تاریخ انتشار
چهارشنبه ۲ بهمن ۱۳۹۸ ساعت ۱۶:۳۴
کد مطلب : ۴۱۶۸۹۲
چرا نیروهای نظامی کشورهای مختلف در خلیج فارس و دریای عمان حضور دارند / هدف آمریکا از سیاست "نه جنگ نه مذاکره" چیست؟
۱
کبنا ؛ در پی کمرنگ شدن احتمال تقابل نظامی میان ایران و آمریکا، کاخ سفید به ادامه وضعیت «نه جنگ نه مذاکره» با ایران متمایل شده است. برخی مقامات آمریکایی امیدوار هستند که استمرار این وضعیت، به تغییرات بنیادین سیاسی در ایران منجر شود.
به گزارش کبنا، به رغم فعال سازی مکانیسم حل اختلاف در برجام از سوی اروپا، تنش‌ها میان ایران و آمریکا بار دیگر فروکش کرده و همزمان تحرکات دیپلماتیک بیشتر شده است. در چارچوب همین تحرکات، یوسف بن علوی، وزیر امور خارجه عمان، بار دیگر به تهران سفر کرد و با همتای ایرانی‌اش، محمد جواد ظریف، دیدار و گفتگو کرد.
در هفته‌ها و ماه‌های اخیر، رفت‌وآمد‌های دیپلماتیک میان ایران و عمان بیشتر شده. چهار روز پیش (در ۲۷ دی ماه) ظریف در مسقط با بن علوی دیدار داشت. بن علوی نیز اواسط دی ماه به تهران سفر کرده بود. وزارت خارجه ایران هنوز جزئیاتی درباره این دیدار اعلام نکرده و در اظهاراتی کلی، فقط گفته این سفر در چارچوب رایزنی‌های مستمر ایران و عمان است. با این حال، از آنجا که عمان به وساطت میان ایران و آمریکا معروف است، رفت و آمد‌های بن علوی ممکن است با تنش‌های ایران و آمریکا مرتبط باشد.
هنوز معلوم نیست که آیا تحرکات احتمالی برای کاهش تنش‌ها میان ایران و آمریکا موفق می‌شود یا نه. نتیجه این تحرکات احتمالا تا دو ماه دیگر مشخص خواهد شد. بعد از این دو ماه، مهلت مکانیسم حل اختلاف به پایان می‌رسد و چنانچه ایران و اروپا ظریف این دو ماه اختلافات برجامی خود را حل و فصل نکنند، پرونده هسته‌ای ایران ممکن است بار دیگر به شورای امنیت سازمان ملل بازگردد. روز ۱۴ ژانویه، کشورهای اروپایی عضو برجام - فرانسه، بریتانیا و آلمان- با صدور بیانیه‌ای مشترک، آغاز راه اندازی مکانیسم حل اختلاف را اعلام کردند.
در رابطه با این اقدام گمانه‌های متعددی مطرح شد. نخستین گمانه این بود که اروپایی‌ها برای فعال سازی مکانیسم حل اختلاف، از سوی آمریکا تحت فشار قرار گرفته‌اند. روزنامه واشنگتن پست در گزارشی این گمانه را تایید کرد و نوشت که یک هفته قبل از فعال سازی مکانیسم حل اختلاف، دولت ترامپ به طور غیرعلنی سه کشور فرانسه، آلمان و بریتانیا را به اعمال تعرفه ۲۵ درصدی بر خودرو‌های اروپایی در صورت عدم فعال سازی مکانیسم حل اختلاف تهدید کرده بود.
از نظر آمریکایی‌ها، تداوم وضعیت نه جنگ نه مذاکره، راهی برای اثرگذاری تحریم ها است.
تداوم معادله نه جنگ نه مذاکره
اگر چه اعمال فشار آمریکا به اروپا تایید شد، اما این سوال همچنان بی‌پاسخ ماند که هدف نهایی آمریکایی‌ها از وادار کردن اروپا به فعال سازی مکانیسم حل اختلاف چه بود. آیا آن‌ها می‌خواستند ایران را برای مذاکره تحت فشار قرار دهند؟ یا اینکه صرفا دنبال افزایش فشارها بر ایران بودند؟ اروپایی‌ها بعد از فعال سازی این مکانیسم خواستار از سرگیری مذاکرات با ایران جهت امضای توافق جدید یا به تعبیر نخست وزیر بریتانیا امضای «توافق ترامپ» شدند. اما آمریکا که ظاهرا بعد از ماجرای ترور سردار قاسم سلیمانی از آرام شدن اوضاع خاورمیانه مطمئن شده، هیچ تمایلی برای ورود به مذاکره با ایران نشان نمی‌دهد و حتی بر تحریم‌ها علیه ایران اضافه می‌کند. وزارت خزانه داری آمریکا، سه ماه فرصت داده که طرف‌های خارجی از دادوستد با بخش صنایع و معادن ایران منصرف شوند.
برخی منابع آمریکایی می‌گویند آمریکا از وضعیت فعلی راضی است و به امید وقوع فروپاشی در ایران، خواهان ادامه این وضعیت است.
زمانی که دولت ترامپ از برجام خارج شد و کارزار «فشار حداکثری» علیه ایران را طراحی کرد، از سوی بسیاری از ناظران به جنگ طلبی در برابر ایران متهم شد. این در حالی است که ترامپ به رغم استخدام افراد تندرویی مانند جان بولتون، دنبال جنگ نظامی مستقیم و تمام عیار با ایران، به سبک جنگ‌های عراق و افغانستان، نبود. اما تشدید فشارها بر ایران، خصوصا تحریم کل صادرات نفت این کشور، رویارویی نظامی محدود و مقطعی میان تهران و واشنگتن را محتمل کرد. در نتیجه، آمریکایی‌ها با اعزام نیرو‌ها و تجهیزات نظامی بیشتر به خاورمیانه، به فکر برقراری نوعی بازدارندگی در مقابل ایران افتادند. بعد از ترور سردار سلیمانی، آمریکایی‌ها ادعا کردند که این بازدارندگی ایجاد شده و در نتیجه احتمال جنگ تمام عیار، کمتر شده است. اما این اجتناب از جنگ به هیچ وجه به معنای تمایل کاخ سفید برای ورود به مذاکره یا صلح با ایران نبود. بلکه راهی برای حفظ فشار‌های اقتصادی بر ایران بود بدون اینکه این کشور بتواند تحریم‌ها را برای آمریکا هزینه‌مند کند.
آمریکایی‌ها به صراحت به این مسئله اشاره می‌کنند و حتی امیدوارند که در صورت ادامه این فشارها، ایران از داخل به فروپاشی دچار شود. مقامات آمریکایی به روزنامه وال استریت ژورنال گفته اند با فروکش کردن خصومت‌ها بین ایران و آمریکا، دولت ترامپ به دنبال حفظ فشارها علیه تهران بدون سوق دادن منطقه به یک تقابل جدید است. مقامات آمریکا مطمئن هستند که ایران و متحدان منطقه‌ای‌اش دنبال اجتناب از جنگ مستقیم با آمریکا هستند. از دیدگاه اعضای کلیدی تیم امنیت ملی ترامپ، ایران در اثر تقابل ضعیف شده و سعی می‌کند موقعیت داخلی خود را تقویت کند.
به نوشته وال ستریت ژورنال، مقامات ارشد آمریکا ترامپ را تشویق می‌کنند که محکم بایستد، اعمال تحریم‌های اقتصادی علیه ایران را ادامه دهد و منتظر بماند ببیند که آیا اروپایی‌ها برای بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران اقدام می‌کنند یا نه. برخی از کسانی که از تصمیم ترور سردار سلیمانی در سوم ژانویه حمایت کردند، ادعا می‌کنند که استمرار فشار بر ایران می‌تواند حکومت را تضعیف و حتی در آینده نزدیک موجب فروپاشی شود.
مقامات دولت ترامپ در ظاهر می‌گویند آن‌ها دنبال «تغییر رژیم» در ایران نیستند، اما به نوشته وال ستریت ژورنال، برخی مقامات آمریکا معتقدند که فروپاشی در ایران می‌تواند راه روی کار آمدن یک دولت میانه‌روتر را هموار کند. به عبارت دیگر، آمریکایی‌ها دقیقا استراتژی ریگان در برابر شوروی را اجرا می‌کنند.
دولت ترامپ، خصوصا وزارت خارجه آن، بار‌ها تمایل خود به استفاده از استراتژی رونالد ریگان در برابر شوروی را نشان داد. بر همین اساس، آن‌ها به موازات اعمال فشار‌های سنگین اقتصادی، از ورود به جنگ مستقیم با ایران خودداری می‌کنند. اما در عین حال، از مذاکره با ایران هم اجتناب می‌کنند. تاکنون، فرانسه، عمان، ژاپن، عراق و قطر سعی کرده‌اند آمریکا را به مذاکره با ایران ترغیب کنند. ایران نیز بار‌ها اعلام کرده که در صورت رفع تحریم‌ها، حاضر است با آمریکا مذاکره و دیدار کند. ولی آمریکا مصرانه بر ادامه تحریم‌ها تاکید می‌کند. یک دیپلمات ایرانی به وال ستریت ژورنال گفت: «مهم نیست از چه کانالی (برای برقراری ارتباط با آمریکا) استفاده کنیم؛ مانع اصلی آن سوی اقیانوس اطلس (آمریکا) است.»
دولت حسن روحانی به خروج ایران از ان پی تی تهدید می کند.
"ادای ریگان درباره شوروی"
از سوی دیگر، ایران، سیاست آمریکا را درک می‌کند و ظاهرا از اهداف نهانی آن مطلع است. حسن روحانی، اواسط آذرماه گذشته گفت: «بزرگترین کلاهی که سر ترامپ رفت بر سر برجام بود. آن‌ها به ترامپ گفتند که اگر از برجام خارج شود و تحریم فوق‌العاده را نسبت به ایران اعمال کند، این نظام سقوط می‌کند و آن وقت پیروز تاریخ هستی و می‌گویی بعد از ۴۱ سال ایران را درهم شکستم. می‌خواستند ادای ریگان درباره شوروی را دربیاورند. نمی‌دانستند که ملت، فرهنگ و جامعه و جوانان، کارآفرینان ومسئولان ایران برای استقلال، عزت و کشورشان تا پای جان می‌ایستند.»
به تازگی محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران، نیز ارزیابی مشابهی ارائه کرده است. او روز دوشنبه با حضور در مجلس شورای اسلامی گفت: «حتما ایالات متحده به دنبال براندازی بوده و در هیچ لحظه‌ای از ۴۰ سال گذشته این فکر از ذهن آن‌ها خارج نشده است... . فکر براندازی جمهوری اسلامی ایران واقعیت رژیم آمریکایی است و ما نیز همین را از آمریکا می‌شناسیم.»
براساس همین ارزیابی، ایران گام‌هایی برای توقف کاهش اثرات تحریم‌های آمریکا برداشته تا جلوی فرسایش اقتصادی را بگیرد. در هشت ماه گذشته دولت ایران پنج گام در قالب روند کاهش تعهدات هسته‌ای برداشت تا اروپا را به تامین منافع اقتصادی ایران وادار کند و اکنون که اروپایی‌ها به ارجاع پرونده هسته‌ای ایران به شورای امنیت سازمان ملل تهدید می‌کنند، ایران گزینه خروج از پیمان منع جنگ افزار‌های هسته‌ای (ان پی تی) و حتی ساخت بمب هسته‌ای را مطرح کرده است. ظریف به تازگی گفته اگر اروپا به اقدامات «بلا وجه» خود ادامه دهد، ایران از پیمان ان پی تی خارج خواهد شد. یک روز بعد از تهدید ظریف، یک نماینده مجلس خواستار ساخت بمب هسته‌ای شد. احمد حمزه، نماینده کهنوج در مجلس، ضمن تعیین جایزه سه میلیون دلاری برای ترور دونالد ترامپ، گفت: «حال که اروپا از تعهدات خود سر باز زده است پیشنهاد می‌کنم هر چه سریع‌تر از ان پی تی خارج شده و انفجار‌های شکاف و جوش هسته‌ای را انجام دهیم و به دنیا اعلام کنیم که به باشگاه قدرت‌های هسته‌ای پیوسته‌ایم.»
حمزه داشتن جنگ افزار هسته‌ای را مصونیت‌آفرین دانست و افزود: «باید موشک‌هایی با بُرد زیاد و دارای ظرفیت قابل حمل کلاهک‌های نامتعارف را در دستور کار قرار دهیم. این حق طبیعی ما است.»
چرا نیروهای نظامی کشورهای مختلف در خلیج فارس و دریای عمان حضور دارند
خلیج فارس و تنگه هرمز در وضعیت خاص و کم سابقه‌ای قرار گرفته اند. کشورهای مختلف با ادعای حفظ امنیت کشتیرانی، نیروی نظامی به این منطقه اعزام می‌کنند. این اتفاق پس از چند ماه تنش در خلیج فارس رخ داده است و حالا با حضور ناو‌های و کشتی‌های نظامی خلیج فارس و تنگه هرمز نظامی‌تر از گذشته هم می‌شود.
این وضعیت حاصل تنش‌های تابستان و پاییز امسال در منطقه است، انفجار و حمله به چند نفتکش، توقیف یک نفتکش انگلیس توسط ایران، حمله به تاسیسات نفتی آرامکو متعلق به عربستان سعودی، سرنگونی پهپاد آمریکا توسط سپاه پاسداران و ....
پس از این رخداد‌ها ایلات متحده آمریکا به بهانه حفظ امنیت کشتیرانی و عبور امن نفتکش‌ها در خلیج فارس و تنگه هرمز پیشنهاد ایجاد یک ائتلاف دریایی را داد.
حوزه فعالیت ائتلاف دریایی آمریکا شامل تنگه هرمز، باب المندب، دریای عمان و منطقه خلیج فارس می‌شود.
از همان ابتدا برخی متحدان منطقه‌ای ایالات متحده از طرح آمریکا حمایت کردند. بحرین اولین کشوری بود که به ائتلاف نیروی محافظ دریایی در خلیج فارس پیوست.
پس از آن عربستان سعودی از ایده آمریکا حمایت کرد. وزارت دفاع عربستان در این رابطه اعلام کرد "هدف از این ائتلاف بین‌المللی حفاظت از کشتیرانی تجاری از طریق حفظ امنیت دریانوردی است به نحوی که آزادی رفت و آمد دریایی و تجارت بین‌المللی حفظ و منافع کشورهای عضو ائتلاف تامین شود."
وزارت دفاع عربستان افزود: «تصمیم دولت پادشاهی سعودی برای پیوستن به این ائتلاف به دلیل تمایل به حمایت از تلاش‌های منطقه‌ای و بین‌المللی جهت جلوگیری و مقابله با تهدیداتی است که متوجه دریانوردی و کشتیرانی و تجارت بین المللی است با این هدف که امنیت و ادامه جریان بین‌المللی انرژی به اقتصاد جهانی تضمین و به حفظ صلح و امنیت بین‌المللی کمک شود.»
کویت، قطر، امارات، رژیم صهیونیستی، آلبانی و استرالیا نیز به این ائتلاف پیوسته اند.
در میان کشورهای اروپایی انگلیس به این ائتلاف پیوسته است. ایالات متحده تلاش‌های وسیعی را برای قانع کردن متحدان و شرکایش به حضور در این ائتلاف در ماه‌های اخیر انجام داده است. مایک پمپئو وزیرخارجه آمریکا به بسیاری از کشورهای برای قانع کردن آن‌ها سفر کرد. اما به نظر می‌رسد نتیجه‌ای که کسب شده، خیلی راضی کننده نیست. بسیاری از متحدان و شرکای آمریکا از پیوستن به ائتلاف خودداری کردند.
در راستای همین تحرکات نیروی دریایی آمریکا ناوشکن‌های موشک‌انداز در دو سوی تنگه هرمز مستقر کرد. یکی از ماموریت‌های ائتلاف دریایی آمریکا اجرای عملیات حفاظتی "سنتینل" است. عملیات "سنتینل" به کشورهای دیگر اجازه می‌دهد کشتی‌های خود را در تنگه هرمز و همچنین تنگه باب المندب اسکورت کنند.
حوزه فعالیت ائتلاف دریایی آمریکا شامل تنگه هرمز، باب المندب، دریای عمان و منطقه خلیج فارس می‌شود
ناوگان دریایی اروپا در خلیج فارس
در کنار آمریکا اروپایی‌ها طرح خود را پیش بردند، فرانسه پیشگام شد و ائتلاف دریایی خود را تشکیل داد. فرانسه اعلام کرد که پایگاه نیروی دریایی این کشور در ابوظبی امارات، مرکز فرماندهی ماموریت حفاظت از کشتیرانی در خلیج فارس می‌شود.
بیانیه‌ای وزارت خارجه فرانسه از افزایش ناامنی، تنش و بی‌ثباتی در خلیج فارس و تنگه هرمز در سال ۲۰۱۹ که منجر به بروز حوادث متعدد دریایی و غیردریایی شده، ابراز نگرانی کرد. فرانسه تاکید کرد که این وضعیت پرتش بر آزادی ناوبری و امنیت کشتی‌ها و خدمه اروپایی و غیراروپایی در منطقه تاثیر گذاشته است.
هشت کشور آلمان، فرانسه، بلژیک، دانمارک، یونان، ایتالیا، هلند و پرتغال در این ائتلاف اروپایی قراردارند. کشورهای حامی ماموریت نظارت دریایی اروپایی در تنگه هرمز گفته‌اند که ماموریت آن‌ها با رعایت کامل حقوق بین‌الملل بویژه کنوانسیون سازمان ملل درباره حقوق دریا‌ها انجام خواهد شد.
قرار است یک ناوچه متعلق به هلند از آخر ماه فوریه نخستین دور از گشت‌زنی‌ها در خلیج فارس و دریای عمان را آغاز کند.
از طرف دیگر چند روز پیش رئیس جمهور فرانسه اعلام کرد که این کشور ناو هواپیمابر شارل دوگل را در قالب یک ناوگروه برای حمایت از عملیات نظامی‌اش در خاورمیانه به منطقه اعزام می‌کند.
امانوئل مکرون گفت: «این ناو هواپیمابر از ژانویه تا آوریل در پشتیبانی عملیات شمال (در خاورمیانه) به کار گرفته می‌شود و سپس به اقیانوس اطلس و دریای شمال اعزام خواهد شد.»
ناو جنگی شارل دوگل چندمین ناو هواپیمابری است که در ماه‌های اخیر به منطقه اعزام می‌شود. این ناو می‌تواند تا ۸۰۰ سرباز، ۵۰۰ تن مهمات و تا ۴۰ هواپیما و هلیکوپتر را در خود جای دهد.
حضور مستقل برخی کشور‌ها
در کنار دو ائتلاف نظامی عمده برای حضور در خلیج فارس و دریای عمان، برخی کشور‌ها نیز اعلام کرده اند به این ائتلاف‌ها نمی‌پیوندند، اما به طور مستقل در منطقه حضور خواهند داشت.
اخیرا کره جنوبی اعلام کرد به منظور همکاری در تأمین امنیت کشتیرانی، مأموریت یگان مبارزه با دزدی دریایی خود را تا تنگه هرمز و دریای عمان گسترش می‌دهد.
وزارت دفاع کره جنوبی روز سه‌شنبه یکم بهمن ضمن اعلام این خبر گفت که قصد دارد امنیت کشتی‌ها و اتباع این کشور را که از تنگه هرمز عبور می‌کنند، تضمین کند.
گزارش‌ها از این حکایت دارد که کره جنوبی با فشار آمریکا تن به این کار داده، اما این کشور تاکید کرده است ماموریت نیروهایش جزئی از برنامه آمریکا در برای حفاظت از کشتیرانی در خلیج فارس و تنگه هرمز نیست.
کره جنوبی از همکاری اطلاعاتی با ائتلاف آمریکا در منطقه خبر داده است. قرار است این کشور یک فروند ناوشکن ۴ هزار و ۴۰۰ تنی، یک فروند بالگرد و یک گروهان از نظامیان خود به استعداد ۳۰۰ نفر را به منطقه اعزام کند.
دولت ژاپن نیز چندی پیش اقدامی مشابهی انجام داد و ضمن تاکید بر اینکه با نیروهای چند ملیتی در خلیج فارس و دریای عمان همکاری نمی‌کند، اما تصویب کرد "ناو جنگی و هواپیما‌های گشتی ارتش این کشور به منظور حفاظت از آزادی کشتیرانی به منطقه دریای عمان اعزام شود."
به نظر می‌رسد حضور مستقل کره جنوبی و ژاپن در راستای مقابله با افزایش تنش‌های احتمالی با ایران است.
به این ترتیب خلیج فارس و دریای عمان آرام آرام در حال تبدیل شدن به یک منطقه نظامی است؛ همین مسئله می‌تواند به تنش‌ها بیافزاید. به نظر می‌رسد روسیه و چین هم تمایل به حضور در منطقه دارند. برخی تحلیلگران می‌گویند رزمایش دریایی مشترک ایران، چین و روسیه که حدود یک ماه پیش در دریایی عمان برگزار شد در همین راستا بوده است.
( منبع: فرارو)
به گزارش کبنا، به رغم فعال سازی مکانیسم حل اختلاف در برجام از سوی اروپا، تنش‌ها میان ایران و آمریکا بار دیگر فروکش کرده و همزمان تحرکات دیپلماتیک بیشتر شده است. در چارچوب همین تحرکات، یوسف بن علوی، وزیر امور خارجه عمان، بار دیگر به تهران سفر کرد و با همتای ایرانی‌اش، محمد جواد ظریف، دیدار و گفتگو کرد.
در هفته‌ها و ماه‌های اخیر، رفت‌وآمد‌های دیپلماتیک میان ایران و عمان بیشتر شده. چهار روز پیش (در ۲۷ دی ماه) ظریف در مسقط با بن علوی دیدار داشت. بن علوی نیز اواسط دی ماه به تهران سفر کرده بود. وزارت خارجه ایران هنوز جزئیاتی درباره این دیدار اعلام نکرده و در اظهاراتی کلی، فقط گفته این سفر در چارچوب رایزنی‌های مستمر ایران و عمان است. با این حال، از آنجا که عمان به وساطت میان ایران و آمریکا معروف است، رفت و آمد‌های بن علوی ممکن است با تنش‌های ایران و آمریکا مرتبط باشد.
هنوز معلوم نیست که آیا تحرکات احتمالی برای کاهش تنش‌ها میان ایران و آمریکا موفق می‌شود یا نه. نتیجه این تحرکات احتمالا تا دو ماه دیگر مشخص خواهد شد. بعد از این دو ماه، مهلت مکانیسم حل اختلاف به پایان می‌رسد و چنانچه ایران و اروپا ظریف این دو ماه اختلافات برجامی خود را حل و فصل نکنند، پرونده هسته‌ای ایران ممکن است بار دیگر به شورای امنیت سازمان ملل بازگردد. روز ۱۴ ژانویه، کشورهای اروپایی عضو برجام - فرانسه، بریتانیا و آلمان- با صدور بیانیه‌ای مشترک، آغاز راه اندازی مکانیسم حل اختلاف را اعلام کردند.
در رابطه با این اقدام گمانه‌های متعددی مطرح شد. نخستین گمانه این بود که اروپایی‌ها برای فعال سازی مکانیسم حل اختلاف، از سوی آمریکا تحت فشار قرار گرفته‌اند. روزنامه واشنگتن پست در گزارشی این گمانه را تایید کرد و نوشت که یک هفته قبل از فعال سازی مکانیسم حل اختلاف، دولت ترامپ به طور غیرعلنی سه کشور فرانسه، آلمان و بریتانیا را به اعمال تعرفه ۲۵ درصدی بر خودرو‌های اروپایی در صورت عدم فعال سازی مکانیسم حل اختلاف تهدید کرده بود.
از نظر آمریکایی‌ها، تداوم وضعیت نه جنگ نه مذاکره، راهی برای اثرگذاری تحریم ها است.
تداوم معادله نه جنگ نه مذاکره
اگر چه اعمال فشار آمریکا به اروپا تایید شد، اما این سوال همچنان بی‌پاسخ ماند که هدف نهایی آمریکایی‌ها از وادار کردن اروپا به فعال سازی مکانیسم حل اختلاف چه بود. آیا آن‌ها می‌خواستند ایران را برای مذاکره تحت فشار قرار دهند؟ یا اینکه صرفا دنبال افزایش فشارها بر ایران بودند؟ اروپایی‌ها بعد از فعال سازی این مکانیسم خواستار از سرگیری مذاکرات با ایران جهت امضای توافق جدید یا به تعبیر نخست وزیر بریتانیا امضای «توافق ترامپ» شدند. اما آمریکا که ظاهرا بعد از ماجرای ترور سردار قاسم سلیمانی از آرام شدن اوضاع خاورمیانه مطمئن شده، هیچ تمایلی برای ورود به مذاکره با ایران نشان نمی‌دهد و حتی بر تحریم‌ها علیه ایران اضافه می‌کند. وزارت خزانه داری آمریکا، سه ماه فرصت داده که طرف‌های خارجی از دادوستد با بخش صنایع و معادن ایران منصرف شوند.
برخی منابع آمریکایی می‌گویند آمریکا از وضعیت فعلی راضی است و به امید وقوع فروپاشی در ایران، خواهان ادامه این وضعیت است.
زمانی که دولت ترامپ از برجام خارج شد و کارزار «فشار حداکثری» علیه ایران را طراحی کرد، از سوی بسیاری از ناظران به جنگ طلبی در برابر ایران متهم شد. این در حالی است که ترامپ به رغم استخدام افراد تندرویی مانند جان بولتون، دنبال جنگ نظامی مستقیم و تمام عیار با ایران، به سبک جنگ‌های عراق و افغانستان، نبود. اما تشدید فشارها بر ایران، خصوصا تحریم کل صادرات نفت این کشور، رویارویی نظامی محدود و مقطعی میان تهران و واشنگتن را محتمل کرد. در نتیجه، آمریکایی‌ها با اعزام نیرو‌ها و تجهیزات نظامی بیشتر به خاورمیانه، به فکر برقراری نوعی بازدارندگی در مقابل ایران افتادند. بعد از ترور سردار سلیمانی، آمریکایی‌ها ادعا کردند که این بازدارندگی ایجاد شده و در نتیجه احتمال جنگ تمام عیار، کمتر شده است. اما این اجتناب از جنگ به هیچ وجه به معنای تمایل کاخ سفید برای ورود به مذاکره یا صلح با ایران نبود. بلکه راهی برای حفظ فشار‌های اقتصادی بر ایران بود بدون اینکه این کشور بتواند تحریم‌ها را برای آمریکا هزینه‌مند کند.
آمریکایی‌ها به صراحت به این مسئله اشاره می‌کنند و حتی امیدوارند که در صورت ادامه این فشارها، ایران از داخل به فروپاشی دچار شود. مقامات آمریکایی به روزنامه وال استریت ژورنال گفته اند با فروکش کردن خصومت‌ها بین ایران و آمریکا، دولت ترامپ به دنبال حفظ فشارها علیه تهران بدون سوق دادن منطقه به یک تقابل جدید است. مقامات آمریکا مطمئن هستند که ایران و متحدان منطقه‌ای‌اش دنبال اجتناب از جنگ مستقیم با آمریکا هستند. از دیدگاه اعضای کلیدی تیم امنیت ملی ترامپ، ایران در اثر تقابل ضعیف شده و سعی می‌کند موقعیت داخلی خود را تقویت کند.
به نوشته وال ستریت ژورنال، مقامات ارشد آمریکا ترامپ را تشویق می‌کنند که محکم بایستد، اعمال تحریم‌های اقتصادی علیه ایران را ادامه دهد و منتظر بماند ببیند که آیا اروپایی‌ها برای بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران اقدام می‌کنند یا نه. برخی از کسانی که از تصمیم ترور سردار سلیمانی در سوم ژانویه حمایت کردند، ادعا می‌کنند که استمرار فشار بر ایران می‌تواند حکومت را تضعیف و حتی در آینده نزدیک موجب فروپاشی شود.
مقامات دولت ترامپ در ظاهر می‌گویند آن‌ها دنبال «تغییر رژیم» در ایران نیستند، اما به نوشته وال ستریت ژورنال، برخی مقامات آمریکا معتقدند که فروپاشی در ایران می‌تواند راه روی کار آمدن یک دولت میانه‌روتر را هموار کند. به عبارت دیگر، آمریکایی‌ها دقیقا استراتژی ریگان در برابر شوروی را اجرا می‌کنند.
دولت ترامپ، خصوصا وزارت خارجه آن، بار‌ها تمایل خود به استفاده از استراتژی رونالد ریگان در برابر شوروی را نشان داد. بر همین اساس، آن‌ها به موازات اعمال فشار‌های سنگین اقتصادی، از ورود به جنگ مستقیم با ایران خودداری می‌کنند. اما در عین حال، از مذاکره با ایران هم اجتناب می‌کنند. تاکنون، فرانسه، عمان، ژاپن، عراق و قطر سعی کرده‌اند آمریکا را به مذاکره با ایران ترغیب کنند. ایران نیز بار‌ها اعلام کرده که در صورت رفع تحریم‌ها، حاضر است با آمریکا مذاکره و دیدار کند. ولی آمریکا مصرانه بر ادامه تحریم‌ها تاکید می‌کند. یک دیپلمات ایرانی به وال ستریت ژورنال گفت: «مهم نیست از چه کانالی (برای برقراری ارتباط با آمریکا) استفاده کنیم؛ مانع اصلی آن سوی اقیانوس اطلس (آمریکا) است.»
دولت حسن روحانی به خروج ایران از ان پی تی تهدید می کند.
"ادای ریگان درباره شوروی"
از سوی دیگر، ایران، سیاست آمریکا را درک می‌کند و ظاهرا از اهداف نهانی آن مطلع است. حسن روحانی، اواسط آذرماه گذشته گفت: «بزرگترین کلاهی که سر ترامپ رفت بر سر برجام بود. آن‌ها به ترامپ گفتند که اگر از برجام خارج شود و تحریم فوق‌العاده را نسبت به ایران اعمال کند، این نظام سقوط می‌کند و آن وقت پیروز تاریخ هستی و می‌گویی بعد از ۴۱ سال ایران را درهم شکستم. می‌خواستند ادای ریگان درباره شوروی را دربیاورند. نمی‌دانستند که ملت، فرهنگ و جامعه و جوانان، کارآفرینان ومسئولان ایران برای استقلال، عزت و کشورشان تا پای جان می‌ایستند.»
به تازگی محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران، نیز ارزیابی مشابهی ارائه کرده است. او روز دوشنبه با حضور در مجلس شورای اسلامی گفت: «حتما ایالات متحده به دنبال براندازی بوده و در هیچ لحظه‌ای از ۴۰ سال گذشته این فکر از ذهن آن‌ها خارج نشده است... . فکر براندازی جمهوری اسلامی ایران واقعیت رژیم آمریکایی است و ما نیز همین را از آمریکا می‌شناسیم.»
براساس همین ارزیابی، ایران گام‌هایی برای توقف کاهش اثرات تحریم‌های آمریکا برداشته تا جلوی فرسایش اقتصادی را بگیرد. در هشت ماه گذشته دولت ایران پنج گام در قالب روند کاهش تعهدات هسته‌ای برداشت تا اروپا را به تامین منافع اقتصادی ایران وادار کند و اکنون که اروپایی‌ها به ارجاع پرونده هسته‌ای ایران به شورای امنیت سازمان ملل تهدید می‌کنند، ایران گزینه خروج از پیمان منع جنگ افزار‌های هسته‌ای (ان پی تی) و حتی ساخت بمب هسته‌ای را مطرح کرده است. ظریف به تازگی گفته اگر اروپا به اقدامات «بلا وجه» خود ادامه دهد، ایران از پیمان ان پی تی خارج خواهد شد. یک روز بعد از تهدید ظریف، یک نماینده مجلس خواستار ساخت بمب هسته‌ای شد. احمد حمزه، نماینده کهنوج در مجلس، ضمن تعیین جایزه سه میلیون دلاری برای ترور دونالد ترامپ، گفت: «حال که اروپا از تعهدات خود سر باز زده است پیشنهاد می‌کنم هر چه سریع‌تر از ان پی تی خارج شده و انفجار‌های شکاف و جوش هسته‌ای را انجام دهیم و به دنیا اعلام کنیم که به باشگاه قدرت‌های هسته‌ای پیوسته‌ایم.»
حمزه داشتن جنگ افزار هسته‌ای را مصونیت‌آفرین دانست و افزود: «باید موشک‌هایی با بُرد زیاد و دارای ظرفیت قابل حمل کلاهک‌های نامتعارف را در دستور کار قرار دهیم. این حق طبیعی ما است.»
چرا نیروهای نظامی کشورهای مختلف در خلیج فارس و دریای عمان حضور دارند
خلیج فارس و تنگه هرمز در وضعیت خاص و کم سابقه‌ای قرار گرفته اند. کشورهای مختلف با ادعای حفظ امنیت کشتیرانی، نیروی نظامی به این منطقه اعزام می‌کنند. این اتفاق پس از چند ماه تنش در خلیج فارس رخ داده است و حالا با حضور ناو‌های و کشتی‌های نظامی خلیج فارس و تنگه هرمز نظامی‌تر از گذشته هم می‌شود.
این وضعیت حاصل تنش‌های تابستان و پاییز امسال در منطقه است، انفجار و حمله به چند نفتکش، توقیف یک نفتکش انگلیس توسط ایران، حمله به تاسیسات نفتی آرامکو متعلق به عربستان سعودی، سرنگونی پهپاد آمریکا توسط سپاه پاسداران و ....
پس از این رخداد‌ها ایلات متحده آمریکا به بهانه حفظ امنیت کشتیرانی و عبور امن نفتکش‌ها در خلیج فارس و تنگه هرمز پیشنهاد ایجاد یک ائتلاف دریایی را داد.
حوزه فعالیت ائتلاف دریایی آمریکا شامل تنگه هرمز، باب المندب، دریای عمان و منطقه خلیج فارس می‌شود.
از همان ابتدا برخی متحدان منطقه‌ای ایالات متحده از طرح آمریکا حمایت کردند. بحرین اولین کشوری بود که به ائتلاف نیروی محافظ دریایی در خلیج فارس پیوست.
پس از آن عربستان سعودی از ایده آمریکا حمایت کرد. وزارت دفاع عربستان در این رابطه اعلام کرد "هدف از این ائتلاف بین‌المللی حفاظت از کشتیرانی تجاری از طریق حفظ امنیت دریانوردی است به نحوی که آزادی رفت و آمد دریایی و تجارت بین‌المللی حفظ و منافع کشورهای عضو ائتلاف تامین شود."
وزارت دفاع عربستان افزود: «تصمیم دولت پادشاهی سعودی برای پیوستن به این ائتلاف به دلیل تمایل به حمایت از تلاش‌های منطقه‌ای و بین‌المللی جهت جلوگیری و مقابله با تهدیداتی است که متوجه دریانوردی و کشتیرانی و تجارت بین المللی است با این هدف که امنیت و ادامه جریان بین‌المللی انرژی به اقتصاد جهانی تضمین و به حفظ صلح و امنیت بین‌المللی کمک شود.»
کویت، قطر، امارات، رژیم صهیونیستی، آلبانی و استرالیا نیز به این ائتلاف پیوسته اند.
در میان کشورهای اروپایی انگلیس به این ائتلاف پیوسته است. ایالات متحده تلاش‌های وسیعی را برای قانع کردن متحدان و شرکایش به حضور در این ائتلاف در ماه‌های اخیر انجام داده است. مایک پمپئو وزیرخارجه آمریکا به بسیاری از کشورهای برای قانع کردن آن‌ها سفر کرد. اما به نظر می‌رسد نتیجه‌ای که کسب شده، خیلی راضی کننده نیست. بسیاری از متحدان و شرکای آمریکا از پیوستن به ائتلاف خودداری کردند.
در راستای همین تحرکات نیروی دریایی آمریکا ناوشکن‌های موشک‌انداز در دو سوی تنگه هرمز مستقر کرد. یکی از ماموریت‌های ائتلاف دریایی آمریکا اجرای عملیات حفاظتی "سنتینل" است. عملیات "سنتینل" به کشورهای دیگر اجازه می‌دهد کشتی‌های خود را در تنگه هرمز و همچنین تنگه باب المندب اسکورت کنند.
حوزه فعالیت ائتلاف دریایی آمریکا شامل تنگه هرمز، باب المندب، دریای عمان و منطقه خلیج فارس می‌شود
ناوگان دریایی اروپا در خلیج فارس
در کنار آمریکا اروپایی‌ها طرح خود را پیش بردند، فرانسه پیشگام شد و ائتلاف دریایی خود را تشکیل داد. فرانسه اعلام کرد که پایگاه نیروی دریایی این کشور در ابوظبی امارات، مرکز فرماندهی ماموریت حفاظت از کشتیرانی در خلیج فارس می‌شود.
بیانیه‌ای وزارت خارجه فرانسه از افزایش ناامنی، تنش و بی‌ثباتی در خلیج فارس و تنگه هرمز در سال ۲۰۱۹ که منجر به بروز حوادث متعدد دریایی و غیردریایی شده، ابراز نگرانی کرد. فرانسه تاکید کرد که این وضعیت پرتش بر آزادی ناوبری و امنیت کشتی‌ها و خدمه اروپایی و غیراروپایی در منطقه تاثیر گذاشته است.
هشت کشور آلمان، فرانسه، بلژیک، دانمارک، یونان، ایتالیا، هلند و پرتغال در این ائتلاف اروپایی قراردارند. کشورهای حامی ماموریت نظارت دریایی اروپایی در تنگه هرمز گفته‌اند که ماموریت آن‌ها با رعایت کامل حقوق بین‌الملل بویژه کنوانسیون سازمان ملل درباره حقوق دریا‌ها انجام خواهد شد.
قرار است یک ناوچه متعلق به هلند از آخر ماه فوریه نخستین دور از گشت‌زنی‌ها در خلیج فارس و دریای عمان را آغاز کند.
از طرف دیگر چند روز پیش رئیس جمهور فرانسه اعلام کرد که این کشور ناو هواپیمابر شارل دوگل را در قالب یک ناوگروه برای حمایت از عملیات نظامی‌اش در خاورمیانه به منطقه اعزام می‌کند.
امانوئل مکرون گفت: «این ناو هواپیمابر از ژانویه تا آوریل در پشتیبانی عملیات شمال (در خاورمیانه) به کار گرفته می‌شود و سپس به اقیانوس اطلس و دریای شمال اعزام خواهد شد.»
ناو جنگی شارل دوگل چندمین ناو هواپیمابری است که در ماه‌های اخیر به منطقه اعزام می‌شود. این ناو می‌تواند تا ۸۰۰ سرباز، ۵۰۰ تن مهمات و تا ۴۰ هواپیما و هلیکوپتر را در خود جای دهد.
حضور مستقل برخی کشور‌ها
در کنار دو ائتلاف نظامی عمده برای حضور در خلیج فارس و دریای عمان، برخی کشور‌ها نیز اعلام کرده اند به این ائتلاف‌ها نمی‌پیوندند، اما به طور مستقل در منطقه حضور خواهند داشت.
اخیرا کره جنوبی اعلام کرد به منظور همکاری در تأمین امنیت کشتیرانی، مأموریت یگان مبارزه با دزدی دریایی خود را تا تنگه هرمز و دریای عمان گسترش می‌دهد.
وزارت دفاع کره جنوبی روز سه‌شنبه یکم بهمن ضمن اعلام این خبر گفت که قصد دارد امنیت کشتی‌ها و اتباع این کشور را که از تنگه هرمز عبور می‌کنند، تضمین کند.
گزارش‌ها از این حکایت دارد که کره جنوبی با فشار آمریکا تن به این کار داده، اما این کشور تاکید کرده است ماموریت نیروهایش جزئی از برنامه آمریکا در برای حفاظت از کشتیرانی در خلیج فارس و تنگه هرمز نیست.
کره جنوبی از همکاری اطلاعاتی با ائتلاف آمریکا در منطقه خبر داده است. قرار است این کشور یک فروند ناوشکن ۴ هزار و ۴۰۰ تنی، یک فروند بالگرد و یک گروهان از نظامیان خود به استعداد ۳۰۰ نفر را به منطقه اعزام کند.
دولت ژاپن نیز چندی پیش اقدامی مشابهی انجام داد و ضمن تاکید بر اینکه با نیروهای چند ملیتی در خلیج فارس و دریای عمان همکاری نمی‌کند، اما تصویب کرد "ناو جنگی و هواپیما‌های گشتی ارتش این کشور به منظور حفاظت از آزادی کشتیرانی به منطقه دریای عمان اعزام شود."
به نظر می‌رسد حضور مستقل کره جنوبی و ژاپن در راستای مقابله با افزایش تنش‌های احتمالی با ایران است.
به این ترتیب خلیج فارس و دریای عمان آرام آرام در حال تبدیل شدن به یک منطقه نظامی است؛ همین مسئله می‌تواند به تنش‌ها بیافزاید. به نظر می‌رسد روسیه و چین هم تمایل به حضور در منطقه دارند. برخی تحلیلگران می‌گویند رزمایش دریایی مشترک ایران، چین و روسیه که حدود یک ماه پیش در دریایی عمان برگزار شد در همین راستا بوده است.
( منبع: فرارو)
