وسوسه‌های اروپایی خروج از برجام

کبنا ؛رییس شورای راهبردی روابط خارجی تاخیرهای مکرر اتحادیه اروپا برای عملیاتی کردن سازوکار مالی ویژه تعامل با ایران موسوم به اس.پی.وی، به بهانه ناتوانی از اعمال نفوذ بر شرکت‌های اروپایی را غیرقابل پذیرش دانست و گفت: اگر دولت‌های اروپایی می‌دانستند که بر شرکت‌های خود نفوذی ندارند، چرا با ایران وارد مذاکره شدند؟ در همین حال، اندیشکده شورای روابط خارجی اروپا در توییتی نوشت: با توجه به شدت دور دوم تحریم‌های آمریکا، ایران به احتمال قوی تنها در شرایطی به تعهداتش ذیل توافق هسته‌ای (برجام) عمل خواهد کرد که اروپا، چین و روسیه دلایل ملموس‌تری را برای چنین کاری ارائه کنند.
هشدار صریح به اروپا
ایرنا در این باره نوشت،«سیدکمال خرازی» در دیدار با هیاتی از موسسه ایتالیایی امور بین‌المللی (IAI) با بیان اینکه هدف ترامپ، رییس جمهور آمریکا فقط اعمال فشار بر ایران نیست، گفت: ترامپ تضعیف و تجزیه اروپا را دنبال می‌کند و اقدام آمریکا برای برگزاری اجلاس ضدایرانی در لهستان در راستای تشدید اختلاف میان کشورهای اروپایی هم هست. وی با اشاره به اینکه ایران صداقت خود را در اجرای برجام نشان داده است گفت: نگاه افکار عمومی ایران به رویکرد اروپا در قبال برجام منفی‌تر شده است و امروز منافع اروپا ایجاب می‌کند که گام‌های عملی در قبال برجام بردارد. رییس شورای راهبردی روابط خارجی تصریح کرد: تن دادن اروپا به فشارهای آمریکا در این مقطع موجب فشارهای بیشتر آمریکا بر اروپا در آینده خواهد شد و شکست برجام، امنیت اروپا را هم تحت الشعاع قرار خواهد داد. خرازی درباره عهدشکنی آمریکا در قبال برجام گفت: امضای دولت‌ها به معنی تعهد بین‌المللی کشور متبوع‌شان است، لذا رویکرد ترامپ در قبال برجام که سندی بین‌المللی است و به تائید شورای امنیت سازمان ملل هم رسیده، از نظر حقوق بین‌الملل محکوم و غیرقابل قبول است. رییس شورای راهبردی روابط خارجی با اشاره به تاخیرهای مکرر اتحادیه اروپا برای عملیاتی کردن سازوکار مالی ویژه تعامل با ایران موسوم به اس.پی.وی ادامه داد: اینکه دولت‌های اروپایی توان حمایت و هدایت شرکت‌های اروپایی را برای همکاری با ایران ندارند، قابل دفاع و پذیرش نیست. خرازی تاکید کرد: این بدان معناست که نمی‌توان به امضای دولت‌های اروپایی اعتماد کرد و این سوال مطرح می‌شود که اگر دولت‌های اروپایی می‌دانستند که بر شرکت‌های خود نفوذی ندارند، چرا با ایران وارد مذاکره شدند؟
وی تصریح کرد: جمهوری اسلامی ایران برای حفظ استقلال خود هزینه سنگینی پرداخته و ضمن اینکه تسلیم فشارها نخواهد شد، تدابیر لازم را برای تامین نیازهای کشور اتخاذ کرده است. خرازی گفت: آمریکا اروپا را گروگان خود گرفته است و به همین خاطر اروپا در آینده با مشکلات بیشتری در قبال آمریکا مواجه خواهد شد. خرازی ادامه داد: آمریکا به دنبال آن است که خود را تنها قدرت بلامنازع جهان نشان دهد و اروپا باید چگونگی مقاومت در برابر آمریکا را از نحوه واکنش چین و روسیه در قبال آمریکا بیاموزد.
وسوسه‌های اروپایی خروج از برجام
جوان نوشت: در شرایطی که برخی حدس می‌زنند انتخابات پارلمان اروپا طی روز‌های ۲۳ تا ۲۶ می‌۲۰۱۹ (خردادماه ۱۳۹۷) و پایان دوره کنونی کمیسیون اروپایی، می‌تواند به ماه عسل مناسبات سه سال اخیر ایران با اتحادیه اروپا پایان دهد، به نظر می‌رسد شروع تنش‌ها بین دو طرف از چند ماه قبل در حال رقم خوردن است. روز سه شنبه نوزدهم دی، یک روز قبل از اینکه اتحادیه اروپایی در اقدامی بی‌سابقه بخشی از وزارت اطلاعات ایران را در فهرست تروریسم خود قرار دهد، شش دیپلمات اروپایی به وزارت خارجه ایران رفتند تا دلیل تحریم‌های جدی را برای طرف ایرانی بازگو کنند، جلسه‌ای که حالا اطلاعات بیشتری درباره آن منتشر شده که نشان‌دهنده سر باز کردن مجدد تنش‌ها بین طرفین است. قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل که برجام ضمیمه آن شده، از ایران می‌خواهد که از انجام آزمایش موشک‌هایی که برای حمل کلاهک‌های هسته‌ای طراحی شده باشند خودداری کند، ولی شش دیپلماتی که روز ۱۹ دی ماه ۱۳۹۷ در وزارت خارجه با یک دیپلمات ایرانی بلندپایه ملاقات کرده‌اند، خواستار توقف برنامه موشکی ایران شده و گفته‌اند که صبرشان مقابل این برنامه لبریز شده است. اگر گزارش رویترز درباره محور‌های مطرح شده در این جلسه درست باشد، نشانگر این است که اتحادیه اروپایی هم در حال عبور کردن از برجام است، توافقی که فدریکا موگرینی دست‌کم سه، چهار مرتبه، آن را برای امنیت اروپا ضروری اعلام کرده است: «اروپا با شکستن برجام به خطر می‌افتد، اروپا حاضر نیست چنین خطری را بپذیرد به همین دلیل تمام تلاشش را خواهد کرد تا توافق هسته‌ای پابرجا بماند.»
پیام‌های جلسه
دیپلمات‌ها به رویترز گفته‌اند که در ملاقات شش دیپلمات از کشور‌های فرانسه، انگلیس، آلمان، دانمارک، هلند و بلژیک، آن‌ها تلاش کرده‌اند دو پیام شامل پایان صبر اتحادیه اروپا در برابر ادامه آزمایش‌های موشکی ایران و تلاش ایران برای انجام ترور در خاک اتحادیه اروپا را منتقل کنند، ولی طرف ایرانی برخلاف پروتکل دیپلماتیک ضمن ترک میز مذاکره در اتاق جلسه را نیز به هنگام خروج محکم به هم کوبیده است.
همان موقع ایرنا به نقل از یک منبع آگاه نوشت که در پی اقدام اتحادیه اروپا در تحریم یک نهاد و دو فرد ایرانی، روز سه شنبه شش نفر از سفرا و کارداران اروپایی با حضور در وزارت امور خارجه سعی داشتند مواضع اتحادیه را توجیه کنند، اما با برخورد تند مقام ملاقات شونده مواجه شده و به علت غیرقابل پذیرش بودن اظهارات آن‌ها و استفاده از ادبیات نامناسب، در کمتر از ۱۰ دقیقه به ملاقات خاتمه داده شده است. این مقام آگاه گفته بود که جمهوری اسلامی در حال ارزیابی و تجدیدنظر در همکاری‌های اطلاعاتی، امنیتی و انتظامی خود با کشور‌های اروپایی است و به زودی تصمیماتی در این خصوص گرفته خواهد شد که حوزه‌های مهمی را در بر می‌گیرد. حدود یک هفته بعد ایسنا از قول منابع آگاه گزارش کرد که دستگاه دیپلماسی ایران تصمیم دارد در فاز اول اجرای تصمیم مورد اشاره، همکاری‌های خود را با این اتحادیه در حوزه مبارزه با ترانزیت مواد مخدر و مهاجران قطع کند و به این نوع همکاری‌ها پایان دهد.
اروپا در مسیر ترامپ؟
برخی منابع ایرانی دیروز از محتوای جلسه ۱۹ دی اطلاعات جدیدتری هم منتشر کردند. «انتخاب» نوشته که طرف‌های اروپایی بدون آنکه موضوع جلسه را عنوان کنند، به وزارت خارجه آمده و شروع به بیان موضوعات امنیتی کردند. در این بین، یکی از دیپلمات‌های اروپایی کاغذی بیرون آورد تا بیانیه‌ای از طرف جمع بخواند و در این لحظه، عباس عراقچی، معاون سیاسی وزیر امور خارجه با قاطعیت حرف طرف مقابل را قطع کرد و گفت: «فکر می‌کردیم آمده‌اید از کم‌کاری‌های خود درباره برجام بگویید یا درباره تروریست‌هایی که در اروپا پناه داده‌اید، توضیح دهید و عذرخواهی کنید.» عراقچی اجازه نداد آن‌ها سخنان خود را ادامه دهند و اعلام کرد که «دیدار تمام است». او سپس از جلسه خارج شد، در را محکم بست و رفت. در این بین، دیپلمات‌های اروپایی خواهش کردند که یادداشت خود را تحویل مقام‌های ایرانی دهند، اما از طرف ایرانی، هیچ کس آن را تحویل نگرفت و سرانجام اروپایی‌ها نیز رفتند.
با تداوم چنین روندی، هرچند یک منبع اروپایی آخر هفته قبل گفت که کانال مالی ویژه اروپا موسوم به اس پی وی به زودی راه اندازی خواهد شد، ولی به نظر می‌رسد مناسبات دو طرف در حال حرکت به سمت تنش است. بر اساس گزارش رویترز، مقام‌های وزارت خارجه ایران تاکنون حاضر به اطلاع‌رسانی در مورد نشست ۱۹ دی‌ماه نشده‌اند، ولی یکی از دیپلمات‌ها در خصوص نتایج این سفر گفته که ما باید نگرانی‌های‌مان را به مقامات ایرانی اعلام می‌کردیم، هرچند که خوشایند آن‌ها نبود و اتفاق‌های زیادی رخ داد که نمودار وخامت روابط اتحادیه اروپا با ایران است. یک دیپلمات بریتانیایی هم گفت که کشورش به همراه فرانسه و آلمان احساس می‌کند که دور اول تلاش‌های دیپلماتیک برای همکاری با ایران ناامیدکننده بوده و نتوانسته منجر به برداشتن گام‌های سازنده از سوی ایران شود. دیپلمات‌ها می‌گویند کشور‌های کوچک‌تر با دیدگاه‌های فرانسه و انگلیس برای اتخاذ مواضع سختگیرانه‌تر و اعمال تحریم‌های جدید علیه ایران همراه شده‌اند. سه دیپلمات می‌گویند این تحریم‌ها می‌تواند مصادره دارایی‌ها و در نظر گرفتن منع سفر برای مقام‌های ایرانی دخیل در برنامه موشکی را شامل شود. رویترز نوشته رویکرد جدید، اروپا را به سمت مواضع «دونالد ترامپ»، رئیس‌جمهور امریکا که خواستار منزوی کردن ایران و اعمال تحریم‌های سخت علیه این کشور نزدیک می‌کند. یک مقام وزارت خارجه امریکا گفته که اکنون «اجماع فزاینده‌ای» درباره مجموعه تهدید‌های ایران وجود دارد.


ماجرای نشست ناتمام در  وزارت خارجه همزمان با گزارش رویترز، منابع دیپلماتیک کشورمان جزئیات دقیق‌تری از این نشست را اعلام کردند. یک منبع آگاه به «ایران» گفت که دیپلما‌ت‌های چند کشور اروپایی بدون اعلام قبلی در دفتر عراقچی حضور پیدا کردند و برخلاف انتظارات که گمان می‌رفت دلیل حضور سرزده آنها توضیحاتی پیرامون دلایل تأخیر اروپا برای تأمین خواسته‌های ایران در چارچوب برجام باشد، از فعالیت‌های موشکی ایران انتقاد می‌کنند. چنانکه یکی از دیپلمات‌های اروپایی حاضر در این نشست قصد داشته بیانیه‌ای را که پیش‌تر با هدف محکوم کردن فعالیت‌های موشکی ایران نوشته شده بود، قرائت کند که عراقچی فرصت این کار را از او می‌گیرد.طبق شنیده‌های «ایران»، معاون سیاسی وزیر امور خارجه اجازه نمی‌دهد تا ادعاهای طرف مقابل ادامه پیدا کند و می‌گوید: «فکر می‌کردیم آمده‌اید تا از کم‌کاری‌های خود درباره برجام بگویید یا درباره تروریست‌هایی که در اروپا پناه داده‌اید، توضیح دهید و عذرخواهی کنید.»