی استانهای کشور شیرینی سال نو را تلخ کرد. روان شدن سیل از استانهای شمالی آغاز شد و استانهای مرکزی و غربی هم بینصیب نماندند. در روزهای نخست فروردین شمار زیادی از روستاها در شهرستانهای آققلا، بندرترکمن و گُمیشان خالی از سکنه شد و در مناطق شهری هم عدهای خانههای خود را تخلیه یا اقدام به جابهجایی اثاث کردند. هزاران هکتار زمین کشاورزی از بین رفت و زیرساختهای شهری و روستایی هم آسیب دید. رئیسجمهوری هم در تماس با وزیر کشور و مسئولان استان گلستان، دستورات تکمیلی را برای تسریع در رسیدگی به مشکلات مردم این مناطق صادر کرد. دو روز پس از زلزله گلستان بود که سیل روانه شیراز شد. بیست دقیقه کافی بود تا دروازه قرآن و مسافرانی که از این مسیر وارد شیراز شده یا در حال خروج از این شهر بودند را آب ببرد، دقایقی که یک فاجعه رقم خورد، فاجعهای که بیش از ۱۱ کشته و دهها مصدوم برجای گذاشت. پل دختر و دشت آزادگان از شرایط لازم برای مقابله با سیل برخوردار نبودند، بنابراین دستور تخلیه خانهها صادر شد. با گسترش دامنه بارشها انتظار میرفت که کار برای نیروهای امداد و نجات سختتر شود اما به همان نسبت سیل کمکها از سراسر کشور به راه افتاد و اگر چه به اوج نرسیده اما از نشانههای اولیه و تاکیدات مستقیم رهبرمعظم انقلاب و رئیسجمهور و رئیسمجلس پیداست که به اوج خواهد رسید. هر یک از مسئولان به بیانی سعی کردند که از بار سنگین مشکل پدید آمده برای سیلزدهها بکاهند. در این راستا نیروهای امدادی از بخشهای مختلف نداجا و عوامل لجستيكي و هوانيروز ارتش در کنار دیگر نیروهای یاری رسان از دیگر نهادها، با خلوصی که از یک سرباز انتظار میرود، به سرعت وارد کارزار شدند. در حالی که استانهای لرستان و خوزستان زیر سختترین فشار ناشی از سیل قرار گرفتهاند، آنهم بعد از آنکه فشار اوج گرفته در سیل گلستان، فارس و کهگیلویه و بویراحمد فروکش کرد، استانهای همجوار با تمام توان به کمک آمدند و همراهی مردم و نیروهای امدادی و بخشهای مختلف دولتی، تا حدی از تلخی حادثه کاست و جلوهای از امداد و همدلی و همراهی ملی را رقم زد.
به نام کمک، به کام انتخابات؟
تاسف بیشتر آنجا بود که برخی حتی «سیل» را ابزار تخریب و یا تبلیغ زودهنگام انتخاباتی تصور کردند چنانکه در روزهای نخست سرازیر شدن سیل در کشور چنین الفا کردند که رئیسجمهور در قشم به تفریح مشغول و بیخیال وضعیت مردم سیل زده است که ادعایی کذب بود. 8 فروردین نماینده ولی فقیه در مازندران گفت: «جوسازی علیه رئیسجمهور در فضای مجازی درست نیست. آیتا... طبرسی با بیان اینکه سیل اخیر در مازندران کمسابقه بود، افزود: مردم مازندران متین هستند و رئیسجمهور نیز پس از حضور در مناطق سیلزده مازندران، بسیار مناسب برخورد کردند.» یا برخی مخالفان دولت چنین عنوان کردند که نهادهای غیردولتی نقش بیشتری در رسیدگی به مکانهای سیل زده دارند که صحت ندارد و با مرور این نتیجه حاصل خواهد شد که وزرا، معاونان و استانداران و... تعطیلات نوروزی را فراموش کرده و در سفر به استانهای زلزله زده و اتخاذ تصمیمات برای بازسازی بودند. در این میان برخی هم از آب گل آلود سیل، ماهی گرفتند و سیل را فرصتی طلایی برای تبلیغ انتخاباتی خودشان یافتند که از آن جمله میتوان به مهرداد بذرپاش اشاره کرد که به نام کمک به سیلزدگان فیلم و تصاویر زیادی در صفحات مجازی از آنها منتشر شد و برای رسیدن به هدف احتمالی خودشان که شاید انتخابات مجلس 98 باشد از ژستی در مقابل دوربین فروگذار نشدند! اظهارات محسن رضایی هم قابل تامل بود. او در حالی که هنوز ابعاد سیل در گلستان مشخص نشده بود گفت: «متأسفانه دولت، دائما در رویارویی با زلزله و سیل غافلگیر میشود و توانایی پیشبینی و پیشگیری حوادث را نیافته است.» حسامالدین آشنا مشاور رئیسجمهور در واکنش به تخریب دولت در حساب کاربری خود در توئیتر نوشت: «درست است که سیلاب آمده و آب زیاد است و شناگران آب ندیده هم دل به دریا زدهاند اما مطمئن باشید الآن وقت مناسبی برای ماهیگیری سیاسی نیست. به فکر مردم باشیم نه انتقام جناحی».
درس جهانگیری به مسئولان
بیتردید در نخستین بررسیها درباره چرایی این اتفاقات تلخ به برخی بیتدبیریها اشاره شد که سبب گلایه جدی مردم سیل زده بود و هست. نمیتوان انکار کرد که دولتمردان از نخستین مسئولانی بودند که بر سر میز بررسی سیلهای رخ داده در کشور حاضر شدند مانند اسحاق جهانگیری که کمی پس از جاری شدن سیل در استان گلستان حضور یافت. در شرایطی که استان گلستان در بحران سیل بسر میبرد خبری از استاندار نبود که همین غیبت سبب گلایههای زیادی شد که حضور بالاترین مسئول استان در شرایط بحرانی از جمله ضروریات برنامه ریزی برای ساماندهی شرایط است. 3 فروردین وزیر کشور در پاسخ به سوالی درخصوص عدم حضور استاندار گلستان در مناطق سیلزده این استان گفت: «استاندار گلستان از یک ماه پیش تقاضای مرخصی برای حضور در خارج از کشور کرده بود. یک روز قبل از عید هم گفت: ضرورت دارد برود که من هم گفتم برآورد کند اگر مشکلی پیش نمیآید برود. ایشان هم گفتند که همه تمهیدات اندیشیده شده و مسئولان هستند و مشکلی پیش نخواهد آمد.»
سیل گلستان استاندار را برد
اما شرایط گلستان عادی نبود بنابراین اسحاق جهانگیری برکناری مناف هاشمی را به دلیل عدم حضور در استان در شرایط بحرانی رارقم زد. اسحاق جهانگیری، بعد از برکناری استاندار گلستان، غراوی معاون وی را به عنوان سرپرست استانداری گلستان منصوب کرد. فاطمه سعیدی سخنگوی فراکسیون امید مجلس برکناری استاندار گلستان را پاسخی به کمترین مطالبه مردم دانست. البته مناف هاشمی پس از برکناری گفت: من خودم را شریک مشکلات مردم استان میدانم و به خاطر دو روزی که به هر دلیلی در استان در شرایط ناآرام حضور نداشتم، شدیداً از مردم دلجویی میکنم و از اینکه در این شرایط حساس توفیق خدمت از من سلب شد، شرمنده مردم عزیز خصوصاً تراکمه بزرگوار هستم. وی ادامه داد: در شرایط مناسب مباحثی را مطرح خواهم کرد که مردم استان متوجه شوند من قصور و کوتاهی نداشتم. من در طول ۱۸ ماه خدمت در استان گلستان فقط ۲ روز مرخصی داشتم و به همین خاطر نمیخواهم کسی از این فرصت سوءاستفاده کند. برکناری مناف هاشمی هشداری به سایر استانها بود که مسئولانشان از ترک محل حدمت خودداری کنند مانند استاندار خوزستان که چهارم فروردین با اشاره به احتمال وقوع سیلاب در خوزستان، گفت: کلیه فرمانداران و مدیرانی که در خوزستان حضور دارند حق خروج از استان را ندارند. البته 5 فروردین و همزمان با وقوع سیل در شیراز معاون اول رئیسجمهور با صدور بخشنامهای با تاکید بر ضرورت نظارت مستمر بر انجام خدمات رسانی به مسافران نوروزی در ایام نوروز و نیز لزوم حفظ آمادگی کامل تمامی دستگاهها و وزارتخانهها برای مدیریت حوادث طبیعی با توجه به پیشبینی افزایش بارندگی در روزهای آینده از کلیه استانداران و فرمانداران سراسر کشور خواست به طور تمام وقت در محل کار خود حضور داشته باشند. در دیگر استانداریها هم دستوراتی بااین محتوا صادر شد. در نهایت روز گذشته نماینده مشهد در مجلس گفت: مدیران محلی جهت مقابله با سیل باید در راستای بازگشایی مسیرها، رودخانهها و بستر رودها اقداماتی را انجام میدادند اما تا امروز گزارشی از عملکرد مدیران محلی برای مقابله با خسارات ناشی از سیل گزارش نشده است.
طرح سوال از وزیر کشور کلید خورد
شنیدهها حاکی از آن است که برخی فرمانداران در حوزه مدیریت خود حضور نداشتهاند و هیچ پیشبینی و اقدامی برای جلوگیری از خسارات ناشی از سیل انجام ندادهاند؛ لذا طرح سوال از وزیر کشور در مورد عملکرد مدیران محلی شامل فرمانداران و بخشداران در ماجرای مدیریت خسارات ناشی از سیل اخیر کلید خورد. سیدامیرحسین قاضیزاده هاشمی گفت: مدیران محلی در زمینه کمک به سیلزدگان در راستای جبران خسارات، اسکان و توزیع امکانات عملکرد قابل قبولی نداشتند.
سیل صداوسیما برای دولت!
دراین میان صداوسیما هم به شکل خاص خود به سیل پرداخت و به نظر برخی صاحب نظران نگاه دوستانهای به دولت و فعالیتهای مسئولان دولتی نداشت و از آن برداشتهای دیگری میشد. در همان روزهای ابتدایی وقوع سیل آخوند عبدالکریم جاور امام جمعه اهل سنت گنبدکاووس با گلایه از عملکرد صداوسیمای گلستان در پوشش اخبار سیل گلستان گفت: «اکثر مردم از صداوسیما در خصوص پوشش اخبار و وقایع سیل و اطلاع رسانی گلایهمند هستند و من در اینجا گلایه مردم را اعلام میکنم. وی افزود: رسانه ملی که از بیت المال اداره میشود باید رصد و اطلاع رسانی بموقع میکرد ولی فقط در حد اعلام خبر فعالیت کرده است.» دوشنبه هفته گذشته هم مهران مدیری با لحنی که مسبوق به سابقه بود، در برنامه دورهمی گفت: «واقعا نمیدانم چه بگویم. سال گذشته، همین موقعها بود که «دورهمی» تمام شد. من هرچه بلد بودم آن دوره درباره مشکلات و اتفاقات کشور گفتم، با زبان تندی هم گفتم اما الان انگار همه ما میگوییم ای کاش پارسال بود.» این مجری ادامه داد: «سال ۹۷ دیگر شاهکار کردید. این وضعیت اقتصاد است، این وضعیت معیشت مردم است، این وضعیت قیمت ارز است و این وضعیت زلزله و جدیدا سیل است و این وضعیت هزار تا چیز دیگر است. چکار میکنید با خودتان، چکار میکنید با ما؟» که علیرضا معزی، دبیر شورای اطلاعرسانی دولت، در حساب توئیتری خود چنین پاسخ داد: «مدیران رسانه ملی صریح و شفاف بگویند که این ذبح و استهزای امید، در غوغای تحریم و قهر طبیعت، شبی چند تمام میشود از جیب این ملت گرفتار؟ دولت به کنار، حداقل مروت را در حق امدادرسانان و هزاران نفر که در کنار سیلزدگان ایستادهاند، مراعات کنید».
تدبیر مسئولان
مسئولان کشور به برنامه ریزی برای جبران خسارات ناشی از سیلهای اخیر پرداختند. رئیسجمهور به این مناطق سفر و دستورات لازم را صادر کرد. رئیس مجلس نیز مانند رئیسجمهور به برخی مناطق سیل زده سفر کرد تادر جریان وضعیت آنهاباشد. علی لاریجانی در بازدید از مناطق سیل زده استان مازندران تاکید کرد که باید بستههای حمایتی برای مردم سیلزده استان مازندران در نظر گرفته شود. علی لاریجانی ادامه داد: باید با اعطای وامهای ارزان قیمت به مردم هر چه سریعتر مشکل اشتغال سیل زدهها رفع شود که انشاءا... این اقدام ظرف روزهای آینده انجام میشود تا بتوانیم راه تأمین آن را فراهم کنیم. 13 فروردین هم علی لاریچانی رئیس مجلس در گفتوگو با استانداران قم، لرستان و مرکزی در جریان آخرین وضعیت این سه استان با توجه به بارندگیها و سیلهای اخیر قرار گرفت. لاریجانی روز پنجشنبه هم اظهار کرد: در خصوص کمکهای اولیه موضوعهایی مطرح شد که پیشنهاد میدهم باید نخست بخشی از کمکها درست و بهموقع دست مردم برسد و بخشی نیز برای پیشبینی شرایط آینده باشد. باید کمکها انضباط داده شوند؛ استاندار جایی را محور قرار دهد تا تقسیم کار شود و کمکها درست به دست مردم برسد و اگر کمبودی باشد، پیگیری میکنیم. وی تصریح کرد: درمورد صدور مجوز کشت تابستانه نیز باید پیگیری شود و وزارت نیرو در این راستا کمک کند و مزاحمتی ایجاد نشود. وی ادامه داد: اولویت نخست ما عبور از بحران است اما باید جایگاهی برای تفکر باشد تا این آسیبها تکرار نشود که اکنون نیز این تفکر موجود است و رهبر بر این موضوع تاکید کردهاند و امیدواریم به نتایجی برسیم که در آینده از این ضعفها نداشته باشیم. رئیس قوه قضائیه نیز با صدور پیامی، به رئیس سازمان بازرسی کل کشور مأموریت داد که ضمن حضور فوری در مناطق سیلزده استانهای گلستان و مازندران، ابعاد مختلف حادثه و روند امدادرسانی را مورد نظارت و ارزیابی قرار دهد. محمد باقر نوبخت رئیس سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور6 فروردین با تاکید براینکه حادثه شیراز همه اعضای هیات دولت را متأثر کرد، خواستار اعلام و گزارش تمهیدات لازم برای جلوگیری و کاهش خسارتهای ناشی از بارندگیها در فارس طی روزهای آینده شد. کمیته مدیریت بحران در فراکسیون امید جهت پیگیری اقدامات دستگاههایی اجرایی در سیل اخیر تشکیل شد. تعدادی از وزرا هم در روزهای وقوع سیل به استانهای آسیب دیده سفر کردند. برخی از بزرگان کشور هم همراهی خود را با مردم استانهای سیل زده اعلان کردند که آیتا... سیدحسن خمینی از جمله آنهاست. یادگار امام در تماسی با آیتا... نورمفیدی، با اشاره به ابعاد مختلف حادثه جاری شدن سیل در گلستان، ابراز امیدواری کرد که دولت و نهادهای حکومتی با حضور در مناطق سیلزده، بتوانند به سرعت مشکلات مردم را برطرف کنند. محمدرضا عارف، رئیس فراکسیون امید نیز با تاکید لزوم یکپارچگی در مدیریت بحران در سیل استانهای گلستان و مازندران گفت که باید تمامی نهادهای دولتی و دستگاههای خدمات رسانی با بهکارگیری تمامی ظرفیتهای خود تلاش بیشتری برای بهبود وضعیت مردم سیل زده انجام دهند. سردار سلیمانی، فرمانده نیروی قدس سپاه در پیامی با اعلام حضور فرماندهان و پیشکسوتان دفاع مقدس در ادامه کمک رسانی به سیلزدگان از استقرار موکبهای خدمت رسانی اربعین به مدت یک ماه در مناطق در معرض سیل خوزستان و لرستان خبر داد.
کمک رسانی نهادهای نظامی
ارتش و سپاه هم از نیروهای حاضر در شهرها و روستاهای سیل زده بودند تا آنچه میتوانند برای سامان دادن به شرایط انجام دهند. دوم فروردین امیر سرتیپ دوم محمد غفاری، ارشد نظامی ارتش در استان گلستان با بیان اینکه ارتش تا آخرین لحظه در کنار مردم گلستان است، گفت: ۸۰۰ نفر از پرسنل ارتش، به همراه ادوات و ماشین آلات سبک و سنگین از نخستین روز وقوع سیل و آب گرفتگی در استان گلستان، در حال امدادرسانی به مردم هستند. ستاد کل نیروهای مسلح هم در اطلاعیهای از آمادگی نیروهای مسلح برای یاری رسانی به سیلزدگان استانهای شمالی کشور خبر داد. سخنگوی سپاه از بسیج ظرفیتها و تجهیزات سپاه برای امدادرسانی و کمک به سیلزدگان استان گلستان خبر داد و از علما، روحانیون و مسئولان محلی استان به ویژه در شهرستان آق قلا در مساعدت با سپاه برای مجاب کردن مردم برای تخلیه زودهنگام روستاها که تأثیر بسزایی در کاهش تلفات داشت تقدیر و تشکر کرد. 5 فروردین روابط عمومی کل سپاه در اطلاعیهای شماره حساب و کارت بانکی برای دریافت متمرکز کمکهای مردمی به سیلزدگان از طریق سپاه و بسیج را رسماً اعلام کرد.
حمایت هنرمندان و ورزشکاران
ورزشکاران و هنرمندان هم به یاری سیلزدگان پیوستند. سایتهای ورزشی به بازتاب حرکت انسان دوستانه سردار آزمون در کمک به مردم سیل زده پرداختند. سردار آزمون مهاجم ایرانی که در تعطیلات بسر میبرد، زمان استراحتش را به حضور در مناطق سیل زده ایران اختصاص داد و به کمک مردم شتافت. سایت اکسپرس و توئیتر باشگاه زنیت روسیه نیز این اقدام را اقدامی جالب توجه از مهاجم ایرانی توصیف کردند که از زمان حضور در تیم زنیت توانسته است از نظر گلزنی شرایط خوبی داشته باشد. علیرضا بیرانوند دروازهبان خرم آبادی پرسپولیس گفت: به خاطر سیل در شهرستان پل دختر لرستان، مردم از من درخواست کمک و اطلاعرسانی کردند. مردم در شرایطی هستند که نمیتوانند از منطقه خارج شوند. با صحبتهایی که داشتیم، امیدوارم اتفاقات خوبی در این منطقه سیلزده رخ دهد. به خاطر اتفاقی که امروز برای شهرم رخ داد، دوست داشتم آنجا باشم. هر چند حضورم کمکی به ساماندهی شرایط نمیکند اما میتوانم با آنها همدردی کنم و روحیه مردم را حفظ کنم؛ بنابراین بعد از داربی به این منطقه میروم. اجرای «مسیح و آرش» در جشنواره موسیقی منطقه آزاد چابهار چهارشنبه (۷ فرودین ماه) به احترام سیلزدگان کشور لغو شد.
بازار داغ شایعات
بازار شایعات هم داغ بود و برخی بیتوجه به وضعیت روحی هموطنان سیل زده به انتشار اخبار دروغ پرداختند به عنوان نمونه روزی شایعه شکسته شدن سدها دراستان فارس را منتشر کردند که شرکت آب منطقهای فارس در اطلاعیهای تاکید کرد: «هیچ کدام از سدهای استان دچار هیچ حادثهای نشده بلکه از ساعت ۱۶ روز دوشنبه پنجم فروردین ماه سدهای فارس حدود یک و نیم میلیارد مترمکعب ظرفیت خالی دارند و میتوانند این مقدار سیلاب احتمالی را کنترل و ذخیره کنند.» یا روز دیگری تصویر رئیس سازمان جمعیت هلال اخمر را در شرایطی منتشر کردند که مشعول انتخاب غذا در شرایط خوبی است که علیرضا پیوندی در واکنش به انتشار این تصویر نوشت: «چه بسیار ماموریتها که آن قدر فشرده بود که مجبور بودیم همان نیمچه غذای بستهبندیشده را در بالگرد بخوریم و چه بسیار موقعیتها که طعم خوردن صبحانه یا ناهاری را با امدادگرهایمان در پایگاههای جادهای چشیدهام. نه عاشق رفتارهای پوپولیستی هستم و نه از حضور در میان مردم خجالت میکشم. غذا خوردن در رستوران آن هم همراه با همکارانم در هلال احمر و دیگر دستگاهها آن هم در یک رستوران عمومی همراه با سایر مردم شهر آن هم در پایان روزی سخت و فشرده در منطقه سیلزده که نه از صبحانه خبری بوده و نه از ناهار، عیب نیست ولی اگر در این موقعیت بغرنج دردی از دوستانی که حاشیه را بر متن حتی در میانه بحران و امدادرسانی ترجیح میدهند، دوا میکند لازم است تا از بابت غذا خوردن در یک محیط عمومی از همگان عذرخواهی کنم.» وزیر کشور به این شایعات واکنش نشان داد و گفت: به مراجع قضایی و دادستان گفتهام با عوامل که با نشر خبر دروغ و کذب به دنبال بزرگنمایی مشکلات مناطق سیلزده هستند، برخورد قانونی شود تا آرامش عمومی و روانی خسارت دیدگان تامین شود.
دست یاری جهان به سوی ایران
کشورهای مختلف هم با سیلزدگان ایران ابزار همدردی و برای کمک به آنها اعلام آمادگی کردند وزارت امور خارجه آمریکا با انتشار پیامی در صفحه توئیتر فارسی خود درباره حادثه سیل اخیر ایران نوشت: از طرف مردم آمریکا به خانوادههای قربانیان سیلهای اخیر ایران تسلیت میگوییم. همچنین برای مجروحین و سیلزدگان آرزوی بهبودی سریع داریم. ما مانند همیشه آماده کمک هستیم، همانطور که در سایر نقاط جهان در این گونه شرایط پیشتاز هستیم. 15 فروردین هم هواپیمای حامل کمکهای بشر دوستانه دولت آلمان برای امدادرسانی به سیلزدگان کشورمان، وارد ایران شد. سفیر نروژ در تهران با ابراز همدردی با ایرانیان که تحت تأثیر سیلهای اخیر قرار گرفتند در دیدار با مسئولان هلال احمر ایران برای کمک به قربانیان این واقعه اعلام آمادگی کرد. همچنین رئیس دفتر دبیرکل سازمان ملل مراتب تسلیت، همدردی و همبستگی دبیرکل سازمان ملل با دولت و ملت ایران را در رابطه با حوادث سیل اخیر، ابلاغ و بر آمادگی سازمان ملل برای هرگونه همکاری و مساعدت در این خصوص تاکید کرد. رئیس مجلس ترکیه با حادثهدیدگان سیل در ایران ابراز همدردی کرد. کمیسر امور کمکهای بشردوستانه اتحادیه اروپا، از کمک یک میلیون و دویست هزار یورویی اتحادیه اروپا به سیلزدگان در ایران خبر داد. کشورهای دیگر هم با صدور پیامی ضمن تسلیت به خانواده قربانیان سیل،آمادگی خودبرای کمک به دولت ایران را اعلام کردند.
استانهای دیگری مثل خراسان هم درگیر سیل و آبگرفتگی شدند، اما شدت بحران به اندازه دیگر استانهای درگیر نبود. استان تهران و بهویژه پایتخت نیز یکی دو روزی شرایط اضطراری و آمادهباش در برابر سیل را تجربه کرد، اما اتفاق خاصی به جز آبگرفتگی و البته شدتگرفتن جریان آب رودخانهها و مسیلهای قدیمی تهران روی نداد. در سوی دیگر البته بخشهایی از استانهای شرقی و بهطور خاص، شهر نائین در استان اصفهان هم دچار توفان شن شدند. همزمان، زلزله هم بخشهایی از ایران را لرزاند، اما خوشبختانه خسارت چندانی به دنبال نداشت. بههرترتیب سیل اصلیترین رویداد نوروز 98 لقب گرفت؛ رویدادی که هنوز هم عوارضش ادامه دارد و بدتر این که با پیشبینی موج جدید بارشها در هفته جاری، نگرانیهای فراوانی درباره تداوم و تکرارش احساس میشود.
ایران نوشت: سیل گلستان و مازندران، دو روز مانده به سال جدید، یک سال غریب را برای اهالی شمال کشور به ارمغان آورد و کمی بعدتر، سیلاب غافلگیرکننده فارس، لرستان و خوزستان، نوید یک سال نه چندان خوش قدم برای مردم داشت. اما امسال اگرچه در ظاهر با خبرهای نه چندان خوشایند تلفات و جان باختگان سیل آغاز شد، در باطن، یک سال ترسالی امیدوارکننده هم به مردم وعده داد تا اگر شروع سالشان غمگین بود، در ادامه با بحران تلخ خشکسالی دست و پنجه نرم نکنند. سیل، البته رخدادهای دیگری هم داشت. درست در شرایطی که کام خیلیها تلخ شده بود، برخیها (همانها که پایشان در گل و لای مانده و خانه هایشان زیر آوارها، جا خوش کرده بود) زنجیره انسانی تشکیل دادند و در یک قاب انساندوستانه دور از انتظار، به یاری هم آمدند. در پس سیل، فاصلههای دور، نزدیک و رسم میهمان نوازی حتی برای غریبهها از نو، تازه شد! مسئولان دولتی هم البته با بسیج همه امکانات و ظرفیتها، لحظه به لحظه در کنار مردم ایستادند تا بخشی از آلام مردم را کاهش داده و نشان دهند که در شرایط سخت و دشوار هم در کنار مردم خواهند بود.
در روزهای اخیر هم هشت شهر و صدها روستای لرستان طعمه سیل شدند. پنج روز از سیل دوم لرستان میگذرد. کشکان بیش از هر رودخانه دیگر داغ بر دل لرها گذاشته است. آسیبدیدگان زیادی میگویند کشکان جانمان را نگرفت، اما حاصل یک عمرزندگی مان را برد و خاکسترنشینمان کرد. صدای سیلزدگان معمولان و پلدختر بیشتر به گوش میرسد، اما سیل به نورآباد، دلفان، چگنی، دورود و خرمآباد هم زخم کاری زده است. این حادثه نوروزی لرستان را به سوگ 15 شهروندش نشاند، خانههای بسیاری را با خاک یکسان کرد و زمینهای کشاورزی زیادی را از روی نقشه جغرافیایی غرب کشور پاک کرد. گستردگی حادثه آنقدر زیاد است که محمدولی بیرانوند یکی از مسئولان هلال احمر به «ایران» میگوید: نیروهای هلالاحمر را یکراست از گلستان به لرستان آوردهایم. خلبانهای هلیکوپترهای هلالاحمر میگویند روزانه 17 ساعت پرواز میکنند.
در روزهای اخیر هم هشت شهر و صدها روستای لرستان طعمه سیل شدند. پنج روز از سیل دوم لرستان میگذرد. کشکان بیش از هر رودخانه دیگر داغ بر دل لرها گذاشته است. آسیبدیدگان زیادی میگویند کشکان جانمان را نگرفت، اما حاصل یک عمرزندگی مان را برد و خاکسترنشینمان کرد. صدای سیلزدگان معمولان و پلدختر بیشتر به گوش میرسد، اما سیل به نورآباد، دلفان، چگنی، دورود و خرمآباد هم زخم کاری زده است. این حادثه نوروزی لرستان را به سوگ 15 شهروندش نشاند، خانههای بسیاری را با خاک یکسان کرد و زمینهای کشاورزی زیادی را از روی نقشه جغرافیایی غرب کشور پاک کرد. گستردگی حادثه آنقدر زیاد است که محمدولی بیرانوند یکی از مسئولان هلال احمر به «ایران» میگوید: نیروهای هلالاحمر را یکراست از گلستان به لرستان آوردهایم. خلبانهای هلیکوپترهای هلالاحمر میگویند روزانه 17 ساعت پرواز میکنند.
از آققلا و گمیشان تا شیراز، از پلدختر و معمولان تا اهواز
ابتکار نوشت: در میان مناطق سیلزده ایران در روزهای ابتدایی فروردین 98، چهار منطقه بیش از همه دچار سختی و تلخی شدند. اولین سیل امسال، در واقع از بارشهای 29 اسفندماه 97 آغاز شد و استان گلستان و شرق مازندران را درگیر کرد. در این میان، نام مناطقی مثل گمیشان و آققلا بیش از همه شنیده شد. گنبد، آزادشهر، سوادکوه و بندرترکمن از دیگر مناطقی بودند که سیل و رانش زمین خسارات فراوانی به آنها وارد کرد. شبکههای اجتماعی انتشار اخبار و تصاویر را آغاز کردند و رسانهها که به دلیل همزمانی با تحویل سال، غافلگیر شده بودند، کمی دیرتر به ماجرا پرداختند. بیشتر مسئولان هم به نظر غافلگیر شده بودند! بسیاری از مسئولان در تعطیلات نوروزی در سفر به سر میبردند و البته همین باعث شد که انتقادها و گلایههای زیادی هم در این باره مطرح شود؛ از نبود برخی استانداران در استانها گرفته تا شایعه سفر رئیسجمهوری به قشم برای گذراندن تعطیلات باعث شد نیشهای فراوانی به دولت و مسئولان زده شود. با این حال در روز دوم فروردین، دستورهای پیاپی رئیسجمهوری برای رسیدگی به وضعیت سیلزدگان شمالشرق کشور آغاز شد. عبدالرضا رحمانیفضلی وزیر کشور به عنوان نماینده دولت به این استان رفت و مدیریت بحران را در دست گرفت و در عین حال پس از فرمان رهبر انقلاب اسلامی به رئیس ستادکل نیروهای مسلح، نیروهای نظامی و انتظامی هم به میدان وارد شدند.
در حالی که اخبار و افکار عمومی به سیل گلستان معطوف بود، ادامه بارشها در سایر مناطق ایران و بهویژه غرب و جنوب کشور با یک حادثه عجیب و تلخ در پنجم فروردینماه همراه شد. تصاویر و ویدئوهای سیل در شیراز، آن هم محدوده دروازه قرآن که ورودی این شهر توریستی و از مکانهای دیدنی آن محسوب میشود، همه را به بهت فرو برد! کسی باور نمیکرد که سیل بتواند این چنین راحت خودروها را به هم بکوبد، روی هم بریزد و با خود ببرد، آن هم در حالی که مردم حتی فرصت پیادهشدن از خودروهایشان را پیدا نکرده بودند. آب تا میان شهر هم رفت و اطراف مکانهایی مثل بازار وکیل و نیز محله سعدیه را دربرگرفت. خسارت دیدن ۲۰۰ دستگاه خودروی سواری و مرگ ۱۹ نفر از تلخیهای این سیل ناگهانی بود. با این حال گزارشها و اظهارنظرهای کارشناسان نشان میدهد که وقوع این سیل، چندان هم غیرقابلپیشبینی نبود. تبدیل مسیل کنار دروازه قرآن به خیابان در سالهای گذشته در کنار شیب آن محدوده باعث جاریشدن آب و وقوع سیل شده بود و در عین حال، علیرغم قابلپیشبینیبودن شرایط با توجه به میزان بارندگیها، هشدار لازم به مردم هم داده نشده بود.
سومین بحران اما در غرب ایران روی داد؛ در حالی که اغلب استانهای غربی به درجات کم تا زیادی از آبگرفتگی و سیلاب دچار شده بودند، از یازدهم فروردینماه وقوع سیلاب در معمولان و پلدختر با شدت فراتر از حد تصور رخ داد. سیل تقریبا تمام خانههای این دو شهر و روستاهای اطراف آنها را درگیر کرد، راه زمینی رسیدن به آنها را از بین برد و خانههای بسیاری را هم تخریب کرد. آبوهوای بارانی باعث شد که حتی دسترسی هوایی به این مناطق آسیبدیده هم به سختی انجام شود. اوضاع در این مناطق چندروز بعد از وقوع سیل هنوز هم عادی نشده است. گلولای بهجامانده از سیلاب به راحتی قابل تخلیه نیست. در عین حال، هنوز آمار دقیقی از خسارات و تعداد کشتهشدگان و مفقودان اعلام نشده و همین باعث شده است شایعات فراوانی در این باره شکل گیرد. به هر ترتیب شاید بتوان گفت که معمولان و پلدختر، شدیدترین خسارتها را در میان 31 استان دچار سیل و آبگرفتگی در نوروز 98 دیدند.
اوضاع خوزستان کمی متفاوت بود. در نیمه دوم تعطیلات نوروزی، فارغ از بارشها در خوزستان، آبهای جاری بالادست نیز به رودها و سدهای این استان رسید. اغلب سدهای خوزستان در این شرایط به حداکثر ظرفیت خود رسیدند و ناچار به گشودن دریچههای اضطراری شدند. همین موضوع باعث شد که رودخانههای خوزستان و بهویژه دز، کرخه و کارون خروشان شوند و حتی در مناطقی طغیان کنند. علیرغم این که وقوع سیل از روزهای ابتدایی امسال، مسئولان را در این باره هشیار کرده بود، اما با وجود پیشبینیها و اعلام بهموقع شرایط اضطراری و ویژه در خوزستان، باز هم روستاهای زیادی در خوزستان درگیر سیلاب شدند که شرایط نابسامان آنها هنوز هم ادامه دارد. بالاآمدن سطح آب در رودخانه کارون حتی شهر اهواز، مرکز خوزستان را هم درگیر کرد و جاده ساحلی این شهر را به زیر آب برد. خوزستان با توجه به احتمال ادامه بارشها از یک سو و آبشدن برف کوههای بالادست از سوی دیگر از مناطقی است که احتمالا خطر و خسارت سیلاب را بهطور مزمنتری تجربه میکند.
62 کشته در سیل نوروزی
مهرداد علی بخشی، جانشین مدیریت بحران سازمان پزشکی قانونی در گفتوگو با ایسنا آخرین آمار رسمی مجموع جانباختگان سیل در کشور را ۶۲ نفر اعلام کرد و گفت: به دنبال وقوع سیل تا کنون ۶۲ جسد به مراکز پزشکی قانونی کشور منتقل که مرگشان به دلیل سیل تایید شده است. او با بیان اینکه احتمال دارد که شمار قربانیان سیل افزایش هم داشته باشد، گفت: تا کنون ۲۱ نفر در استان فارس، ۱۴ نفر در استان لرستان، هشت نفر در استان گلستان، پنج نفر در استان مازندران، پنج نفر در استان همدان، سه نفر در استان خراسان شمالی، دو نفر در کهگیلویهوبویراحمد و یک نفر در هر یک از استانهای خوزستان، کرمانشاه، سمنان و خراسان رضوی جان خود را از دست دادهاند.
استانداران غایب
از حواشی مهم و قابل توجه سیلابهای ابتدای سال 98، اخبار مربوط به عدم حضور برخی استانداران در محل خدمت خود بود. این ماجرا با انتشار خبر غیبت سیدمناف هاشمی، استاندار گلستان به دلیل سفر خارجی آغاز شد که البته در نهایت به حکم عزل وی توسط اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیسجمهوری انجامید. استاندار ایلام نیز از دیگر مسئولانی بود که غیبتش مورد توجه قرار گرفت. همین موضوع باعث شد که در دستورهای مرتبط با مدیریت بحران سیل در کشور، بر لغو مرخصی تمام مسئولان و حضور آنها بر سر خدمت تا پایان بحران تاکید شود.
آب رسیده به زانوم!
با وقوع سیل در هر منطقه، مسئولان از نهادهای گوناگون کشوری و لشکری برای بازدید به مناطق سیلزده رفتند. چیزی که بیش از همه مورد توجه قرار گرفت، حضور برخی از این مسئولان در میانه سیلاب بود! حتی برخی از مصاحبهها و تصاویر خبری در حالی منتشر میشد که مسئولان را در حالی که تا زانو و یا کمر در آب بودند نشان میداد. این موضوع البته مورد انتقادهای فراوانی هم قرار گرفت. بسیاری از کاربران شبکههای اجتماعی این کار را شوآف و نمایش دانستند. برخی هم بهطور تخصصیتر به الزامهای پوشش اخبار بحران اشاره کردند و این تصاویر و نیز حضور خبرنگاران در این شرایط را خلاف توصیههای ایمنی مرتبط با سیلاب مبنی بر عدم حضور در میان سیل و تماس با آب سیلاب و بدآموزی میدانستند. رقابت در زمینه داشتن عکس و تصویر با حضور در میانه سیلاب البته در نهایت به انتشار تصویر عجیب یک مسئول استانی در میانه یک شکاف ایجادشده روی زمین در حین مصاحبه با خبرنگار صداوسیما رسید و باید دید مسئولان برای نمایش حضور خود در صحنه و خدمترسانی، چه نوآوریهای دیگری در چنته دارند!
روی خوش سیل
برخی از مسئولان معتقد بودند که بارندگی فراوان و سیل روی خوشی هم داشته است. پرشدن ذخیره آبهای کشور، احیای برخی رودخانهها و تالابها، بالارفتن سطح دریاچهها و تالابهای در معرض خطر و... از جمله این نکات مثبت بارشهای اخیر بوده است. از نگاه مردم اما، نمود دوباره فرهنگ نوعدوستی و کمک ایرانیها به هموطنانشان از جمله زیباترین جلوههای سیل بود. بهطور ویژه، شیرازیها در مورد کمک به مسافران نوروزی در سیل این شهر بسیار مورد تقدیر قرار گرفتند. در مواردی نیز برخی کشتهشدگان سیل، کسانی بودند که برای کمک به گرفتاران در سیلاب جان خود را به خطر انداخته بودند. با این حال در میانه موج کمکهای مردمی به سیلزدگان، تاکید فراوان به پرهیز از جمعآوری کمکهای پراکنده و اقدام از طریق نهادهای رسمی مثل هلالاحمر و کمیته امداد باعث شد که حتی حساب چهرهای مثل نرگس کلباسی که کمکهای فراوانی در زمان زلزله کرمانشاه کرده بود و برای کمک به سیلزدگان هم وارد عمل شده بود، بسته شود و دیگران و بهویژه سلبریتیها هم از جمعآوری کمک خارج از نهادهای قانونی منع شوند. در عین حال، اخبار و تصاویر نشان میداد که نیروهای مختلف اعم از هلالاحمر و اورژانس تا ارتش و سپاه به شکل منسجمتری نسبت به گذشته در بحران حاضر شده و عمل کردهاند.
سین مثل سیلاب، مثل سلفی، شین مثل شایعه
در حالی که همزمان با وقوع سیلاب در مناطق گوناگون ایران، توصیههای ایمنی فراوانی اعلام شد که یکی از آنها پرهیز از تماشای سیل، تصویربرداری و عکاسی از آن یا سلفی گرفتن با سیل بود، باز هم عکسها و ویدئوهای فراوانی از این اقدام خطرناک مردم منتشر شد. سوی دیگر ماجرا، انتشار شایعههای گوناگون از اخبار مرتبط با بارندگی و سیل بود. انتشار تصاویر مربوط به زمانها و مکانهای دیگر به نام سیل در مناطق گوناگون ایران و انتشار اخبار و اخطارهای کاذب و نادرست، از جمله اقداماتی بود که برخی بهویژه در شبکههای اجتماعی با هدف کسب فالوئر، لایک و یا ایجاد دلهره در مردم انجام میدادند که گاه رسانهها را نیز در دام میانداخت.
ضدونقیضهای علت وقوع سیل
درباره دلیل وقوع سیل در مناطق گوناگون کشور، اظهارنظرهای مختلف و گاه ضدونقیضی به اشکال گوناگون از شایعه تا نظر کارشناسی منتشر شد. برخی عبور از خشکسالی و ورود به ترسالی را دلیل این رویداد اعلام کردند و برخی با رد ترسالی، به انقلابهای آبوهوایی غیرقابلپیشبینی حاصل تغییرات آبوهوایی زمین اشاره داشتند. عدهای نیز علت را در سوءمدیریت مسئولان در حوزههایی مثل آبخیزداری، عدم لایروبی رودخانهها و مسیلها، مجوز ساختوساز در مسیر مسیلها یا از بین بردن آنها، نابودی جنگلها، در نظر نگرفتن تمهیدات لازم برای بحران علیرغم قابلپیشبینیبودن آبوهوا، بیتوجهی به پژوهشها درباره سیل و... میجستند. حتی موضوعاتی مثل سدسازی هم به محل جدل موافقان و مخالفان آن با تکیه بر ماجرای سیل تبدیل شد. بههرترتیب مهم است که فارغ از اظهارنظرهای احساسی یا بخشینگری، دلایل وقوع سیلاب در هر منطقه بررسی شود و در عین حال برای جلوگیری از تکرار فاجعه و بحران، تصمیمهای لازم و قاطع اتخاذ شده و حتی در صورت نیاز، قوانین و قواعد جدید وضع شود یا قانونهای پیشین تغییر کنند.
ادامه بارشها
خطر سیل هنوز هم از سرِ ایرانیها نگذشته است. در شرایطی که مناطق آسیبدیده از سیل، هنوز در بحران به سر میبرند، اخبار حاکی از ورود سامانههای جدید بارشی به کشور است. مدیریت پیشبینی و هشدار سازمان هواشناسی کشور در اطلاعیهای اعلام کرد: «سامانه بارشی از بعدازظهر جمعه 16 فرودین 98 وارد کشور شده و طی روزهای شنبه و یکشنبه در سطح کشور فعال خواهد بود. پیشبینی میشود که در غرب و جنوب غرب کشور شامل استانهای کرمانشاه، ایلام، شمال و شرق خوزستان، کهگیلویهوبویراحمد، بوشهر، شمال فارس بارش باران بین 10 تا 35 میلیمتر رخ دهد. همچنین با حرکت این سامانه به سمت شمالشرق کشور از بعدازظهر شنبه تا بعدازظهر روز یکشنبه بارش باران در استانهای خراسان شمالی، شمال خراسان رضوی، ارتفاعات شرقی سمنان پیشبینی میشود که انتظار میرود بیشینه بارش در این مدت در شمالغرب خراسان رضوی به 30 تا 50 میلیمتر برسد و موجب سیلابیشدن موقت مسیلها در این منطقه شود. گرچه این سامانه بسیار ضعیفتر از سامانههای اخیر است، ولی با توجه به حجم روانآب رودخانهها و مخازن سدها، توصیه میشود سازمانهای مرتبط با مدیریت منابع آب تمهیدات لازم را برای حفظ ایمنی و کاهش ریسک مخاطرات ناشی از سیلاب احتمالی به عمل آورند».
این در حالی است که روانآبهای ناشی از ذوب برف و بارشهای پراکنده میتواند به تداوم سیل و تشدید بحران بینجامد و مثلا همین موضوع در منطقه آققلا باعث افزایش 20 تا 30 سانتیمتری سطح آب بعد از فروکشکردن سیلاب اولیه شده است.
باید دید حکایت سیل و ایرانیها تا کجای امسال ادامه خواهد داشت.
آرمان: در حالی که مردم اقصی نقاط کشورمان در نوروز امسال درانتظار اتفاقات خوب و شاد بودند، روان شدن سیل در برخی استانهای کشور شیرینی سال نو را تلخ کرد. روان شدن سیل از استانهای شمالی آغاز شد و استانهای مرکزی و غربی هم بینصیب نماندند. در روزهای نخست فروردین شمار زیادی از روستاها در شهرستانهای آققلا، بندرترکمن و گُمیشان خالی از سکنه شد و در مناطق شهری هم عدهای خانههای خود را تخلیه یا اقدام به جابهجایی اثاث کردند. هزاران هکتار زمین کشاورزی از بین رفت و زیرساختهای شهری و روستایی هم آسیب دید. رئیسجمهوری هم در تماس با وزیر کشور و مسئولان استان گلستان، دستورات تکمیلی را برای تسریع در رسیدگی به مشکلات مردم این مناطق صادر کرد. دو روز پس از زلزله گلستان بود که سیل روانه شیراز شد. بیست دقیقه کافی بود تا دروازه قرآن و مسافرانی که از این مسیر وارد شیراز شده یا در حال خروج از این شهر بودند را آب ببرد، دقایقی که یک فاجعه رقم خورد، فاجعهای که بیش از ۱۱ کشته و دهها مصدوم برجای گذاشت. پل دختر و دشت آزادگان از شرایط لازم برای مقابله با سیل برخوردار نبودند، بنابراین دستور تخلیه خانهها صادر شد. با گسترش دامنه بارشها انتظار میرفت که کار برای نیروهای امداد و نجات سختتر شود اما به همان نسبت سیل کمکها از سراسر کشور به راه افتاد و اگر چه به اوج نرسیده اما از نشانههای اولیه و تاکیدات مستقیم رهبرمعظم انقلاب و رئیسجمهور و رئیسمجلس پیداست که به اوج خواهد رسید. هر یک از مسئولان به بیانی سعی کردند که از بار سنگین مشکل پدید آمده برای سیلزدهها بکاهند. در این راستا نیروهای امدادی از بخشهای مختلف نداجا و عوامل لجستيكي و هوانيروز ارتش در کنار دیگر نیروهای یاری رسان از دیگر نهادها، با خلوصی که از یک سرباز انتظار میرود، به سرعت وارد کارزار شدند. در حالی که استانهای لرستان و خوزستان زیر سختترین فشار ناشی از سیل قرار گرفتهاند، آنهم بعد از آنکه فشار اوج گرفته در سیل گلستان، فارس و کهگیلویه و بویراحمد فروکش کرد، استانهای همجوار با تمام توان به کمک آمدند و همراهی مردم و نیروهای امدادی و بخشهای مختلف دولتی، تا حدی از تلخی حادثه کاست و جلوهای از امداد و همدلی و همراهی ملی را رقم زد.
به نام کمک، به کام انتخابات؟
تاسف بیشتر آنجا بود که برخی حتی «سیل» را ابزار تخریب و یا تبلیغ زودهنگام انتخاباتی تصور کردند چنانکه در روزهای نخست سرازیر شدن سیل در کشور چنین الفا کردند که رئیسجمهور در قشم به تفریح مشغول و بیخیال وضعیت مردم سیل زده است که ادعایی کذب بود. 8 فروردین نماینده ولی فقیه در مازندران گفت: «جوسازی علیه رئیسجمهور در فضای مجازی درست نیست. آیتا... طبرسی با بیان اینکه سیل اخیر در مازندران کمسابقه بود، افزود: مردم مازندران متین هستند و رئیسجمهور نیز پس از حضور در مناطق سیلزده مازندران، بسیار مناسب برخورد کردند.» یا برخی مخالفان دولت چنین عنوان کردند که نهادهای غیردولتی نقش بیشتری در رسیدگی به مکانهای سیل زده دارند که صحت ندارد و با مرور این نتیجه حاصل خواهد شد که وزرا، معاونان و استانداران و... تعطیلات نوروزی را فراموش کرده و در سفر به استانهای زلزله زده و اتخاذ تصمیمات برای بازسازی بودند. در این میان برخی هم از آب گل آلود سیل، ماهی گرفتند و سیل را فرصتی طلایی برای تبلیغ انتخاباتی خودشان یافتند که از آن جمله میتوان به مهرداد بذرپاش اشاره کرد که به نام کمک به سیلزدگان فیلم و تصاویر زیادی در صفحات مجازی از آنها منتشر شد و برای رسیدن به هدف احتمالی خودشان که شاید انتخابات مجلس 98 باشد از ژستی در مقابل دوربین فروگذار نشدند! اظهارات محسن رضایی هم قابل تامل بود. او در حالی که هنوز ابعاد سیل در گلستان مشخص نشده بود گفت: «متأسفانه دولت، دائما در رویارویی با زلزله و سیل غافلگیر میشود و توانایی پیشبینی و پیشگیری حوادث را نیافته است.» حسامالدین آشنا مشاور رئیسجمهور در واکنش به تخریب دولت در حساب کاربری خود در توئیتر نوشت: «درست است که سیلاب آمده و آب زیاد است و شناگران آب ندیده هم دل به دریا زدهاند اما مطمئن باشید الآن وقت مناسبی برای ماهیگیری سیاسی نیست. به فکر مردم باشیم نه انتقام جناحی».
درس جهانگیری به مسئولان
بیتردید در نخستین بررسیها درباره چرایی این اتفاقات تلخ به برخی بیتدبیریها اشاره شد که سبب گلایه جدی مردم سیل زده بود و هست. نمیتوان انکار کرد که دولتمردان از نخستین مسئولانی بودند که بر سر میز بررسی سیلهای رخ داده در کشور حاضر شدند مانند اسحاق جهانگیری که کمی پس از جاری شدن سیل در استان گلستان حضور یافت. در شرایطی که استان گلستان در بحران سیل بسر میبرد خبری از استاندار نبود که همین غیبت سبب گلایههای زیادی شد که حضور بالاترین مسئول استان در شرایط بحرانی از جمله ضروریات برنامه ریزی برای ساماندهی شرایط است. 3 فروردین وزیر کشور در پاسخ به سوالی درخصوص عدم حضور استاندار گلستان در مناطق سیلزده این استان گفت: «استاندار گلستان از یک ماه پیش تقاضای مرخصی برای حضور در خارج از کشور کرده بود. یک روز قبل از عید هم گفت: ضرورت دارد برود که من هم گفتم برآورد کند اگر مشکلی پیش نمیآید برود. ایشان هم گفتند که همه تمهیدات اندیشیده شده و مسئولان هستند و مشکلی پیش نخواهد آمد.»
سیل گلستان استاندار را برد
اما شرایط گلستان عادی نبود بنابراین اسحاق جهانگیری برکناری مناف هاشمی را به دلیل عدم حضور در استان در شرایط بحرانی رارقم زد. اسحاق جهانگیری، بعد از برکناری استاندار گلستان، غراوی معاون وی را به عنوان سرپرست استانداری گلستان منصوب کرد. فاطمه سعیدی سخنگوی فراکسیون امید مجلس برکناری استاندار گلستان را پاسخی به کمترین مطالبه مردم دانست. البته مناف هاشمی پس از برکناری گفت: من خودم را شریک مشکلات مردم استان میدانم و به خاطر دو روزی که به هر دلیلی در استان در شرایط ناآرام حضور نداشتم، شدیداً از مردم دلجویی میکنم و از اینکه در این شرایط حساس توفیق خدمت از من سلب شد، شرمنده مردم عزیز خصوصاً تراکمه بزرگوار هستم. وی ادامه داد: در شرایط مناسب مباحثی را مطرح خواهم کرد که مردم استان متوجه شوند من قصور و کوتاهی نداشتم. من در طول ۱۸ ماه خدمت در استان گلستان فقط ۲ روز مرخصی داشتم و به همین خاطر نمیخواهم کسی از این فرصت سوءاستفاده کند. برکناری مناف هاشمی هشداری به سایر استانها بود که مسئولانشان از ترک محل حدمت خودداری کنند مانند استاندار خوزستان که چهارم فروردین با اشاره به احتمال وقوع سیلاب در خوزستان، گفت: کلیه فرمانداران و مدیرانی که در خوزستان حضور دارند حق خروج از استان را ندارند. البته 5 فروردین و همزمان با وقوع سیل در شیراز معاون اول رئیسجمهور با صدور بخشنامهای با تاکید بر ضرورت نظارت مستمر بر انجام خدمات رسانی به مسافران نوروزی در ایام نوروز و نیز لزوم حفظ آمادگی کامل تمامی دستگاهها و وزارتخانهها برای مدیریت حوادث طبیعی با توجه به پیشبینی افزایش بارندگی در روزهای آینده از کلیه استانداران و فرمانداران سراسر کشور خواست به طور تمام وقت در محل کار خود حضور داشته باشند. در دیگر استانداریها هم دستوراتی بااین محتوا صادر شد. در نهایت روز گذشته نماینده مشهد در مجلس گفت: مدیران محلی جهت مقابله با سیل باید در راستای بازگشایی مسیرها، رودخانهها و بستر رودها اقداماتی را انجام میدادند اما تا امروز گزارشی از عملکرد مدیران محلی برای مقابله با خسارات ناشی از سیل گزارش نشده است.
طرح سوال از وزیر کشور کلید خورد
شنیدهها حاکی از آن است که برخی فرمانداران در حوزه مدیریت خود حضور نداشتهاند و هیچ پیشبینی و اقدامی برای جلوگیری از خسارات ناشی از سیل انجام ندادهاند؛ لذا طرح سوال از وزیر کشور در مورد عملکرد مدیران محلی شامل فرمانداران و بخشداران در ماجرای مدیریت خسارات ناشی از سیل اخیر کلید خورد. سیدامیرحسین قاضیزاده هاشمی گفت: مدیران محلی در زمینه کمک به سیلزدگان در راستای جبران خسارات، اسکان و توزیع امکانات عملکرد قابل قبولی نداشتند.
سیل صداوسیما برای دولت!
دراین میان صداوسیما هم به شکل خاص خود به سیل پرداخت و به نظر برخی صاحب نظران نگاه دوستانهای به دولت و فعالیتهای مسئولان دولتی نداشت و از آن برداشتهای دیگری میشد. در همان روزهای ابتدایی وقوع سیل آخوند عبدالکریم جاور امام جمعه اهل سنت گنبدکاووس با گلایه از عملکرد صداوسیمای گلستان در پوشش اخبار سیل گلستان گفت: «اکثر مردم از صداوسیما در خصوص پوشش اخبار و وقایع سیل و اطلاع رسانی گلایهمند هستند و من در اینجا گلایه مردم را اعلام میکنم. وی افزود: رسانه ملی که از بیت المال اداره میشود باید رصد و اطلاع رسانی بموقع میکرد ولی فقط در حد اعلام خبر فعالیت کرده است.» دوشنبه هفته گذشته هم مهران مدیری با لحنی که مسبوق به سابقه بود، در برنامه دورهمی گفت: «واقعا نمیدانم چه بگویم. سال گذشته، همین موقعها بود که «دورهمی» تمام شد. من هرچه بلد بودم آن دوره درباره مشکلات و اتفاقات کشور گفتم، با زبان تندی هم گفتم اما الان انگار همه ما میگوییم ای کاش پارسال بود.» این مجری ادامه داد: «سال ۹۷ دیگر شاهکار کردید. این وضعیت اقتصاد است، این وضعیت معیشت مردم است، این وضعیت قیمت ارز است و این وضعیت زلزله و جدیدا سیل است و این وضعیت هزار تا چیز دیگر است. چکار میکنید با خودتان، چکار میکنید با ما؟» که علیرضا معزی، دبیر شورای اطلاعرسانی دولت، در حساب توئیتری خود چنین پاسخ داد: «مدیران رسانه ملی صریح و شفاف بگویند که این ذبح و استهزای امید، در غوغای تحریم و قهر طبیعت، شبی چند تمام میشود از جیب این ملت گرفتار؟ دولت به کنار، حداقل مروت را در حق امدادرسانان و هزاران نفر که در کنار سیلزدگان ایستادهاند، مراعات کنید».
تدبیر مسئولان
مسئولان کشور به برنامه ریزی برای جبران خسارات ناشی از سیلهای اخیر پرداختند. رئیسجمهور به این مناطق سفر و دستورات لازم را صادر کرد. رئیس مجلس نیز مانند رئیسجمهور به برخی مناطق سیل زده سفر کرد تادر جریان وضعیت آنهاباشد. علی لاریجانی در بازدید از مناطق سیل زده استان مازندران تاکید کرد که باید بستههای حمایتی برای مردم سیلزده استان مازندران در نظر گرفته شود. علی لاریجانی ادامه داد: باید با اعطای وامهای ارزان قیمت به مردم هر چه سریعتر مشکل اشتغال سیل زدهها رفع شود که انشاءا... این اقدام ظرف روزهای آینده انجام میشود تا بتوانیم راه تأمین آن را فراهم کنیم. 13 فروردین هم علی لاریچانی رئیس مجلس در گفتوگو با استانداران قم، لرستان و مرکزی در جریان آخرین وضعیت این سه استان با توجه به بارندگیها و سیلهای اخیر قرار گرفت. لاریجانی روز پنجشنبه هم اظهار کرد: در خصوص کمکهای اولیه موضوعهایی مطرح شد که پیشنهاد میدهم باید نخست بخشی از کمکها درست و بهموقع دست مردم برسد و بخشی نیز برای پیشبینی شرایط آینده باشد. باید کمکها انضباط داده شوند؛ استاندار جایی را محور قرار دهد تا تقسیم کار شود و کمکها درست به دست مردم برسد و اگر کمبودی باشد، پیگیری میکنیم. وی تصریح کرد: درمورد صدور مجوز کشت تابستانه نیز باید پیگیری شود و وزارت نیرو در این راستا کمک کند و مزاحمتی ایجاد نشود. وی ادامه داد: اولویت نخست ما عبور از بحران است اما باید جایگاهی برای تفکر باشد تا این آسیبها تکرار نشود که اکنون نیز این تفکر موجود است و رهبر بر این موضوع تاکید کردهاند و امیدواریم به نتایجی برسیم که در آینده از این ضعفها نداشته باشیم. رئیس قوه قضائیه نیز با صدور پیامی، به رئیس سازمان بازرسی کل کشور مأموریت داد که ضمن حضور فوری در مناطق سیلزده استانهای گلستان و مازندران، ابعاد مختلف حادثه و روند امدادرسانی را مورد نظارت و ارزیابی قرار دهد. محمد باقر نوبخت رئیس سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور6 فروردین با تاکید براینکه حادثه شیراز همه اعضای هیات دولت را متأثر کرد، خواستار اعلام و گزارش تمهیدات لازم برای جلوگیری و کاهش خسارتهای ناشی از بارندگیها در فارس طی روزهای آینده شد. کمیته مدیریت بحران در فراکسیون امید جهت پیگیری اقدامات دستگاههایی اجرایی در سیل اخیر تشکیل شد. تعدادی از وزرا هم در روزهای وقوع سیل به استانهای آسیب دیده سفر کردند. برخی از بزرگان کشور هم همراهی خود را با مردم استانهای سیل زده اعلان کردند که آیتا... سیدحسن خمینی از جمله آنهاست. یادگار امام در تماسی با آیتا... نورمفیدی، با اشاره به ابعاد مختلف حادثه جاری شدن سیل در گلستان، ابراز امیدواری کرد که دولت و نهادهای حکومتی با حضور در مناطق سیلزده، بتوانند به سرعت مشکلات مردم را برطرف کنند. محمدرضا عارف، رئیس فراکسیون امید نیز با تاکید لزوم یکپارچگی در مدیریت بحران در سیل استانهای گلستان و مازندران گفت که باید تمامی نهادهای دولتی و دستگاههای خدمات رسانی با بهکارگیری تمامی ظرفیتهای خود تلاش بیشتری برای بهبود وضعیت مردم سیل زده انجام دهند. سردار سلیمانی، فرمانده نیروی قدس سپاه در پیامی با اعلام حضور فرماندهان و پیشکسوتان دفاع مقدس در ادامه کمک رسانی به سیلزدگان از استقرار موکبهای خدمت رسانی اربعین به مدت یک ماه در مناطق در معرض سیل خوزستان و لرستان خبر داد.
کمک رسانی نهادهای نظامی
ارتش و سپاه هم از نیروهای حاضر در شهرها و روستاهای سیل زده بودند تا آنچه میتوانند برای سامان دادن به شرایط انجام دهند. دوم فروردین امیر سرتیپ دوم محمد غفاری، ارشد نظامی ارتش در استان گلستان با بیان اینکه ارتش تا آخرین لحظه در کنار مردم گلستان است، گفت: ۸۰۰ نفر از پرسنل ارتش، به همراه ادوات و ماشین آلات سبک و سنگین از نخستین روز وقوع سیل و آب گرفتگی در استان گلستان، در حال امدادرسانی به مردم هستند. ستاد کل نیروهای مسلح هم در اطلاعیهای از آمادگی نیروهای مسلح برای یاری رسانی به سیلزدگان استانهای شمالی کشور خبر داد. سخنگوی سپاه از بسیج ظرفیتها و تجهیزات سپاه برای امدادرسانی و کمک به سیلزدگان استان گلستان خبر داد و از علما، روحانیون و مسئولان محلی استان به ویژه در شهرستان آق قلا در مساعدت با سپاه برای مجاب کردن مردم برای تخلیه زودهنگام روستاها که تأثیر بسزایی در کاهش تلفات داشت تقدیر و تشکر کرد. 5 فروردین روابط عمومی کل سپاه در اطلاعیهای شماره حساب و کارت بانکی برای دریافت متمرکز کمکهای مردمی به سیلزدگان از طریق سپاه و بسیج را رسماً اعلام کرد.
حمایت هنرمندان و ورزشکاران
ورزشکاران و هنرمندان هم به یاری سیلزدگان پیوستند. سایتهای ورزشی به بازتاب حرکت انسان دوستانه سردار آزمون در کمک به مردم سیل زده پرداختند. سردار آزمون مهاجم ایرانی که در تعطیلات بسر میبرد، زمان استراحتش را به حضور در مناطق سیل زده ایران اختصاص داد و به کمک مردم شتافت. سایت اکسپرس و توئیتر باشگاه زنیت روسیه نیز این اقدام را اقدامی جالب توجه از مهاجم ایرانی توصیف کردند که از زمان حضور در تیم زنیت توانسته است از نظر گلزنی شرایط خوبی داشته باشد. علیرضا بیرانوند دروازهبان خرم آبادی پرسپولیس گفت: به خاطر سیل در شهرستان پل دختر لرستان، مردم از من درخواست کمک و اطلاعرسانی کردند. مردم در شرایطی هستند که نمیتوانند از منطقه خارج شوند. با صحبتهایی که داشتیم، امیدوارم اتفاقات خوبی در این منطقه سیلزده رخ دهد. به خاطر اتفاقی که امروز برای شهرم رخ داد، دوست داشتم آنجا باشم. هر چند حضورم کمکی به ساماندهی شرایط نمیکند اما میتوانم با آنها همدردی کنم و روحیه مردم را حفظ کنم؛ بنابراین بعد از داربی به این منطقه میروم. اجرای «مسیح و آرش» در جشنواره موسیقی منطقه آزاد چابهار چهارشنبه (۷ فرودین ماه) به احترام سیلزدگان کشور لغو شد.
بازار داغ شایعات
بازار شایعات هم داغ بود و برخی بیتوجه به وضعیت روحی هموطنان سیل زده به انتشار اخبار دروغ پرداختند به عنوان نمونه روزی شایعه شکسته شدن سدها دراستان فارس را منتشر کردند که شرکت آب منطقهای فارس در اطلاعیهای تاکید کرد: «هیچ کدام از سدهای استان دچار هیچ حادثهای نشده بلکه از ساعت ۱۶ روز دوشنبه پنجم فروردین ماه سدهای فارس حدود یک و نیم میلیارد مترمکعب ظرفیت خالی دارند و میتوانند این مقدار سیلاب احتمالی را کنترل و ذخیره کنند.» یا روز دیگری تصویر رئیس سازمان جمعیت هلال اخمر را در شرایطی منتشر کردند که مشعول انتخاب غذا در شرایط خوبی است که علیرضا پیوندی در واکنش به انتشار این تصویر نوشت: «چه بسیار ماموریتها که آن قدر فشرده بود که مجبور بودیم همان نیمچه غذای بستهبندیشده را در بالگرد بخوریم و چه بسیار موقعیتها که طعم خوردن صبحانه یا ناهاری را با امدادگرهایمان در پایگاههای جادهای چشیدهام. نه عاشق رفتارهای پوپولیستی هستم و نه از حضور در میان مردم خجالت میکشم. غذا خوردن در رستوران آن هم همراه با همکارانم در هلال احمر و دیگر دستگاهها آن هم در یک رستوران عمومی همراه با سایر مردم شهر آن هم در پایان روزی سخت و فشرده در منطقه سیلزده که نه از صبحانه خبری بوده و نه از ناهار، عیب نیست ولی اگر در این موقعیت بغرنج دردی از دوستانی که حاشیه را بر متن حتی در میانه بحران و امدادرسانی ترجیح میدهند، دوا میکند لازم است تا از بابت غذا خوردن در یک محیط عمومی از همگان عذرخواهی کنم.» وزیر کشور به این شایعات واکنش نشان داد و گفت: به مراجع قضایی و دادستان گفتهام با عوامل که با نشر خبر دروغ و کذب به دنبال بزرگنمایی مشکلات مناطق سیلزده هستند، برخورد قانونی شود تا آرامش عمومی و روانی خسارت دیدگان تامین شود.
دست یاری جهان به سوی ایران
کشورهای مختلف هم با سیلزدگان ایران ابزار همدردی و برای کمک به آنها اعلام آمادگی کردند وزارت امور خارجه آمریکا با انتشار پیامی در صفحه توئیتر فارسی خود درباره حادثه سیل اخیر ایران نوشت: از طرف مردم آمریکا به خانوادههای قربانیان سیلهای اخیر ایران تسلیت میگوییم. همچنین برای مجروحین و سیلزدگان آرزوی بهبودی سریع داریم. ما مانند همیشه آماده کمک هستیم، همانطور که در سایر نقاط جهان در این گونه شرایط پیشتاز هستیم. 15 فروردین هم هواپیمای حامل کمکهای بشر دوستانه دولت آلمان برای امدادرسانی به سیلزدگان کشورمان، وارد ایران شد. سفیر نروژ در تهران با ابراز همدردی با ایرانیان که تحت تأثیر سیلهای اخیر قرار گرفتند در دیدار با مسئولان هلال احمر ایران برای کمک به قربانیان این واقعه اعلام آمادگی کرد. همچنین رئیس دفتر دبیرکل سازمان ملل مراتب تسلیت، همدردی و همبستگی دبیرکل سازمان ملل با دولت و ملت ایران را در رابطه با حوادث سیل اخیر، ابلاغ و بر آمادگی سازمان ملل برای هرگونه همکاری و مساعدت در این خصوص تاکید کرد. رئیس مجلس ترکیه با حادثهدیدگان سیل در ایران ابراز همدردی کرد. کمیسر امور کمکهای بشردوستانه اتحادیه اروپا، از کمک یک میلیون و دویست هزار یورویی اتحادیه اروپا به سیلزدگان در ایران خبر داد. کشورهای دیگر هم با صدور پیامی ضمن تسلیت به خانواده قربانیان سیل،آمادگی خودبرای کمک به دولت ایران را اعلام کردند.