جغرافیا آندلس و ریشه شناسی کلمه آندلس

آندلس (اسپانیا) درجنوب غربی اروپا و درشبه جزیره ایبری، کنار اقیانوس اطلس و دریای مدیترانه و خلیج  بیسکاری واقع شده است 1- لفظ آندلس رابه ضم و فتح دال هر دو گونه گفته‌اند ولی ضم آنرا عجمان استفاده کرده‌اند زیرا عرب چنین وزنی را بکار نمی‌برد 2- اعراب قلمرو خود را در شبه جزیره ایبریه (اسپانیا) آندل  نامیدند. این کلمه تحریف شده واندالیسیا است.
3-ین نامی است که از مهاجمین و اندال گرفته شده است.4-درقبل از اسلام نام آن شبه جزیره ایبریا و در زمان اسلام آندلس و اکنون اسپانیا می‌باشد.5- گفته می‌شود  آندلس بر تمام شبه جزیره ایبری یعنی اسپانیا و پرتغال فعلی اطلاق می‌شده 6- آندلس  کشور بزرگی است که پایتخت آن قربطه و شهرهای مهم آن طلیطله، مارده، سرقسطه و... می‌باشد.
  مختصری از تاریخ آندلس:
 درسال 711 میلادی/92 هجری قمری یک دسته از  مسلمانان به رهبری طارق بن زیاد که نام وی کلمه جبل الطارق ابدی شده است توانستند بخش اعظم اسپانیا را فتح کنند. اعراب قلمرو جدید خود را آندلس می‌گفتند و شهر قربطه را به پایتختی برگزیدند. در سال 756 م/139 ه ق فردی از خاندان بنی امیه به نام  عبدالرحمن با کمک هوادارانش در آندلس به حکومت رسید و حکومت مستقل امویان را در آندلس تاسیس کرد.
 در دوران اوج آن در زمان عبد الرحمن سوم 912-961 م/300-350 ق. آن‌ها خود را خلیفه و "امیر المومنین" خواندند. درگیری‌های داخلی بعدی بر سر جانشینی سبب تضعیف آن‌ها شد. در سال 1031 م/422 ق. شورای وزیران در قربطه تشکیل شد و پایان خلافت امویان آندلس و تاسیس شورای دولتی را اعلام نمود.
این شورا فقط بر (قربطه) حکومت می‌کرد و منطق دیگربه دست حکام محلی اداره می‌شد. هر چند حکمرانان مسلمان نسبت به پیروان مذاهب دیگر با مدارا تسامح رفتار می‌کردند اما استقبال ساکنین اسپانیا از دین جدید به سرعت افزایش می‌یافت. در این میان، میل دستیابی به مزایای اجتماعی مسلمان بودن و تحسین فرهنگ اسلامی به عنوان تمدن مترقی تر جایگاه برجسته ای داشت. خدمت خاص تمدن اسلامی آندلس را باید در حوزه شهرسازی و توسعه شهرها و نیز شکوفایی اقتصادی که در اثر احیای تجارت به وجود آمد جستجو کرد. براثر متلاشی شدن حکومت مرکزی فشار دول مسیحی بر مسلمانان افزایش یافت بطوریکه حکمرانان اشپیلیه یعنی المعتمد و فقهای مالکی حکومتش، از حکومت  مرابطون در آفریقای شمالی تقاضای کمک کردند ومرابطون بعد از انجام ماموریتشان حکومت آندلس را در اختیار گرفتند. حکومت مرابطون در آندلس در سال 1145 م/535 ق. پایان یافت و تا سال 1170 م/565 ق.که آندلس تحت قدرت موحدون قرار گرفت، هرج و مرج حکمفرما بود.
اما موحدون نیز مانند مرابطون مدت زیادی دوام نیاوردند و به زودی در سراشیبی سقوط افتادند. در این شرایط حملات دول مسیحی شمال اسپانیا افزایش یافت و قربطه در سال 1236 م/634 ق. اشپیلیه در سال 1248 م/645 ق. به دست مسحیان افتاد. در این ایام فردی به نام محمد بن یوسف ابن نصر حکومت نصریه را در غرناطه تاسیس کرد. این  حکومت در سال 1238 م/635 ق. تاسیس شد.
و بعد از دو قرن و نیم در سال 1491 م/896 ق. منقرض شد. در هنگامی که سراسر اروپا در تحوش و جهل قرون وسطی فرو رفته بود، در آندلس تقریباً همه سواد خواندن و نوشتن را داشتند. وجود مدارس و مراکز علمی متعدد از قبیل دانشگاه‌ها و کتابخانه‌ها از مشخصات این دوره می‌باشد.
به گفته "هرمان راندل" استاد دانشگاه کلمبیا: مسلمین در قرن دهم میلادی در اسپانیا تمدنی پدیدآوردند که در آن تمدن، علوم از صورت عقاید مبهم عمومی درآمده بود و با صنایع و فنون زندگی علمی انطباق یافته بود. همچنین "لاین پل" مستشرق انگلیسی می‌نویسد: اسپانیا هشت قرن در دست مسلمانان بود و نور تمدن  آن، اروپا را نورانی ساخته بود و دشت‌های سوزان این سرزمین در اثر کوشش ملت فاتح، آباد گردید و شهرهای با عظمتی را در این وادی بزرگ به وجود آورد. 
در این زمینه نوشتار دکتر "مارتینز مونتابث" مستشرق اسپانیایی، نیز ارزنده است: اگر حاکمیت هشت قرنه ی اسلام بر اسپانیا نبود، هرگز این کشور وارد گردونه‌ی تاریخ تمدن نمی‌شد.
 ضرورت بحث در مورد آندلس:
پرداختن به داستان تلخ و شیرین مسلمانان در آندلس و بیان زاویه‌های گوناگون حکومت  مسلمانان در آن جا، ضرورت دارد. از آن جا که اختلاف‌ها، مقام پرستی ها،  قدزت طلبی‌ها و فرورفتن در منجلاب فساد اخلاقی و 
افول فرهنگی که عوامل عمده شکست مسلمانان دراسپانیا بود. هم اکنون نیز، دامنگیر مسلمانان گشته است، بازبینی 
وتعلیل موشکافانه‌ی این ماجرا، به منزله زنگ  بیدار باشی است که ما را به ضرورت طرح و بررسی این 
بحث، متقاعد می‌سازد.
درس‌ها و عبرت‌ها: 
اهل بصیرت کسانی هستد که از حوادث تاریخی عبرت می‌گیرند و با به کارگیری عبرت‌ها از تکرار قصه‌های پرقصه جلوگیری می‌نمایند. اگر اندلس اسلامی پس ازهشتصد سال با ترویج فساد و بی بند و باری و تباه شدن فکر و اندیشه مسلمانان در برابر دشمنان سرتسلیم فرود آورد، اکنون با گذشت فقط 25 سال از انقلاب اسلامی، درد آشنایان و دلسوزان انقلاب و در راس آنان رهبر فرزانه انقلاب اسلامی. حضرت آیت اله العظمی خامنه ای زنگ‌های خطر را برای جامعه اسلامی ایران به صدا درآورده‌اند که بدانید و آگاه باشید، دشمن در پی اندلسی کردن ایران اسلامی است. همان طور که در صدر این نوشتار اشاره شد، مقام معظم رهبری بیش از هر کس دیگر در این زمینه سخن گفته و هشدار داده‌اند. از سال‌های 1371 به بعد، مرتب به گشودن جبهه فرهنگی علیه انقلاب و آغاز تهاجم فرهنگی و قتل عام فرهنگی، اشاره داشته و در نهایت خلاصه کلام را در جمع جوانان پر شور زاهدانی اینگونه اظهار فرمودند: «سیاست اندلسی کردن ایران سیاست مشخص مراکز قدرت جهانی و صهیونیزم بین الملل در قبال نظام اسلامی است.» 
اگر در حوزه‌های هنر و ادبیات، آموزش و پرورش و آموزش عالی، سمینار و تئاتر و … گذری داشته باشیم، آن گاه مشخص می‌شود که دشمن چگونه علیه ما فعالیت می‌کند. از یک سو با به کارگیری ابزارهای فرهنگی، ایجاد تردید در باورها و اعتقادات مسلمانان ایران به ویژه جوانان را دنبال می‌نماید و از سوی دیگر با بهره گیری از قدرت تکنولوژی روز هم چون ماهواره، اینترنت، نوارهای ویدئویی مبتذل، CD، مجله و … زمینه‌های ترویج اباحه گری و بی بند و باری اخلاقی را فراهم سازد و در نهایت با تشکیل باندهای سازمان یافته فساد و فحشا و ترویج شراب خواری، سقوط مسلمانان ایران و در راس آنان، جوانان مسلمان را یکی پس از دیگری تحقق می‌بخشد. 
حضور در خیابان‌های اصلی شهرهای بزرگ و پی گرفتن اخبار حوزه‌های اجتماعی، این وضعیت را تایید می‌نماید و اگر غفلت کنیم و از تاریخ اندلس عبرت نگیریم چه بسا این قصه غصه دار تکرار گردد.