سه شرط اساسی توسعه

کبنا ؛ توسعه هر کشوری، در دستیابی به یکی از سه اهرم اساسی زیر نهفته است، ۱( عقلانیت ۲) جامعه مدنی و ۳) دولت نوساز.
 هرکدام از این سه مؤلفه در صورت رشد، قادر است دو مؤلفه دیگر را نیز در دسترس قرار دهد.
 عقلانیت مؤلفهٔ ذهنی توسعه است. با تحقق آن، عقل نقاد در فرهنگ جامعه نفوذ می‌کند و ارزش‌های فرهنگی موجود را با پیشرفت و توسعه هماهنگ می‌سازد.
جامعه مدنی به‌عنوان مؤلفه اجتماعی توسعه به شمار می‌آید. پیدایش طبقات، گروه‌ها، انجمن‌ها، احزاب، اصناف و اقشار مستقل به‌شرط همسویی منافع آن‌ها با پیشرفت و توسعه جامعه، نیرویی ژرف و بنیادی مستحکم برای توسعه فراهم می‌کند.
نهایتاً عنصر سوم یعنی دولت نوساز نیز می‌تواند طراحی و مهندسی توسعه را بر عهده بگیرد. به‌ویژه در دنیای سوم که سنت، مجال عرض‌اندام به عقلانیت نمی‌دهد و ساختار جامعه مدنی ضعیف و رنجور است، نقش دولت نوساز به نحو فوق‌العاده‌ای تعیین‌کننده است؛ اما همواره باید به یاد داشت که در غیاب یک جامعه مدنی قدرتمند، دولت‌های نوساز عموماً اقتدارگرا و پرچم‌دار توسعه نامتوازن بوده‌اند. بر همین اساس نیز برای پیشرفت و توسعه، پیشبرد جامعه مدنی، واجد اولویت بیشتری به نظر می‌رسد.

============
سید چمران موسوی