معاون بهداشت کهگیلویه و بویراحمد: مدل کنونی ارائه خدمات سلامت در سطح کشور و استان همگان را آزرده کرده است

معاون بهداشت استان کهگیلویه و بویراحمد گفت: مدل کنونی ارائه خدمات سلامت در سطح کشور و استان ما، همگان را آزرده کرده است. منابع ما هدر می‌روند، شاخص‌های سلامت بهبود نمی‌یابند، مردم ناراضی‌اند، پزشکان ناراضی‌اند و پرستاران نیز گلایه‌مند هستند. چرا؟ زیرا مدیریت منظم و ساختارمندی برای هزینه‌کرد منابع در نظام درمانی کشور وجود ندارد.
مسلم شریفی شامگاه (دوشنبه 12 آبان ماه 1404) در نشست خبری رئیس و معاونین دانشگاه علوم‌پزشکی مرکز استان کهگیلویه و بویراحمد که در سالن اجتماعات کنعانی دانشکده دندانپزشکی برگزار شد، اظهار کرد: از سال ۱۳۸۴ تاکنون، طرح پزشکی خانواده در روستاها و شهرهای زیر ۲۰ هزار نفر جمعیت این استان اجرا شده و تمامی خانوارهای روستایی به‌نوعی از مزایای این طرح بهره‌مند شده‌اند. از سال ۱۴۰۲ نیز شهرهای بالای ۲۰ هزار نفر استان در قالب طرح سلامت خانواده و نظام ارجاع تحت پوشش قرار گرفته‌اند. در این راستا، پایگاه‌های سلامت ایجاد شده، نیروی انسانی جدید جذب شده، مراقبان سلامت به سیستم اضافه شده‌اند و بلوک‌بندی‌های جدیدی انجام گرفته است. امروز، هدف ما تکمیل این اقدامات است.

وی افزود: متأسفانه، برخی سوء‌تفاهم‌ها، حتی در همین جمع، مانع از آن شده که این طرح به‌خوبی شناخته و جایگاه واقعی خود را در نظام اجتماعی ما پیدا کند. یکی از مهم‌ترین مشکلات، فاصله گرفتن از شعار «پیشگیری مقدم بر درمان» است. این امر باعث شده که طرح پزشکی خانواده آن‌گونه که شایسته است، درک و اجرا نشود.

معاون بهداشت استان کهگیلویه و بویراحمد در ادامه مدل کنونی خدمات سلامت را خوب توصیف نکرد و گفت: مدل کنونی ارائه خدمات سلامت در سطح کشور و استان ما، همگان را آزرده کرده است. منابع ما هدر می‌روند، شاخص‌های سلامت بهبود نمی‌یابند، مردم ناراضی‌اند، پزشکان ناراضی‌اند و پرستاران نیز گلایه‌مند هستند. چرا؟ زیرا مدیریت منظم و ساختارمندی برای هزینه‌کرد منابع در نظام درمانی کشور وجود ندارد. چرا به پیشگیری توجه کافی نمی‌کنیم؟ چرا پرسش‌های شما عمدتاً درباره درمان است و کمتر کسی درباره حوزه بهداشت سؤال می‌پرسد؟ چرا برای ما مهم نیست که مثلاً چرا تعداد بیماران سرطانی این‌قدر بالاست؟ چرا به ریشه‌های مشکلات توجه نمی‌کنیم و صرفاً درگیر مصرف خدمات درمانی شده‌ایم؟

وی ادامه داد: پاسخ این است که فلسفه پزشک خانواده به‌درستی درک نشده و اجازه داده نشده که در جامعه جا بیفتد. در نشست خبری قبلی نیز عرض کردم، از اصحاب رسانه خواهش می‌کنم که بیایید با هم گفت‌وگو کنیم. مسائل را به‌صورت تخصصی بررسی کنیم. باور کنید خیر این کار به مراتب بیشتر از جذب چند دنبال‌کننده در شبکه‌های اجتماعی است. بیایید درباره موضوعات تخصصی صحبت کنیم: چرا این‌همه بیمار داریم؟ چرا این‌همه نیاز به درمان و تخصص وجود دارد؟ چرا کسی سراغ مراقبان سلامت نمی‌رود؟ چرا کمتر کسی از مراکز جامع سلامت و پرونده‌های سلامت اطلاع دارد؟

شریفی گفت: ما همگی نگران اتفاقاتی هستیم که در اورژانس‌ها رخ می‌دهد، اما چرا این‌همه مراجعه و درخواست خدمات درمانی داریم؟ دلیلش این است که پزشکی خانواده را درک نکرده‌ایم، به مراقبت و پیشگیری نمی‌پردازیم. این مسئله جدی است و بخشی از آن به تضاد منافع بازمی‌گردد. در هر کشوری که طرح پزشکی خانواده اجرا شده، در بلندمدت خیر آن به جامعه رسیده، اما در کوتاه‌مدت چالش‌ها و دشواری‌هایی به همراه داشته است.

وی افزود: برای مثال، در حال حاضر شما می‌توانید با هزینه‌ای اندک، مثلاً 150 هزار تومان، به یک متخصص یا فوق‌تخصص مراجعه کنید، اما در طرح پزشکی خانواده، این مسیر مدیریت می‌شود. این مدیریت ممکن است دسترسی شما را محدودتر کند، اما در نهایت، خیر آن در بهبود شاخص‌های سلامت به همه می‌رسد و همگان از آن منتفع می‌شوند.

معاون بهداشت استان کهگیلویه و بویراحمد در ادامه تصریح کرد: من به‌عنوان یک مسئول یا نیروی تخصصی، شاید نتوانم به‌خوبی این موضوع را به جامعه منتقل کنم. زبان من ممکن است برای ارتباط با مردم کافی نباشد. حتی شاید نتوانم این مزایا را به نزدیکان خودم توضیح دهم! اما شما، اصحاب رسانه، مهارت و رسالت این کار را دارید. بیایید با هم گفت‌وگو کنیم، مطالب را استخراج کنیم و به مردم منتقل کنیم.

وی به هدف این طرح اشاره کرد و گفت: ایجاد کانالی منظم که بیمار برای پیگیری مشکلات خود، از کوچک تا بزرگ، ابتدا به پزشک خانواده مراجعه کند. پزشک خانواده تشخیص می‌دهد، اگر بتواند خدمتی ارائه می‌کند و اگر لازم باشد، بیمار را به سطوح بالاتر ارجاع می‌دهد. در سطوح بالاتر، خدمات تخصصی یا بستری ارائه می‌شود. اگر بیمار از این مسیر عبور کند، هزینه‌ها کنترل شده و نظام سلامت کارآمدتر خواهد شد.

شریفی اضافه کرد: یکی از مزایای مهم طرح پزشکی خانواده، کاهش هزینه‌های درمانی است. در این طرح، فرانشیز در بخش سرپایی تنها ۱۵ درصد و در بخش بستری صفر درصد است. اما چگونه این مزیت را به مردم منتقل کنیم؟ با چه زبانی باید سخن بگوییم؟ اینجا به کمک شما، اصحاب رسانه، نیاز داریم. باید به مردم بگوییم که با اجرای این طرح، مجموع هزینه‌های همه ما کاهش می‌یابد. برای مثال، نیاز به خدماتی مانند MRI کمتر می‌شود. در نظام سطح‌بندی خدمات، به‌جای تعریف تعداد زیادی MRI غیرضروری، مدیریت منابع به‌گونه‌ای انجام می‌شود که فقط افرادی که واقعاً به این خدمات نیاز دارند، از آن استفاده کنند.

وی بیان کرد: این مدیریت، هم در بخش ارائه خدمات از سوی ما و هم در بخش تقاضای مردم، تأثیر مثبت دارد. اما متأسفانه، ما تاکنون نتوانسته‌ایم این مزایا را به‌خوبی به جامعه منتقل کنیم. چرا؟ زیرا کانال‌های ارتباطی ما بسته شده و گاهی تضاد منافع مانع از گفت‌وگوهای شفاف درباره پزشکی خانواده شده است. امروز زمان آن است که این گفت‌وگو را آغاز کنیم.

شریفی گفت: برخی اشاره می‌کنند که در مناطقی مثل مارگون، مردم بیمارستان می‌خواهند. اما ما می‌گوییم تمرکز ما بر پیشگیری، فرهنگ‌سازی سلامت و مراقبت‌های اولیه است، نه صرفاً ساخت بیمارستان. تجربه نشان داده که صرف هزینه برای بیمارستان‌ها بدون توجه به پیشگیری، هدررفت منابع است و نتیجه مطلوب را به دنبال ندارد. نظام سلامت ما امروز با چالش‌های بزرگی مواجه است؛ هزینه‌های هنگفتی صرف می‌کنیم، اما مشکلات حل نمی‌شوند. این گره باید باز شود.

دولت و دکتر پزشکیان بر تغییر این سیستم تأکید دارند و همه ما وظیفه داریم در این مسیر کمک کنیم. بخشی از این مسئولیت بر عهده وزارت بهداشت، بخشی بر عهده دانشگاه‌ها، بخشی در حوزه درمان و نظام ارجاع الکترونیک، و بخشی هم بر عهده شماست. شما در فرهنگ‌سازی نقش کلیدی دارید. باید به پزشکی خانواده احترام بگذاریم تا این طرح بتواند نقش خود را در مدیریت منابع ایفا کند و در سال‌های آینده، جامعه‌ای سالم‌تر داشته باشیم.

وی تأکید کرد: درِ حوزه بهداشت به روی همه شما باز است. بیایید گفت‌وگویی صادقانه، منصفانه و تخصصی داشته باشیم. فقط به دنبال عیب‌جویی نباشیم؛ اگرچه انتقاد سازنده به نفع ماست. بیایید محصول این گفت‌وگوها را با زبان و مهارت خودتان به مردم منتقل کنید.

معاون شبکه بهداشت و درمان کهگیلویه و بویراحمد گفت: شاید ما در جایی اشتباه کردیم. به‌عنوان یک فرد، نه مسئول، می‌گویم: اشتباه محاسباتی ما این بود که فکر کردیم با طرح تحول سلامت و تزریق بودجه به بیمارستان‌ها، هزینه‌های مردم کاهش می‌یابد. اما این رویکرد، مسیر را منحرف کرد و مانع شکل‌گیری درست طرح پزشکی خانواده شد. باید به این مسیر بازگردیم و با همکاری هم، این طرح را به سرانجام برسانیم.

وی افزود: باید به این نکته توجه کنیم که ساخت بیمارستان‌ها در مناطق محروم یا کوچک، مانند استان ما، اغلب نتیجه فشارهای اجتماعی و پاسخ به مطالبات مردمی بوده است. اما چرا مطالبه مردم به سمت بیمارستان‌سازی سوق پیدا کرده است؟ این سؤالی است که باید به آن پاسخ دهیم. وقتی این مطالبه شکل می‌گیرد، نمایندگان محترم تحت فشار اجتماعی قرار می‌گیرند و از وزارت بهداشت مجوز ساخت بیمارستان دریافت می‌کنند. نتیجه‌اش وضعیتی است که امروز شاهد آن هستیم.

شریفی تصریح کرد: سؤالم این است: چه کسی باید این مطالبات مردمی را هدایت کند؟ چه کسی باید با امام‌جمعه، فرماندار و دیگر مسئولین گفت‌وگو کند و به جامعه بگوید که مطالبه اصلی ما باید «سلامت» باشد؟ سلامت در قالب پیشگیری و مراقبت‌های اولیه تأمین می‌شود، نه صرفاً با ساخت بیمارستان. اینجاست که نقش فرهنگ‌سازی، همان‌طور که یکی از دوستان اشاره کردند، اهمیت پیدا می‌کند.

وی در ادامه با بیان اینکه با صراحت اعتراف می‌کنم، گفت: امروز مرجعیت اجتماعی از نهادهای دولتی مانند دانشگاه‌ها گرفته شده و به جاهای دیگری منتقل شده است. ما به کمک شما، اصحاب رسانه، نیاز داریم تا این مرجعیت را بازگردانیم. شما می‌توانید از زبان ما سخن بگویید و این پیام را به جامعه منتقل کنید که طرح پزشکی خانواده و تمرکز بر سلامت، اقدامی خیرخواهانه و در راستای بهبود وضعیت جامعه است. از ظرفیت و توانمندی شما می‌توانیم در این مسیر استفاده کنیم و از شما خواهش می‌کنم که این همکاری شکل بگیرد.

معاون بهداشت استان کهگیلویه و بویراحمد درباره کمبود پزشک در برخی مناطق گفت: در بعضی از مناطق مانند دنا، باید بگویم که این یک نقص در سیستم ماست و بنده از همین‌جا عذرخواهی می‌کنم. این مشکل به دلیل مسائل مربوط به تأمین پزشک به وجود آمده و ان‌شاءالله به‌زودی برطرف خواهد شد. درباره دستگاه OPG (رادیوگرافی دندانپزشکی) نیز، بله، کمبودهایی وجود دارد، اما باید توجه کنیم که رسالت اصلی ما در حوزه دندانپزشکی، تمرکز بر سلامت دهان و دندان گروه‌های هدف، مانند دانش‌آموزان و مادران باردار، است، نه صرفاً ارائه خدمات درمانی مانند کشیدن دندان. این نوع خدمات درمانی با مأموریت مراکز بهداشتی ما هم‌خوانی ندارد.

شریفی درباره کمبود دندانپزشک در استان، گفت: ما تنها ۵۰ درصد از نیروی مورد نیاز را داریم. این یک مشکل کشوری است و در حال تلاش برای رفع آن هستیم. همچنین، یکی از دوستان به توقف طرح‌های جهادی اشاره کردند. خیر، این طرح‌ها متوقف نشده‌اند. به لطف گروه‌های جهادی، تفاهم‌نامه‌ای امضا شده که بر اساس آن، در همین آبان‌ماه، خدماتی مانند ۴۰ واحد دندانپزشکی در مناطق مختلف استان ارائه خواهد شد. چندی پیش نیز گروهی خدمات دندانپزشکی و روان‌شناسی را در چهار منطقه استان ارائه کردند.