اتفاق بزرگی که بیخ گوش میدان فردوسی خواهد افتاد!

کبنا ؛بازار متشکل ارزی از روز گذشته به صورت آزمایشی آغاز بکار کرد تا در 2 هفته آینده رسما کار خود را آغاز نماید.
در باره این بازار پیشتر حرف و حدیث‌های فراوانی بر سر زبانها بود اما با جدی شدن شروع بکار آن، جزئیات بیشتری از فعالیت این بازار بدست آمده است که به نظر می‌رسد در صورت مدیریت و کنترل دقیق بتواند اختیار عمل قیمت گذاری را از دست باندهای نامرئی تاثیر گذار در بیرون از کشورخارج کرده و از شدت التهابات در بازار بکاهد.
مهمترین خصیصه و کارکرد اصلی این بازار این است که قیمت ارز در تهران تعیین می‌شود و نه در سلیمانیه، هرات یا دبی؛ به این معنی که همه چیز حول و حوش معاملات واقعی و بر اساس میزان عرضه و تقاضا اتفاق می‌افتد.
تشکیل بازار متشکل ارز اواخر پائیز سال گذشته مطرح شد و طی هفته قبل دست‌اندرکاران آن تعیین و مشخص شدند. تشکیلات این بازار دارای هیات مدیره و مدیر عامل است که اعضایش مشخص شده‌اند. آنها هفته قبل نخستین جلسه خود را برگزار کردند و مقرر شد کلیه صرافی‌های مجاز و بانک‌های عامل از درگاهی که متعاقباً اعلام می‌شود، نسبت به اخذ کد کارگزاری بازار متشکل ارزی اقدام کنند.

>عناصر اصلی این بازار چه کسانی هستند؟
خبر خوب این است که دلال‌ها از این بازار حذف شده‌اند و بازیگران معروف و به اصطلاح سلبریتی اقتصاد یعنی بانک‌ها و صرافی‌ها ایفاگر نقش اساسی هستند
بر همین اساس قرار است بانک‌ها و صرافی‌ها مانند شرکت‌های کارگزاری بورس برای خرید و فروش ارز، کد کارگزاری دریافت کنند که این موضوع منوط به تشکیل پرونده و ارائه اطلاعات و مدارک مورد نیازی است که بانک مرکزی به آن‌ها اعلام کرده است.
رضا یوسفی کارشناس اقتصاد در این باره می‌گوید: در مجموع بازار متشکل ارزی اقدام خوبی است اگر بخش‌های نظارتی طوری عمل کنند که طبقه کارگزار این موضوع به رانت ناشی از فساد در این بخش دسترسی نداشته باشند.
وی افزود:‌طبقه دیوانسالار مالی در ایران بیش از هرچیز محتاج مراقبت و نظارت است و تجربه سالهای اخیر نشان داده که رانت دولتی بیشترین علت وقوع سوء استفاده‌های مالی و ارزی در کشور بوده است.
یوسفی خاطر نشان کرد:‌ اگر سامانه متشکل ارزی جوری عمل کند که موجب وقوع سوءاستفاده نشود، اقدام مثبتی است ضمن آنکه به نظر می‌رسد بزرگترین انتقادی که به این طرح وارد است احیاء بنگاهداری بانک‌ها و صرافی‌هاست که با دفتر متعدد وارد کارزار فعالیت خواهند شد.

>نوسان در بازار متشکل چگونه خواهد بود؟
یکی از مهم‌ترین نقش‌هایی که این بازار قرار است در نظام ارزی کشور ایفا کند، کشف نرخ ارز به صورت عرضه و تقاضاست و بانک مرکزی با تشکیل این بازار به دنبال این است که قیمت ارز را به جای دلالان و بازارهای هرات، سلیمانیه و... عرضه و تقاضای واقعی در بازار تهران مشخص کند.
متولیان این پروژه می‌گویند با راه‌اندازی بازار مذکور، نوسانات و جهش‌های ناگهانی حذف شده و در بدترین شرایط تا 5 درصد نوسان ممکن است در بازار رخ دهد.
همچنین با توجه به سیستمی که برای این بازار طراحی شده، امکان ایجاد اخلال در این بازار و تغییر نرخ‌های ناگهانی به حداقل رسیده و در صورتی که بتواند جای خود را در معاملات کلان ارزی کشور باز کند (که در واقع برنامه اصلی این بازار است) می‌تواند از نوسانات ناگهانی و غیرمنطقی در بازار ارز جلوگیری کند.

>معامله در این بازار چگونه است؟
معامله در این بازار تقریبا شبیه به بازار بورس است. بر این اساس، بانک‌ها و صرافی‌های مجاز بانک مرکزی با ارائه اطلاعات و مدارک خود به بانک مرکزی می‌توانند در این بازار عضو شوند و کد کارگزاری دریافت کنند. به این ترتیب این بانک‌ها و صرافی‌ها به بازیگران اصلی بازار ارز تبدیل می‌شوند.
این سیستم به این شکل عمل می‌کند که تمامی بازیگران این بازار باید یک حساب ارزی و یک حساب ریالی به بانک مرکزی معرفی کنند و برای خرید و فروش ارز موجودی حساب‌شان باید به‌اندازه رقم اعلامی معامله باشد، به این صورت که زمانی که یکی از بازیگران درخواست خرید یا فروش ارز موردنظر خود را اعلام می‌کند، رقم موردنظر به صورت ریالی یا ارزی (بسته به خرید یا فروش) در حساب آن از سوی بانک مرکزی مسدود می‌شود.
از سوی دیگر طرف مقابل معامله نیز به همان میزان و با توجه به نرخ اعلامی، رقم مورد معامله‌اش مسدود خواهد شد و در نهایت این معامله از طریق بازار متشکل ارزی با انتقال مبالغ ارزی و ریالی موردنظر انجام می‌شود.

>نحوه تعیین قیمت در بازار متشکل
تا پیش از این صرافی‌ها در ساعت 11 صبح قیمت روز ارز را اعلام می‌کردند اما این بار قرار است در ابتدای روز و با باز شدن بازار، نخستین قیمت اعلامی در سیستم به عنوان قیمت پایه بازار در آن روز تعیین شود که کشف قیمت نیز به این شکل انجام می‌شود، البته باید توجه داشت که بازیگران نمی‌توانند تغییرات ناگهانی در این بازار ایجاد کنند؛ مگر با مجوز بانک مرکزی!
بر این اساس، نرخ ارز در پایان روز و در زمان بسته شدن بازار با یک نوسان پنج درصدی می‌تواند به عنوان قیمت پایه روز بعد در نظر گرفته شود و از آن پس ممکن است تغییر نرخ در بازار ایجاد شود.
سیستم عملکردی این بازار به این گونه است که پایین‌ترین نرخ فروش ارز در بالاترین سطر نمایش قرار می‌گیرد و در ستون مقابل نیز بالاترین درخواست خرید در بالاترین سطر نمایش داده می‌شود، اما امکان مداخله کاربر وجود ندارد، بلکه سیستم به طور خودکار سطرهای نخست هر ستون را به هم متصل کرده و معامله انجام می‌شود.

>مردم دلار می‌توانند بخرند؟
به این ترتیب این بازار در تلاش است تا امنیت معاملات ارزی بزرگ را نیز تضمین کند، اما نکته‌ای که باید در نظر داشت این است که توقعات از این بازار باید به‌اندازه‌ای باشد که تعریف شده است.
بنا بر تصویب شورای پول و اعتبار، صرافی‌هایی که در این بازار فعالیت می‌کنند، باید یک درصد بالاتر از نرخ بازار متشکل، نیازهای خرد ارزی مردم را بر اساس فهرست مصارف ۲۴ گانه پوشش دهند.

>فردوسی مرکز مبادلات
بازار بزرگ میدان فردوسی و پیاده روها و خیابانهایش در تهران یاد آور قیمت ارز و تحولات و نوسانات آن است اما آن‌طور که گفته می‌شود، بخشی از ساختمان شماره یک بانک مرکزی در خیابان فردوسی، محل استقرار و فعالیت بازار متشکل ارزی خواهد بود.
این بازار قرار است در ابتدا با دو ارز قوی و تاثیر‌گذار که به احتمال قوی دلار و یورو خواهد بود کار خود را آغاز کنند و در ادامه ارزهای دیگر نیز به آن اضافه خواهند شد.
به این ترتیب با آغاز فعالیت رسمی این بازار از دو هفته دیگر و در صورت تحقق برنامه‌های آن، تاثیر بازارهای هرات، سلیمانیه و … بر قیمت ارز کاهش خواهد یافت و می‌توان امید داشت که کشف قیمت ارز در بازار تهران و بر اساس عرضه و تقاضای واقعی تعیین شود.
برخی از اعضای تشکیل‌دهنده این بازار معتقدند که در حال حاضر بسیاری از قیمت‌های اعلام شده در بازار آزاد از سوی دلالان واقعی نیست و معاملاتی بر اساس آن انجام نمی‌شود، بلکه صرفاً قیمت اعلام‌شده باعث ایجاد التهاب در بازار می‌شود.
در حال حاضر بسیاری از کارشناسان اقتصادی بر این باورند که نرخ فعلی دلار در بازار واقعی نیست و قیمت منطقی فاصله حدود ۳۰۰۰ تا ۴۰۰۰ تومانی با قیمت فعلی دارد که انتظار می‌رود در صورت موفقیت اهداف بازار متشکل ارزی، این حباب قیمتی به تدریج از بین برود.
از بارزترین نکات این بازار این است که هیچ رقمی به صورت غیر واقعی نمی‌تواند در معاملات اعلام شود، چراکه اعلام نرخ ارز منوط به مسدودسازی رقم موردنظر در حساب بازیگران و انجام معامله خواهد بود./آفتاب یزد