گزارشی از بارشهای اخیر و وضعیت منابع آب کهگیلویه و بویراحمد:
آبهایی که به مقصد نمیرسند / سایه عطش بر کهگیلویه و بویراحمد
29 فروردين 1398 ساعت 0:24
حال این سؤال پیش میآید که آیا میتوان با مدیریت صحیح منابع آب، اصلاح شبکه، فرهنگ سازی مردمی، به کلی سایه عطش تابستانه را از سر شهرهای کهگیلویه و بویراحمد برداشت؟
بعد از بارش شدید بارانهای اخیر رودخانههای استان کهگیلویه و بویراحمد خروشیدند و چشمههای خشکیده جوشیدند. بارشهای اخیر بعد از از یک دوره خشکسالی و کم آبی، نوید سال پر باران و رونق تولید را میدهد. آبها به راه افتادند، اما تدبیر برای کنترل و مدیریت آنها وجود ندارد. و منابع آب استان هم با کمترین بهرهبرداری از دل کوههای استان کهگیلویه و بویراحمد خارج میشود. «با این که 10 درصد نزولات جوی کشور در کهگیلویه و بویراحمد با یک درصد وسعت ایران میبارد اما مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب شهری کهگیلویه و بویراحمد هشدار داده است که در تابستان امسال قطعی آب پیش بینی میشود.»
ایرنا نوشت: بارش مطلوب سال زراعی جاری پس از تجربه 10 سال خشکسالی نویدبخش سالی پربار برای رونق تولید در استان کهگیلویه و بویراحمد است. یاسوج مرکز استان کهگیلویه و بویراحمد بیش از یک هزار و 200 میلیمتر باران را در سال زراعی جاری تجربه کرد. براساس آخرین آمار میزان بارندگی سال زراعی 97-98 به ترتیب در سی سخت 1060.8، دهدشت 816.6، امامزاده جعفر 760، دوگنبدان 666.3 و لیکک 684.2 میلیمتر اعلام شده است. میانگین میزان بارندگی کهگیلویه و بویراحمد در سال زراعی 97-98 تاکنون 863.6 میلیمتر است.
دفتر مطالعات پایه منابع آب ایران کهگیلویه و بویراحمد را در سال زراعی 97 و 98 از نظر میانگین بارندگی استانها در رتبه دوم پربارش ترین ها اعلام کرده است.
کهگیلویه و بویراحمد 10 درصد از روان آبهای کشور را در خود جای داده که بخش عمدهای آن بدون استفاده از استان خارج میشود و درعین حال این استان با میانگین سالانه 690 میلی متر بارندگی از مناطق پرآب کشور است.
این استان که به خاطر وجود چندین رودخانه، چشمه سارها و آبشارهای فراوان به سرزمین رودخانههای خروشان مشهور بود در یک دهه اخیر شاهد کم آبی شدید در بخش کشاورزی و تنش آب آشامیدنی در برخی از شهرها و روستاها بود.
این روزها با باران های بهاری چشمه سارها، آبشارها و رودخانهها پر آب است به طوری که آبشار یاسوج پس از چند سال جان تازهای گرفته است.
مدیرکل امور عشایر کهگیلویه و بویراحمد گفت: بارندگیهای اخیر در این استان موجب جوشش و پر آب شدن 100 درصد از چشمههای خشک شده مناطق عشایری این استان شده است.
مجید علی پور اظهار داشت: 350 حلقه چشمه در مناطق عشایری کهگیلویه و بویراحمد در سالهای متمادی به دلیل کاهش بارندگی و تداوم خشکسالی به طور کامل خشک شده بودند که بر اثر بارندگی سال زراعی جاری هم اکنون دبی آنها به طور چشمگیری افزایش یافته است.
وی افزود: بیش از 570 حلقه چشمه و قنات شناسنامه دار در مناطق عشایری این استان وجود دارد.
در فروردین ماه امسال ظرفیت آب سد مخزنی کوثر تنها سد مهم کهگیلویه و بویراحمد تا مرز پر شدن پیش رفت که بهترین پیامد باران های مطلوب امسال در این استان است.
حال خوب این سد که تأمین کننده آب آشامیدنی مردم پنج استان جنوبی کشور است؛ یعنی تأمین حیاتیترین نیاز 2.5 میلیون نفر از هموطنان که جای سپاسگزاری و خوشحالی دارد.
البته پر شدن مخزن سد کوثر نوید بخش سالی پر رونق برای کشاورزی و صنعت در کهگیلویه و بویراحمد نیز خواهد بود زیرا در سالهای کم آبی میزان کمتری از این مایع حیات بخش به مصارف غیر آشامیدنی اختصاص مییابد.
مدیر اداره بهره برداری و نگهداری سد کوثر گچساران گفت:618 میلیمتر باران از اول مهرماه تاکنون در ایستگاه هواشناسی سد ملی کوثر گچساران به ثبت رسیده که 94 میلیمتر آن مربوط به بارندگیهای فروردین ماه بوده است.
اکبر خدری افزود: مجموع بارشهای ثبت شده سال زراعی گذشته در ایستگاه هواشناسی سد کوثر 210 میلیمتر بوده است.
وی بیان کرد: 45 میلیون متر مکعب آب سد کوثر امسال پس از هماهنگی با مسئولان شهرها و روستاهای اطراف و اطلاع رسانی به دامداران، کشاورزان و مسافران نوروزی در بهار امسال رهاسازی شد.
مدیر اداره بهره برداری و نگهداری سد کوثر گچساران تصریح کرد: آخرین رهاسازی آب سد کوثر با نوجه به پیش بینی سیل در سال آبی 1392-93 صورت گرفت.
وی حجم آب مخزن سد کوثر را 543 میلیون متر مکعب ذکر کرد و افزود: هم اکنون 37 میلیون متر مکعب از ظرفیت سد خالی است و مشکلی برای سرریز شدن سد وجود ندارد. وی گنجایش مخزن سد کوثر را 580 میلیون متر مکعب اعلام کرد.
خدری با بیان اینکه نرمال تراز این مخزن بتنی با سطح دریا 625 متر است گفت: هم اکنون تراز این سد 623 متر است.
وی تصریح کرد: آب سد کوثر از رودخانه خیرآباد تأمین میشود که این رودخانه از رودهای شاه بهرام و دهدشت به وجود میآید.
این سد سالانه آب آشامیدنی 20 شهرستان و 2 هزار روستای استانهای هرمزگان، فارس، خوزستان، کهگیلویه و بویراحمد و بوشهر را تأمین میکند.
مدیر اداره بهره برداری و نگهداری سد کوثر گچساران گفت: 618 میلیمتر باران از اول مهرماه تاکنون در ایستگاه هواشناسی سد ملی کوثر گچساران به ثبت رسیده که 94 میلیمتر آن مربوط به بارندگیهای فروردین ماه بوده است.
اکبر خدری افزود: مجموع بارشهای ثبت شده سال زراعی گذشته در ایستگاه هواشناسی سد کوثر 210 میلیمتر بوده است.
وی بیان کرد: 45 میلیون متر مکعب آب سد کوثر امسال پس از هماهنگی با مسئولان شهرها و روستاهای اطراف و اطلاع رسانی به دامداران، کشاورزان و مسافران نوروزی در بهار امسال رهاسازی شد.
مدیر اداره بهره برداری و نگهداری سد کوثر گچساران تصریح کرد: آخرین رهاسازی آب سد کوثر با نوجه به پیش بینی سیل در سال آبی 1392-93 صورت گرفت.
وی حجم آب مخزن سد کوثر را 543 میلیون متر مکعب ذکر کرد و افزود: هم اکنون 37 میلیون متر مکعب از ظرفیت سد خالی است و مشکلی برای سرریز شدن سد وجود ندارد. وی گنجایش مخزن سد کوثر را 580 میلیون متر مکعب اعلام کرد.
خدری با بیان اینکه نرمال تراز این مخزن بتنی با سطح دریا 625 متر است گفت: هم اکنون تراز این سد 623 متر است.
وی تصریح کرد: آب سد کوثر از رودخانه خیرآباد تأمین میشود که این رودخانه از رودهای شاه بهرام و دهدشت به وجود میآید.
این سد سالانه آب آشامیدنی 20 شهرستان و 2 هزار روستای استانهای هرمزگان، فارس، خوزستان، کهگیلویه و بویراحمد و بوشهر را تأمین میکند.
همچنین مدیرعامل شرکت آب منطقهای کهگیلویه و بویراحمد با اشاره به فاصله پنج کیلومتری سد شاه قاسم با یاسوج مرکز استان، گفت: حجم مخزنی این سد 9 میلیون مترمکعبی است که در بارندگی فروردین امسال سرریز شد.
علی داودی مهر عنوان کرد: با مدیریت صحیح و همکاری رسانهها قبل از سرریز شدن، اطلاع رسانی و اقدامات مناسب برای مناطق پایین دست آن برای رفع خطرات احتمالی انجام گرفت.
600 چشمه خشکیده کهگیلویه و بویراحمد دوباره جوشید
داوودی مهر اظهار داشت: در مجموع پنج هزار و 100 دهنه چشمه، در کهگیلویه و بویراحمد موجود هستند.
وی افزود: ظرف سه سال گذشته حدود 600 چشمه خشکیده و کم آب شده بودند که به برکت بارش رحمت الهی در سال زراعی جاری دوباره جوشیدند.
داوودی مهر با اشاره به منابع آبی مطلوب استان، افزود: 60 دهنه قنات نیز در کهگیلویه و بویراحمد پرآب شدند.
وی عنوان کرد: 15 رودخانه دائمی و 51 رودخانه فصلی نیز پرآب هستند و 13 آبشار فصلی نیز سرشار از آب همچنان فرو میریزند.
کهگیلویه و بویراحمد با 11 میلیارد مترمکعب آب حدود 10 درصد آب شیرین کشور را در اختیار دارد.
دفتر مطالعات پایه منابع آب ایران کهگیلویه و بویراحمد را در سال زراعی 97 و 98 از نظر میانگین بارندگی استانها در رتبه دوم پربارش ترین ها اعلام کرده است.« آنچه جای تعجب دارد این است که هنوز به فصل گرما (تابستان) نرسیده مسئولان حوزه آب کهگیلویه و بویراحمد هشدار دادهاند که در تابستان مشکل کمبود آب داریم و تابستان آب مناطق مختلف کهگیلویه و بویراحمد قطع میشود.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب شهری کهگیلویه و بویراحمد گفت: مشکلات مربوط به کمبود آب آشامیدنی در شهرهای سردسیری استان با بارانهای اخیر از بین نمیرود.»
سید علی لدنی نژاد مدیرعامل آب و فاضلاب شهری استان کهگیلویه و بویراحمد عنوان کرد: فقدان زیرساختهایی از جمله سد و کافی نبودن بندهای آبخیزداری در مناطق کوهستانی و مرتفع استان باعث شده که هنوز در زمینه تغذیه سفرههای زیر زمینی و تأمین آب پایدار شهرها و روستاهای بویراحمد و مادوان مشکلاتی وجود داشته باشد.
وی افزود: به همین سبب باید از هم اینک تدابیر لازم در شرکت آب و فاضلاب اندیشیده شود و مشکلات آب آشامیدنی در تابستان سال جاری به حداقل رسانده شود.
این گونه که مسئولان حوزه آب استان نسخه میپیچند عیان است که باران دردی از کهگیلویه و بویراحمد دوا نکرده است.
جبار خشنودی یکی از کارشناسان معتقد است ˈاگر استفاده از سیستم آبهای کشاورزی مانند آبیاری تحت فشار و قطرهای افزایش پیدا کند و اتکا به استفاده از چاههای عمیق کنار گذاشته شود آینده روشنتری را خواهیم دید.
به گفته وی در حال حاضر برای کشت در مزارع و باغهای استان با حفر چاهها از سفره آبهای زیر زمینی استفاده میشود که این چاهها به مرور عمیقتر شده تا میزان این آبها به طور محسوسی کاهش یابد.
از راهکارهای پیشنهاد شده این کارشناس کشاورزی، آموزش مصرف بهینه آب به شهروندان است و از آنجائیکه کشاورزی بالاترین حجم مصرف آب را به خود اختصاص داده به اعتقاد وی بازنگری در این سیستم و استفاده از روشهای صحیح مدیریت آب میتواند آینده را کمی روشن کند.
علیرضا الماسوندی مدیر عامل شرکت مدیریت منابع آب ایران در جریان سفر استانی شورای معاونان شرکت مدیریت منابع آب ایران به کهگیلویه و بویراحمد در سال 90، گفته بود کهگیلویه و بویراحمد یکی از مناطق معدود کشور است که میانگین بارندگی در آن نسبت به متوسط جهانی نزدیکتر است و میتواند فرصتهای مناسبی را برای توسعه استان فراهم کند.
برای مهار آبهای سطحی و تأمین آب آشامیدنی مورد نیاز شهرها و اراضی کشاورزی کهگیلویه و بویراحمد، دو سد کوثر در سال 81 و شاه قاسم در سال 76 به بهره برداری رسیده است اما سد شاه قاسم در شهرستان بویراحمد سد کوچکی به حساب میآید و سد کوثر نیز بخش ناچیزی از زمینهای شهرستان گچساران را آبیاری میکند.
بخش اصلی آب سد کوثر برای استانهای جنوبی ایران فرستاده میشود.
باور عمومی برآن است که در حالی که این سدها کار مهار آبهای روان کهگیلویه و بویراحمد را انجام میدهند اما کشاورزان این استان کمترین بهره را از ساخت آنها میبرند.
باور برخی مدیران استان این است که از حوزه آبریز سدها و رودخانههای پرآب کهگیلویه و بویراحمد تخصیص مناسبی به استان داده نشده و بهره برداریها و تخصیصها بسیار ناچیز است.
سد مخزنی کوثر در فاصلهی 60 کیلومتری شهر گچساران با ظرفیت بیش از 580 میلیون متر مکعب آب آشامیدنی پنج استان جنوبی کشور با جمعیت بیش از دو میلیون نفر را تأمین میکند اما شهرهای دهدشت گچساران چرام که در اطراف این سد قرار دارند تاکنون از ساخت آن بهرهای نبردهاند.
به باور کارشناسان، انتقال بخشی از آب این سدها به روشهای مختلفی ازجمله لوله گذاری و پمپاژ آن امکان پذیر است و در صورتی که پروژههایی در این راستا شروع شود میتواند نوید بخش آینده بهتری برای مردم و کشاورزان کهگیلویه و بویراحمد باشد.
جبار خشنودی کارشناس کشاورزی استان نیز مشکل عمده فراروی آب کهگیلویه و بویراحمد را نه در مصارف خانگی بلکه هدر دادن این منابع ارزشمند در کشاورزی سنتی استان میداند که بنا به گزارشهای رسمی در کهگیلویه و بویراحمد بیش از 95 درصد آبهای استان برای کشاورزی، دو الی سه درصد آن برای صنعت و بقیه نیز برای مصارف خانگی مصرف میشود.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب شهری کهگیلویه و بویراحمد در خصوص یکی از راهکارهای مدیریت مصرف آب، گفت: نصب شیرهای فشارشکن روی شیرآلات منازل و دستگاههای اجرایی این استان یکی از راهکارهای مناسب برای کاهش و مدیریت مصرف آب آشامیدنی است.
وی افزود: با توجه به افزایش جمعیت و کاهش منابع آب باید در زمینه مدیریت مصرف و جلوگیری از هدر روی آب آشامیدنی در کشور و کهگیلویه و بویراحمد تلاش بیشتری شود.
لدنی نژاد عنوان کرد: علاوه بر استفاده از شیرهای فشارشکن باید از طریق فرهنگ سازی لازم نیز اقدام به نهادینه کردن مصرف بهینه آب آشامیدنی بین قشرهای مختلف مردم کهگیلویه و بویراحمد کرد تا از هدر روی این کالای با ارزش جلوگیری شود.
معاون حفاظت و بهره برداری آب منطقهای کهگیلویه و بویراحمد نیز گفت: سالانه بیش از 40 میلیون متر مکعب آب از چاههای غیرمجاز این استان برداشت میشود.
رسول فرهادی افزود: یک هزارو 170 حلقه چاه آب غیرمجاز کشاورزی و صنعتی در این استان وجود دارد.
وی بیان کرد: دو هزار و 500 حلقه چاه مجاز در سطح این استان وجود دارد که از این میزان دو هزار حلقه کشاورزی است.
فرهادی تصریح کرد: سالانه 287 میلیون متر مکعب آب از این چاهها برداشت میشود.
وی ادامه داد: از این میزان آب برداشتی 210 میلیون متر مکعب در بخش کشاورزی مصرف میشود.
حال این سؤال پیش میآید که آیا میتوان با مدیریت صحیح منابع آب، اصلاح شبکه، فرهنگ سازی مردمی، به کلی سایه عطش تابستانه را از سر شهرهای کهگیلویه و بویراحمد برداشت؟
ظرف سالهای گذشته مسئولان آمارهایی از کشف و ضبط انشعابات غیر مجاز و برنامههای فرهنگی در زمینه مصرف آب ارائه دادهاند اما اقدامات انجام شده نتوانسته چندان مؤثر واقع شود.
همچنان بخش قابل توجهی از آب شرب تولیدی استان به مقصد نمیرسد و به هدر میرود. موضوع آب یکی از حساسترین موضوعات پیش روی مردم جهان و به تبع آن ایران در آینده نزدیک است. کهگیلویه و بویراحمد با مساحتی حدود ۱۶ هزار و ۲۴۹ کیلومترمربع، سرزمینی مرتفع و کوهستانی با اقلیم سردسیری و گرمسیری در جنوب غربی ایران قرار دارد. حجم ذخیره مخازن آب شهرهای استان 131 هزار متر مکعب است. تعداد مخازن آب مناطق شهری استان 53 باب مخزن بتنی استاندارد و تعداد مشترکان آبفای شهری 165 هزار و 500 مشترک است. منابع تأمین آب شهرهای کهگیلویه و بویراحمد شامل 66 حلقه چاه و هفت دهنه چشمه است و بخشی نیز از طریق سد کوثر تأمین میشود. طول شبکه توزیع و خطوط انتقال آب شهرهای کهگیلویه و بویراحمد هم اینک به ترتیب یک هزار و 500 کیلومتر و 320 کیلومتر است. 11 ایستگاه پمپاژ آب در کهگیلویه و بویراحمد وجود دارد که در شبانه روز 112 هزار و 500 مترمکعب آب را برای استفاده مشترکان مناطق شهری این استان پمپاژ میکنند.
کد مطلب: 408749