کبنانیوز - مسئولیت، شوخی یا جدی

حجت‌الاسلام امرالله اندرزیان
یکی از مسائلی که در نظام مقدس جمهوری اسلامی حدود، ثغور و جایگاه آن بطور دقیق تبیین نشده و یا مورد غفلت واقع می‌شود، مسئلهٔ مسئولیّت، آثار و آفات آن است، که جهت تنویر افکار و تأمل و تعمق بیشتر نکاتی را یاد آوری می‌کنیم:

۱- هیچ جای ریب و تردیدی نیست که هر مسلمانِ مؤمنی نسبت به دین خدا، انسان‌های مسلمان، مؤمن و مستضعف تکالیف و وظایفی دارند که کوتاهی در آن‌ها موجب خروج از جرگهٔ مسلمانی می‌شود.
رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمودند: مَن اصبَحَ و لا یَهتَمَّ بِاُمُورِ المُسلمین، فَلَیسَ بِمُسلِم ) و یا فرمود: کُلُکُم راع و کُلِکُم مسئولٍ عَن رَعِیَتِه )
۲- پذیرش مسئولیت باید به اندازهٔ توانایی و توانمندی در ادای آن باشد، که اگر نتواند ادای وظیفه نماید بطور قطع توان پاسخگویی در محضر خدا و بندگان خداوند را نخواهد داشت و گرفتار عذاب دردناک می‌شود: ((لاَ تَحْسَبَنَّ الَّذِینَ یَفْرَحُونَ بِمَا أَتَواْ وَّیُحِبُّونَ أَن یُحْمَدُواْ بِمَا لَمْ یَفْعَلُواْ فَلاَ تَحْسَبَنَّهُمْ بِمَفَازَهٍ مِّنَ الْعَذَابِ وَلَهُمْ عَذَابٌ أَلِیمٌ- آل عمران ۱۸۸)) گمان مبر آن‌هایی که از کارهای زشت خودشان خوشحال می‌شوند و دوست دارند (مردم آن‌ها) را به خاطر کار (خوبی) که نکرده‌اند مورد تعریف قرار دهند از عذاب الهی برکنارند، (بلکه برعکس) برایشان عذاب دردناکی است.
افرادی که مسئولیت‌های متعددی پذیرفته و جایگاه‌ها را اشغال و همه را نیمه کاره رها می‌نمایند چه پاسخی در مواقف (ایستگاه‌های) قیامت دارند
۳- مسئولیت با نگاه طُعمه ای یعنی همان روش و سنّت غلطی که سقیفه و اهل سقیفه بنیاد نهادند، یعنی سیرهٔ انسان‌های گندم نمای جَو فروش، یعنی پیروی و تقلید از اسلام ابوسفیانی و معاویه ای، یعنی پرورش خوک و گرگ با غلبهٔ شهوت و خشم بر عقل در درون، یعنی غلبهٔ حرص و طمع به دنیا و یعنی خیانت در دین، ایمان، اخلاق، بیت المال و.....
۴- در نظام مقدس اسلامی حضور حداکثری پای صندوق‌های رأی و انتخاب عده ای برای ریاست جمهوری و مجلس شورای اسلامی و.... کاری قانونی و پذیرفته شده است، که رأی دهنده و رأی آور هر دو در محضر خدا باید حجت شرعی داشته باشند، آن کسی که رأی آورد و عده ای از قِبَلِ او مسئولیت می‌گیرند موَظف است افراد عالِم، عاقل و عادل را برای خدمت به مردم و اقامهٔ دین الهی به کار بگمارد و گر نه بر اساس روایت نبوی به خدا، رسول و مؤمنین خیانت کرده است.
۵- هر کسی مسئولیت پذیرفته در مواقف قیامت بازداشت و سپس او را باز خواست می‌کنند (وَقِفُوهُمْ ۖ إِنَّهُم مَّسْئُولُونَ –صافات ۲۴)
پس اگر فردای نه چندان دوری در محضر خدا باید پاسخگو باشیم و صدای واویلایمان نیز بلند می‌شود که هیچ ریز و درشتی نیست مگر اینکه آمده است (وَ یَقُولُونَ یَاوَیْلَتَنَا، ما لهذا الْکِتَابِ لَا یُغَادِرُ صَغِیرَه وَ لَا کَبِیرَه إِلَّا أَحْصَئهَا – کهف ۴۹) چرا اینقدر برای رسیدن به میز و صندلی خودکشی می‌کنیم، چرا بعضی خرج‌های سنگین و حتی میلیاردی می‌نمایند، چرا در ایام انتخابات یاد خدا و معاد فراموش می‌شود، چرا برای تصرف مقامی؛ اخلاق زیر پا گذاشته می‌شود، چرا از هر وسیله ای برای رسیدن به هدف بهره می‌بریم و چرا......

۶- در حکومت اسلامی و مکتب علوی پذیرش مسئولیت باید با نگاه امانتی باشد، یعنی مسئول بداند حکومت اسلامی، پست و مقام، بیت المال، مردم و... همه امانت الهی هستند و کسانی می‌توانند بار امانت را به منزل مقصود برسانندکه لیاقت و شایستگی لازم را داشته باشند (أن تؤدوا الأمانات إلی أهلها- نساء ۵۸)
بنابراین آن‌هایی که از طریق امتیاز طبقاتی، رانت و پارتی و تبعیض روی کار آمده، مسئولیت پذیرفته و آلوده به اختلاس، رشوه، زیر میزی، رو میزی و..... گردیده امانتدار نبوده بلکه خائن‌اند و حرام است که به اینگونه افراد مسئولیت بدهند.

۷- امام علی (علیه السلام) دربارهٔ زمامدار و مسئول در حکومت اسلامی می‌فرماید:
الف- نباید بخیل باشد و گر نه به اموال مردم طمع می‌ورزد،
ب- نباید نادان باشد چون به سبب جهل خویش مردم را گمراه می‌کند،
ج- نباید ستمکار باشد، چرا که با ستمگریِ خود موجب کشتار مردم می‌شود،
د- نباید بزدل باشد و گرنه به جهت ضعف نفس گروهی را بر گروه دیگر، بی جهت ترجیح می‌دهد،
ذ- نباید رشوه خوار باشد چون حقوق مردم را پایمال می‌کند،
ر- نباید واگذارندهٔ سنت پیامبر (صلی الله علیه و آله) باشد، چون سبب هلاک امت می‌باشد،
قابل توجه کسانی که صاحب نفوذند و به دیگران مسئولیت می‌دهند باید آگاه‌ترین و شایسته‌ترین‌ها را از حیث علمی وعملی برای خدمت به مردم انتخاب نمایند.

۸- مسئول در نظام اسلامی به صورت مداوم و مستمر اعتراف به تقصیر کند و از دعای سی و دوم صحیفه از امام سجاد علیه السلام اینگونه با خدا حرف بزند که:
الهی به تو پناه می‌برم از آتشی که به سبب آن بر هر که تو را معصیت نموده سخت گرفته‌ای، و هر که را روی از خشنودیت گردانده وعدهٔ عذاب داده‌ای، و از آتشی که نورش تاریکی، و ملایمش دردناک، و دورش نزدیک است، و از آتشی که بعضی از آن بعض دیگر را می‌خورد، و بخشی بر بخش دیگر حمله می‌برد، و از آتشی که استخوان را می‌پوساند، و ساکنین خود را از آب جوشان سیراب می‌کند، و از آتشی که بر زاری کنندگان رحم نمی‌آورد، و به کسی که از او مهر جوید مهر نمی‌ورزد، و دارای آن قدرت نیست که از رنج کسی که نزد او فروتنی می‌کند و در مقابلش سر تسلیم به زیر می‌آورد بکاهد، آتشی که با ساکنین خود با دردناک‌ترین عذاب و سخت‌ترین وَبال برخورد می‌کند. و به تو پناه می‌برم از عقربهای دهان گشوده‌اش، و مارهای نیش زننده‌اش، و از آشامیدنی‌اش که أمعاء و احشاء ساکنین خود را پاره پاره می‌کند، و دل‌هایشان را برمی‌کَنَد. و راهنمایی تو را به آنچه مرا از آن آتش دور سازد و عقب اندازد خواستارم.

*کارشناس فرهنگی و دینی