کبنانیوز - کشف اولین گونه عنکبوت بدون چشم کهگیلویه و بویراحمد /عکس

کشف اولین گونه عنکبوت بدون چشم کهگیلویه و بویراحمد /عکس

کشف، توصیف و نامگذاری اولین گونه عنکبوت بدون چشم (غارزی حقیقی یا تروگلوبیت) از ایران (غار گاکال، استان کهگیلویه و بویراحمد)

اولین گونه عنکبوت بدون چشم از ایران، از غار گاکال در استان کهگیلویه و بویراحمد کشف، توصیف و نامگذاری شد. این مقاله در مجله Zootaxa منتشر شده است. (Zootaxa 3972 (4): 549–۵۶۱)

Description of the first cave dwelling species of the spider genus Trilacuna Tong & Li from Iran (Araneae: Oonopidae)

Mohammad Javad Malek Hosseini1,2 , Cristian J. Grismado3, Saber Sadeghi1 & Yaser Bakhshi1

۱ Department of Biology, Faculty of Science, Shiraz University, Shiraz, Iran
۲ Department of Biology, Payame Noor University (Pnu), Yasouj, Iran
۳ División Aracnología, Museo Argentino de Ciencias Naturales “Bernardino Rivadavia” – CONICET, Av. Ángel Gallardo 470 C1405DJR, Buenos Aires, Argentina.
E-mail: malekhosseini1365@gmail.com, grismado@macn.gov.ar, ssadeghi@shirazu.ac.ir & bakhshiyaser@yahoo.com

نویسندگان مقاله: محمد جواد ملک حسینی، کریستین گریسمادو، صابر صادقی و یاسر بخشی

طی بررسی فون زیندگان غارهای استان کهگیلویه و بویراحمد، نمونه های جانوری بسیار جالبی جمع آوری و شناسایی شد که بعضا برای فون دنیا جدید هستند یا برای اولین بار از ایران گزارش می شوند.

چکیده انگلیسی:

A new species of the hard-bodied oonopid genus Trilacuna Tong & Li is described from a cave in Kohgiluyeh and Boyer- Ahmad Province, southwestern Iran. Trilacuna qarzi sp. nov. is the first troglobiont species known of the genus, and is also the fifth oonopid species to be reported from Iran. Relationships of this new species are briefly discussed in the con-text of the limits of the genera belonging to the Dysderoides complex.

گونه عنکبوت Trilacuna qarzi از خانواده Oonopidae از غار گاکال در شهرستان گچساران استان کهگیلویه و بویراحمد جمع آوری و توصیف شد که اولین گونه عنکبوت بدون چشم از ایران بوده و همچنین اولین گونه تروگلوبیت (غارزی حقیقی) از جنس Trilacuna نیز می باشد. این نمونه دارای بدنی ریز (جنس نر ۱٫۷ میلی متر و جنس ماده ۲٫۱ میلی متر) بوده و در جهت سازش با محیط غار چشم ها را از دست داده است. همچنین در جهت تقویت اندام حسی، پاها دراز شده اند. بدن نیز نارنجی کم رنگ می باشد.
این گونه عنکبوت پنجمین گونه از این خانواده Oonopidae است که از ایران گزارش می شود.
نام گونه بر اساس واژه ی غارزی انتخاب شد.

Trilacuna qarzi Malek Hosseini & Grismado, sp. nov.

تاکنون گونه های بدون چشم زیادی از عنکبوت ها و دیگر گروه های جانوری از بسیاری از نقاط جهان گزارش شده است ولی با توجه به مطالعات اندک صورت گرفته در غارهای ایران، بسیاری از زیندگان این محیط ها هنوز ناشناخته باقی مانده اند.

نمای پشتی جنس نر Trilacuna qarzi

نمای پشتی بخش سرسینه جنس نر Trilacuna qarzi

نمای پشتی جنس ماده Trilacuna qarzi

نمای پشتی بخش سرسینه جنس ماده Trilacuna qarzi

تصویر گرفته شده از نمونه جنس ماده Trilacuna qarzi با میکروسکوپ الکترونی

شرایط مساعد غار گاکال باعث شده که علیرغم محیط کوچک، این غار جانوران بسیار جالب و نادری را در خود جای دهد. علاوه بر این عنکبوت بدون چشم، پیش تر نیز اولین گونه خرخاکی بدون چشم با بدنی شفاف از ایران و همچنین گونه قاب بال Paratachys fulvicollis (Dejean 1831) نیز برای اولین بار از این غار گزارش شده بود که گزارشات آن در این لینک ها قابل مشاهده می باشد:

http://www.irancaves.com/fa/articledetail.aspx?ID=65

http://www.irancaves.com/fa/articledetail.aspx?id=78

وجود تعداد زیادی خفاش با انبوهی از فضولات که کف غار را میپوشاند، رطوبت کافی، مقداری آب درون غار، تعداد زیادی سوسک، وزغ و انواع دیگری از جانوران باعث تداوم شرایط بقای این جانوران شده است.
البته متاسفانه مانند بسیاری از غارهای دیگر ایران، آثار تخریب و کند و کاو و همچنین نوشته های روی دیواره غار علاوه بر از بین بردن زیبایی ها، حیات زیندگان این محیط را نیز به خطر انداخته است.
امید که همه ی بازدیدکنندگان از غارها حداکثر دقت و احتیاط را در حفظ این محیط های ارزشمند داشته باشند.

خانواده ( Oonopidae ( Simon, 1890

این خانواده که به عنکبوت های کوتوله زره پوش یا کوتوله (Dwarf hunting or Dwarf armoured spiders) و یا عنکبوت های گوبلین معروفند دارای ۸۹ جنس و ۱۰۳۳ گونه هستند.
این خانواده از عنکبوت ها بسیار کوچک بوده و ۱ تا ۴ میلی متر طول دارند، ، دارای ۶ چشم یا فاقد چشم هستند، اغلب گونه هایی که در لانه موریانه ها زندگی می کنند فاقد چشم هستند. پاها معمولاٌ کوتاه و تنومند هستند. رنگ بدن معمولاً روشن، نارنجی، زرد، مایل به سبز یا صورتی است. گسترش جهانی دارند و در ناحیه تروپیکال عمومیت بیشتری دارند. آزادزی، شب فعال و زمین زی هستند.

بررسی چشم در عنکبوت ها و مقایسه با نمونه های بدون چشم
برای آشنایی بهتر غارنوردان و طبیعت دوستان عزیز اینجا مقایسه ای از چشم ها در عنکبوت ها ذکر می کنیم.
اکثر عنکبوت ها دارای ۸ چشم ساده هستند در حالی که برخی دارای ۶ ، ۴ ، ۲ و یا حتی فاقد چشم می باشند. آرایش چشم ها به صورت ردیفی یا گروهی است که در امر شناسایی مهم می باشد.
جهت سازش با زندگی در غار(شرایط تاریک)، برخی جانوران چشم هایشان را از دست می دهند و سطح بدن نیز شفاف می شود، مانند ماهیان کور غار، سمندر کور غار و بسیاری از حشرات و عنکبوت های غارزی.
در زیر تصاویری از چشم ها در عنکبوت ها مشاهده نموده و با نمونه بدون چشم (تصاویر بالا) مقایسه می کنیم :

نویسندگان این مقاله از دکتر ماتیاس ایزکویردو (Matías A. Izquierdo) ، دکتر مارتین رامیرز، میکوئل آرندو و ابل پرز گونزالز برای نظرات، تصحیحات، کمک و راهنمایی هایشان کمال تقدیر و تشکر را دارند.
همچنین از جناب آقایان مجید امیرحسینی و حامد موسوی که معرف غار و راهنمای ما جهت رسیدن به غار بودند صمیمانه سپاسگزاریم.
این مطالعه توسط بنیاد ملی علوم آمریکا (پروژه مطالعه جهانی عنکبوت های خانواده Oonopidae)
( U. S. National Science Foundation (grant no. 0613754
و موسسه ملی علم ایران(Iran National Science Foundation (INSF-89002421)) حمایت مالی شد.